Το παράδοξο και το αναγκαίο που κρύβει
Οι αριθμοί, τα γκάλοπ, οι προβλέψεις και κυρίως οι διαθέσεις όσων παίρνουν μέρος στην εκλογική αναμέτρηση είναι πιο κάτω από το αναμενόμενο και προσδίδουν μια εικόνα κούρασης και απογοήτευσης για τα κόμματα, για τα σχέδιά τους, για το μέλλον, για την προοπτική. Η ΝΔ πάει για να χάσει με όσο καλύτερο σκορ, και μοιάζει η παράταξή της με σκορποχώρι, με μοναδικό ανάχωμα τον Καραμανλή. Το ΠΑΣΟΚ μοιάζει να μην πιστεύει ή να μην μπορεί να κυβερνήσει, πολλώ δε μάλλον να πείσει πως έχει μια δυναμική αλλαγής, ενώ του ανοίγουν διάπλατα το δρόμο για την κυβέρνηση. Στην Αριστερά, το μεν ΚΚΕ δίνει μια αυτάρεσκη μάχη για να “δυναμώσει” αυτό και, κατά συνέπεια, ο λαός, ο δε ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει μια μεγάλη κρίση εξαιτίας των επιλογών και της γραμμής του σπαρασσόμενου ΣΥΝ. Μόνο ο άνετος Καρατζαφέρης κινείται με το γνωστό του τρόπο, σε όλα τα ακροατήρια, έχοντας στήσει μια καλή προπαγανδιστική μηχανή, και μαζεύει στα σίγουρα. Με ποια ψυχή να δώσει μάχη ο νεοδημοκράτης; Κινεί κάπως τα νήματα και ολίγο κόσμο η προοπτική επανόδου στην εξουσία (“αυτοδυναμία”) στο ΠΑΣΟΚ. Ο μηχανισμός του ΚΚΕ νιώθει πιο άνετα, γιατί η απειλή του ΣΥΡΙΖΑ απομακρύνθηκε και ο κόσμος του τελευταίου βρίσκεται σε μια κατάσταση σύγχυσης και απογοήτευσης. Ο “κανένας” όμως δείχνει την παρουσία του, και ο κόσμος φαίνεται να μην τσιμπάει, δεν δημιουργείται κανένα κλίμα και κανείς δεν είναι αισιόδοξος, δεν περιμένει καλύτερες μέρες και κοιτάζει να τα βολέψει όπως μπορεί. Έχει πέσει ο ρυθμός, και δεν φαίνεται φως από πουθενά. Κυρίως όλοι ανασκουμπώνονται, γιατί δεν ξέρουν τι θα φέρει η επόμενη μέρα – με την έννοια πόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα.
Οι εκλογές αυτές παραγγέλθηκαν –και θα γίνουν όσες ακόμα είναι αναγκαίο– και ο επίσημος πολιτικός κόσμος θα συρθεί, θα πιεστεί, θα υποχρεωθεί να εναρμονιστεί με τις επιταγές του οικονομικού κόσμου και των “λύσεων” που ζητά η οικονομική κρίση: πλήρης στήριξη του κεφαλαίου με κάθε τρόπο, πλήρης συμπίεση του κόσμου της εργασίας με κάθε κόστος. Και θα μπούμε σε μια μεταβατική περίοδο μέχρι κάπου να κατασταλάξουν τα πράγματα – όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο. Επομένως, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας απ’ όλες τις απόψεις.
