Μύθοι και αλήθειες
Η ακρίβεια παρουσιάζεται από την κυβέρνηση και από τον "έγκυρο" κόσμο των ΜΜΕ, των αναλυτών κ.λπ. σαν ένα πρόσκαιρο, συγκυριακό πρόβλημα, μια "στρέβλωση της αγοράς". Με αυτές τις προφάσεις προσπαθούν να συγκαλύψουν τις δικές τους ευθύνες. Ξεχνούν ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα το 26% του πληθυσμού προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με λιγότερα από 22 ευρώ τη μέρα. Ένα άλλο 4,4% "ζει" με λιγότερα από 10 ευρώ τη μέρα. Ξεχνούν τις συντάξεις πείνας της πλειοψηφίας των συνταξιούχων. Ξεχνούν ότι οι νέοι εργαζόμενοι για την επόμενη διετία θα παίρνουν μισθό κάτω από 600 ευρώ. Ξεχνούν τους μερικά απασχολούμενους, τους άνεργους.
Η ακρίβεια δεν αφορά απλά και μόνο την αύξηση των τιμών. Αυτό αποτελεί την πιο ορατή της πλευρά. Η ακρίβεια πλήττει κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα. Γιατί σχετίζεται με τη γενικότερη υποβάθμιση της οικονομικής θέσης των εργαζομένων και των χαμηλοσυνταξιούχων. Σχετίζεται με τις πολιτικές λιτότητας, τους μισθούς πείνας, τη συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών, την εμπορευματοποίηση της υγείας και της παιδείας –που αυξάνει τις δαπάνες των λαϊκών νοικοκυριών–, την άδικη φορολογία και ιδιαίτερα την αύξηση των έμμεσων φόρων. Σχετίζεται ακόμα με την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων που οδηγεί στον έλεγχο της αγοράς από το μονοπωλιακό κεφάλαιο και το ανελέητο κυνηγητό του κέρδους.
Χαμηλοί μισθοί και ακρίβεια
Μηχανισμοί φτώχειας
Η ακρίβεια είναι πρόβλημα πολιτικό. Πλάι στους χαμηλούς μισθούς και τη χρέωση στις τράπεζες, αποτελεί βασικό μηχανισμό φτώχειας και μεταφοράς πόρων από τους εργαζομένους στην οικονομική ολιγαρχία. Είναι προϊόν του καπιταλισμού, συμπληρωματικός μηχανισμός απόσπασης υπεραξίας από τους εργαζομένους, θεμελιώδες στοιχείο της εκμετάλλευσης.
Είναι αποτέλεσμα του αδιάκοπου κυνηγητού του κέρδους που αποτελεί το κύριο κίνητρο της παραγωγής στις καπιταλιστικές οικονομίες. Είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών που εξαπολύονται σε πλανητική κλίμακα υπό τον έλεγχο των πολυεθνικών μονοπωλιακών συγκροτημάτων, του ΔΝΤ, της παγκόσμιας Τράπεζας, του G7. Είναι η βασική επιλογή της κυβέρνησης και του εταίρου της στον συναινετικό δικομματισμό, του ΠΑΣΟΚ.