Το παράδοξο είναι πως, σε τέτοιες συνθήκες, θα μπορούσε να υπάρξει και να δράσει ένα μεγάλο εγχείρημα της Αριστεράς, το οποίο θα κάλυπτε ένα πραγματικό κενό. Ένα κενό που βοά ότι υπάρχει, κι αυτό φαίνεται από διάφορες εκδηλώσεις της κοινωνίας. Ένα κενό που κανένας από τις αστικές δυνάμεις δεν μπορεί και δεν θέλει να καλύψει. Σε συνθήκες κρίσης, σκανδάλων, αναταράξεων, μεγάλης αναξιοπιστίας των αστικών κομμάτων και των αστικών θεσμών, σε συνθήκες επιδείνωσης των υλικών όρων διαβίωσης των εργαζομένων, φαίνεται παράδοξο το ότι δεν υπάρχει μια αξιόπιστη πρόταση της Αριστεράς, που να συσπειρώνει και να εκφράζει μια σημαντική μερίδα της κοινωνίας. Σε ένα τέτοιο κοινωνικό και οικονομικό “υπόστρωμα”, θα μπορούσε και θα ήταν εφικτό να ανθίσει και να καρποφορήσει ένα μεγάλο εγχείρημα της Αριστεράς. Θα μπορούσε μια ριζοσπαστική Αριστερά να διευρύνει τα ακροατήριά της, να επεκτείνει την επιρροή της, να τροφοδοτήσει-στηρίξει-ενθαρρύνει-εκφράσει αντιστάσεις και αγώνες, να ανοίξει νέους δρόμους. Αν το σκεφτούμε, στα χρόνια 2000-2009, υπήρξαν αγώνες και διεργασίες που έδειξαν τέτοιες δυνατότητες και, μάλιστα, κόντρα στις εκτιμήσεις και στους ρεαλισμούς που επικρατούσαν την περίοδο αυτή. Άρα το παράδοξο στοιχείο που έχει η συγκυρία είναι η έλλειψη μιας τέτοιας συστηματικής προσπάθειας, έστω και με τη διατύπωση ενός αναγκαίου και υλοποιήσιμου με σχετικά μαζικούς όρους σχεδίου.
Είναι παράλογη και βολονταριστική αυτή η εκτίμηση; Για να δούμε… Στην Ελλάδα είχαμε και κινήματα και συγκεκριμένες διεργασίες. Είχαμε, μάλιστα, συγκεκριμένες ευκαιρίες και υλοποιήσιμα φανερώματα της ανάγκης αυτής. Σε ένα βαθμό, το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ το αποδεικνύει, και πρέπει να είναι κανείς πολύ δύσπιστος για να μην καταλαβαίνει ότι αυτός ο χώρος θα μπορούσε να έχει μια διαφορετική πορεία –αν έκανε άλλες επιλογές κι αν είχε άλλον τρόπο λειτουργίας και συγκρότησης, άλλο επιτελείο-– και σήμερα να μιλούσαμε για ένα χώρο μεγαλύτερο από το 5% του 2007. Έναν πολιτικό χώρο που θα αποτελούσε πόλο συσπείρωσης και πρωταγωνιστή στην περίοδο που ανοίγεται και στις προκλήσεις που η κρίση και η απονομιμοποίηση του νεοφιλελευθερισμού φέρνουν στην επιφάνεια. Κάτω από το πρίσμα αυτής της αναγκαιότητας και αυτής της δυνατότητας πρέπει να κριθούν οι επιλογές, οι γραμμές, οι συμπεριφορές κάθε οργανισμού, κάθε συνιστώσας, κάθε ηγετικής μορφής, κάθε ατόμου που θέλει να συμβάλει στην κάλυψή της. Το δίχρονο 2007-2009 είναι πολύ πλούσιο και πρέπει να μελετηθεί η πείρα –θετική και αρνητική– από το πώς στάθηκε η Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ. Όπως είναι διδακτικό το πώς καταπολεμήθηκε το εγχείρημα αυτό και η δυνατότητα αυτή και από το σύστημα και από τα μέσα. Το πώς καταπολεμήθηκαν άτομα, ηγέτες, οργανώσεις και δυνάμεις που μπορούσαν να δώσουν ένα άλλο “μείγμα” και υπόσταση στο ΣΥΡΙΖΑ.
Με αυτή την πλούσια πείρα σαν παρακαταθήκη να συμβάλουμε, ώστε η Αριστερά –η ριζοσπαστική Αριστερά– να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις που ανοίγονται. Η οργάνωση και η αντίσταση του λαού ενάντια στις πολιτικές της κρίσης θα πάει χέρι-χέρι με τις προσπάθειες ανασυγκρότησης του πολιτικού μορφώματος της μαζικής ενωτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ είναι προ των πυλών!
Δημήτρης Υφαντής