Ιδιαίτερα στις μέρες μας, η ακρίβεια σχετίζεται άμεσα με την κυριαρχία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και τη μετατροπή της παγκόσμιας οικονομίας σε οικονομία-καζίνο. Παρακολουθούμε, για παράδειγμα, τις τελευταίες μέρες τη νέα εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου σε ύψη ρεκόρ. Η επίσημη δικαιολογία είναι η αύξηση της ζήτησής του. Λένε ψέματα. Τα τελευταία πέντε χρόνια η ζήτηση έχει αυξηθεί κατά 2% και οι τιμές έχουν εξαπλασιαστεί. Ο ΟΠΕΚ σε πρόσφατες δηλώσεις του ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει αύξηση της ζήτησης τον τελευταίο χρόνο. Την ίδια στιγμή, αποκαλύπτεται ότι οι διαπραγματεύσεις συμβολαίων πετρελαίου στη διεθνή χρηματιστηριακή αγορά αφορούν ποσότητες 15 φορές μεγαλύτερες από την παγκόσμια κατανάλωση. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Η τεράστια αύξηση της τιμής του πετρελαίου οφείλεται αποκλειστικά στα χρηματιστηριακά παιχνίδια, σε μια κατασκευασμένη αναντιστοιχία "προσφοράς και ζήτησης". Το αποτέλεσμα: ολόκληρες περιοχές του κόσμου και δισεκατομμύρια εργαζόμενοι βυθίζονται όλο και πιο βαθιά στη φτώχεια, ενώ τα κέρδη μιας χούφτας πολυεθνικών του πετρελαίου ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Μόνο η Mobil στο πρώτο τετράμηνο του 2008 παρουσιάζει κέρδη τόσα, όσα παρουσίασε ολόκληρο το 2007.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την εκτίναξη των τιμών των βασικών μετάλλων και των τροφίμων, της οποίας κύριος υπεύθυνος είναι ο χρηματιστηριακός τζόγος. Υπολογίζεται ότι μόνο στη χρηματιστηριακή αγορά τροφίμων του Σικάγο ο όγκος των κεφαλαίων που τοποθετήθηκαν πενταπλασιάστηκε την περίοδο μεταξύ Απριλίου-Δεκεμβρίου 2007, την περίοδο δηλαδή της απογείωσης των τιμών των δημητριακών. Αντίστοιχα στην ευρωπαϊκή αγορά (Euronext) αλλάζουν χέρια 8.000 συμβόλαια αγοράς δημητριακών τη μέρα, δημιουργώντας ένα τεράστιο κύμα κερδοσκοπίας.
Είναι αλήθεια ότι η ακρίβεια κάτω από καθορισμένους παράγοντες μπορεί να παίρνει ανεξέλεγκτες, εκρηκτικές διαστάσεις. Ο καθοριστικός παράγοντας είναι ο συσχετισμός δύναμης ανάμεσα στις δυνάμεις του κεφαλαίου και της εργασίας. Μόνο η οργάνωση του λαού, ο αποφασιστικός αγώνας μπορεί να βάλει φραγμό στο όργιο κερδοσκοπίας που εξαπολύουν οι πολυεθνικές με τη στήριξη των κυβερνήσεων.
Φταίει το ευρώ και η ΕΕ
Το ευρώ προβλήθηκε σαν το "ασφαλές λιμάνι" που θα εξασφάλιζε τη χώρα από κάθε νομισματικό κίνδυνο. Με την εμφάνισή του κιόλας, έφερε –όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη– ένα πρώτο τεράστιο κύμα ακρίβειας. Οι περίφημες στρογγυλοποιήσεις των τιμών είχαν, από την πρώτη στιγμή, σημαντικές επιπτώσεις στην εκτίναξη των τιμών στα ύψη. Από τότε η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Μια απλή αναγωγή της σημερινής αξίας βασικών αγαθών σε δραχμές προκαλεί τουλάχιστον αγανάκτηση.
Δεν είναι μόνο αυτό. Είναι γνωστό ότι το ευρώ παρουσιάζεται ενισχυμένο έναντι του δολαρίου. Είναι επίσης γνωστό ότι η τιμή του πετρελαίου καθορίζεται από το δολάριο. Αν για ολόκληρο το 2007 υπολογιστεί η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, θα έπρεπε να έχουμε υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου σε ευρώ, τουλάχιστον κατά 0,2%. Αντί για αυτό, είχαμε τεράστια αύξηση της τιμής των καυσίμων, και με πρόσχημα αυτήν, μια εκτίναξη στα ύψη και των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες. Ακόμα και σήμερα που η τιμή του πετρελαίου ξεπερνά τα 130 δολάρια το βαρέλι, αποτιμημένη σε ευρώ είναι περίπου 86 δολάρια, όσο δηλαδή πριν ξεκινήσει η κερδοσκοπική άνοδος. Δηλαδή από το "ισχυρό ευρώ" οι εργαζόμενοι δεν κερδίζουν τίποτα. Μόνοι κερδισμένοι είναι τα μονοπώλια, οι τράπεζες και τα χρηματιστηριακά παιχνίδια.
Για το διευθυντήριο της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν υπάρχει ακρίβεια. Δεν υπάρχει ανάγκη ελέγχου των τιμών διάθεσης στοιχειωδών αγαθών. Η κερδοφορία των μονοπωλίων αποτελεί αντικειμενικό νόμο της ελεύθερης αγοράς. Υπάρχει μόνο "ανταγωνιστικότητα" και διαρκής προσπάθεια για τη βελτίωσή της. Σαν ανταγωνιστικότητα ορίζεται αποκλειστικά και μόνο η μείωση του κόστους εργασίας. Ενώ σαν βελτίωση αναγνωρίζεται μόνο η καθήλωση των μισθών και του μεροκάματου, δηλαδή η υποτίμηση της εργατικής δύναμης.
Είναι η ακρίβεια εισαγόμενη;
Είναι αλήθεια ότι ως ένα βαθμό το φαινόμενο της ακρίβειας σχετίζεται με την παγκόσμια κερδοσκοπία. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, των πρώτων υλών και των τροφίμων επηρεάζει τις εγχώριες τιμές. Αυτό όμως σε τίποτα δεν μειώνει τις ευθύνες της κυβέρνησης, διότι αναμφίβολα η ακρίβεια έχει και μια σημαντική εσωτερική διάσταση. Αν μείνουμε μόνο στο ζήτημα των τροφίμων, η χώρα απώλεσε την αυτάρκειά της σε σιτάρι την περασμένη δεκαετία, σαν αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών καταναγκασμών. Τώρα πάνω από 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για εισαγωγή δημητριακών για την κάλυψη των εγχώριων αγορών! Το ίδιο συνέβη, νωρίτερα, και με την εκτεταμένη αποβιομηχάνιση της χώρας. Η ανατίναξη του παραγωγικού ιστού, πολιτική που στηρίχθηκε από ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, κάνει τις συνέπειες των διεθνών αναστατώσεων ακόμα πιο επώδυνες. Την ίδια στιγμή, η λιτότητα, η συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών, η ιδιωτικοποίηση παιδείας και υγείας, το ξεπούλημα δημόσιων επιχειρήσεων αλλά και στρατηγικών τομέων της οικονομίας (ενέργεια, νερό, μεταφορές), χαρίζουν νευραλγικούς τομείς της οικονομίας στα μονοπώλια, αποδυναμώνοντας τη θέση των εργαζομένων και βαθαίνοντας τις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης. Μπροστά λοιπόν στην παγκόσμια κερδοσκοπία η χώρα είναι πιο ευάλωτη. Και την ίδια στιγμή ανθεί, με κυβερνητική κάλυψη, η εγχώρια κερδοσκοπία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αυξήσεις των κυριότερων ειδών πρώτης ανάγκης στη χώρα είναι οι μεγαλύτερες στην ΕΕ.
Ο ανταγωνισμός βοηθά στον έλεγχο των τιμών;
Ποιος ανταγωνισμός; Αυτός της "παρέας" των γαλακτοβιομηχάνων, που καθόριζαν από κοινού τις τιμές αγοράς του γάλακτος από τους παραγωγούς και πώλησης στους καταναλωτές; Όποιος αναζητά μάταια τη χαμηλότερη τιμή στα σούπερ μάρκετ, έχει διαπιστώσει ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των ειδών πρώτης ανάγκης δεν υπάρχει διαφοροποίηση. Δεν υπάρχει "υγιής ανταγωνισμός". Πολύ περισσότερο όταν η αγορά ελέγχεται από μια χούφτα πολυεθνικές, όπως εδώ. Στο προηγούμενο φύλλο δώσαμε ορισμένα στοιχεία. Να επαναλάβουμε ότι μόνο στον τομέα των προμηθειών των σούπερ μάρκετ και σε 55 κατηγορίες προϊόντων, που αντιπροσωπεύουν το 90% των πωλήσεων επώνυμων προϊόντων, οι 3 πρώτοι προμηθευτές ελέγχουν απόλυτα την αγορά. Την ίδια στιγμή, 4 μεγάλα σούπερ μάρκετ κατέχουν το 54,7% του συνολικού τζίρου. Έτσι, τα καρτέλ εξακοντίζουν την ακρίβεια, χρησιμοποιώντας σαν πρόσχημα τις διεθνείς και εσωτερικές συγκυρίες.
Τι σημαίνουν τα μέτρα της κυβέρνησης;
Είναι μια χοντροκομμένη απάτη: 41 και 10 ψέματα! Το μαρτυρούν τα "αποτελέσματα" των 41 μέτρων πριν μερικούς μήνες, και των 10 της περασμένης βδομάδας, και οι κοροϊδευτικές "συμφωνίες κυρίων". Το μαρτυρά το ότι ο λεγόμενος δημόσιος τομέας (ΔΕΗ, ΟΤΕ) πρωταγωνιστεί στην επίθεση ακρίβειας. Είναι κοροϊδία η λεγόμενη μείωση της τιμής ορισμένων προϊόντων κατά μερικά λεπτά, ενώ η κερδοφορία των επιχειρήσεων είναι τεράστια. Είναι αποκαλυπτικό το γεγονός ότι οι ίδιες πολυεθνικές πουλούν τα ίδια προϊόντα πιο ακριβά εδώ από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Χρησιμοποιούν δηλαδή τα κέρδη τους από το μονοπωλιακό έλεγχο της εσωτερικής αγοράς για να χρηματοδοτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να βελτιώσουν τη θέση τους στη διεθνή αγορά. Αυτές τις στοιχειώδεις αλήθειες ούτε θέλει, ούτε μπορεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Καραμανλή. Αντίθετα, υπηρετεί με νόμους και διατάξεις την κερδοφορία των επιχειρήσεων και κατά συνέπεια τη μεγέθυνση του προβλήματος.
Η θέση της ΚΟΕ
Το πρόβλημα της ακρίβειας αφορά το λαό και τους εργαζόμενους. Μόνο με την οργάνωση της πάλης τους, με αποφασιστικό αγώνα, μπορεί να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά:
-
Άμεση αύξηση μισθών και συντάξεων, τέτοια που να καλύπτει τις απώλειες εισοδήματος από την ακρίβεια και τον πληθωρισμό.
-
Επιδόματα ανεργίας που να επιτρέπουν αξιοπρεπή ζωή. Κανείς νέος, κανείς εργαζόμενος ανασφάλιστος.
-
Αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας.
-
Μόνιμη σταθερή δουλειά για όλους. Κατάργηση κάθε μέτρου που επιτρέπει και προωθεί την εργασιακή ευλυγισία.
-
Άμεσο πάγωμα των τιμών όλων των βασικών ειδών διατροφής. Φορολόγηση των κερδών των πολυεθνικών και μεγάλων επιχειρήσεων, των τραπεζών και του χρηματιστηριακού κεφαλαίου.
-
Μέτρα ενίσχυσης της γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγής. Κατάργηση των διατάξεων της ΕΕ.
-
Να σταματήσει κάθε σχέδιο ιδιωτικοποίησης δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών. Δημόσιος έλεγχος και επανεθνικοποίηση όλων των στρατηγικών τομέων.
-
Να σταματήσει άμεσα η διαπραγμάτευση τροφίμων και πετρελαίου στα διεθνή χρηματιστήρια.
Κείμενα: Σπύρος Παναγιώτου