Για τις αρχές Δεκέμβρη παρέπεμψε το άτυπο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ, που συνεδρίασε στις αρχές του μήνα, στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, τις αποφάσεις του για το αν και πότε θα αποσυρθούν τα πακέτα στήριξης της οικονομίας, ώστε να επανέλθει η ΕΕ στην τροχιά της δημοσιονομικής προσαρμογής με τον περιορισμό των ελλειμμάτων και των χρεών των χωρών-μελών της.
Στην πραγματικότητα, οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ έδωσαν μία ακόμα παράταση στη σκανδαλώδη στήριξη του μεγάλου κεφαλαίου τόσο με ζεστό δημόσιο χρήμα όσο και με μέτρα μείωσης του κόστους εργασίας και μεγαλύτερης προώθησης των μορφών ελαστικής εργασίας.
Σύμφωνα με δηλώσεις του αρμόδιου επιτρόπου Χ. Αλμούνια, οι τελικές αποφάσεις θα παρθούν στη σύνοδο του Δεκεμβρίου, αφού προηγηθούν οι προβλέψεις της Κομισιόν –θα ανακοινωθούν στις αρχές Νοεμβρίου– για τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ΕΕ. Στο ίδιο πνεύμα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, ζήτησε απόσυρση των μέτρων στήριξης που έχουν λάβει τα κράτη, μόλις διαφανεί ανάκαμψη.
Εν τω μεταξύ, μέχρι το τέλος του 2009, 20 από τα 27 κράτη-μέλη αναμένεται να έχουν έλλειμμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ, και το χρέος σε κοινοτικό επίπεδο θα υπερβεί το 100% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, ενώ για τα επόμενα δύο χρόνια θεωρείται βέβαιο ότι η οικονομία της ευρωζώνης θα εγκλωβιστεί σε κύκλο στασιμότητας ή χαμηλής ανάπτυξης με δραματική αύξηση της ανεργίας.
Οι αποφάσεις αυτές του ΕΚΟΦΙΝ ταυτίζονται απόλυτα με τις προβλέψεις και τις επισημάνσεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία, που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις παραμονές της συνάντησης του G20 στην Τουρκία. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, “παρά τα ήδη μεγάλα ελλείμματα και το αυξανόμενο δημόσιο χρέος σε πολλές χώρες, η δημοσιονομική τόνωση χρειάζεται να στηριχτεί, ωσότου η ανάκαμψη βρει γερό βηματισμό, ενώ μπορεί ακόμη και να χρειαστεί ενίσχυση και να επεκταθούν περαιτέρω τα τωρινά προγράμματα με νέες πρωτοβουλίες”. Συνέχιση, λοιπόν, της προκλητικής στήριξης του τραπεζικού και βιομηχανικού κεφαλαίου και φόρτωμα του λογαριασμού στους εργαζόμενους είναι το όραμα των πυλώνων της “ελεύθερης αγοράς” για τα επόμενα χρόνια.
Και στην Ελλάδα, εναλλαγή με ίδια πολιτική
Αυτόν το σχεδιασμό των Αλμούνια-Τρισέ και τις επισημάνσεις του ΔΝΤ θεωρεί το νέο ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου ευνοϊκή συγκυρία για την προώθηση της πολιτικής της κυβέρνησής του. Ίσως γι’ αυτό φρόντισε από νωρίς να εξαγγείλει τη συνδρομή και τη συνεργασία με κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Είναι γνωστό ότι διακηρυγμένος στόχος της νέας κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ είναι η επαναδιαπραγμάτευση με την ΕΕ του “σταθεροποιητικού προγράμματος”, ώστε ο περιορισμός των ελλειμμάτων να επιτευχθεί σε τρία χρόνια, από δύο που είχε δεχθεί η ΝΔ. Τα επιχειρήματα της νέας κυβέρνησης θα είναι ότι ολόκληρη η Ευρώπη ανέχεται υψηλά ελλείμματα λόγω της οικονομικής κρίσης και ακόμα θα επικαλεστεί τις προβλέψεις του ΔΝΤ, ότι οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα είναι σοβαρότερες και η ανάκαμψη θα αργήσει να φανεί.
Η πραγματική όμως πίεση που θα ασκηθεί στην κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ είναι η σαφής διατύπωση μέτρων, που θα επιτρέψουν τον περιορισμό των ελλειμμάτων στο νέο χρονοδιάγραμμα. Πολύ περισσότερο, όταν το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης θα συνεχιστούν και το 2010, και η ανεργία θα εκτιναχθεί στα ύψη, ενώ το δημόσιο έλλειμμα για το 2009 θα ξεπεράσει το 8% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας.
Σε αυτά ο Γ. Παπανδρέου έχει δώσει δείγματα γραφής, από την προεκλογική κιόλας περίοδο, με δεσμεύσεις για παροχή νέων πακέτων στις μεγάλες επιχειρήσεις, με συνέχιση των “ελαστικών μορφών απασχόλησης” και των προγραμμάτων stage στον ιδιωτικό τομέα, με αυξήσεις-ψίχουλα για τους εργαζόμενους.
Τέτοιες εξαγγελίες είναι αναγκαίες αλλά όχι ικανές. Στα αλλεπάλληλα ραντεβού, τους επόμενους δύο μήνες, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να παρουσιάσει μόνιμα και σταθερά μέτρα περιορισμού των ελλειμμάτων. Στην ημερήσια διάταξη, λοιπόν, θα έρθει, αργά ή γρήγορα, η επιβολή νέων φόρων, η αύξηση του ΦΠΑ, η αποδιάρθρωση του ασφαλιστικού συστήματος, η περιστολή των δαπανών για την υγεία κ.λπ.
Η οικονομική κρίση και το φόρτωμα των συνεπειών της στους εργαζόμενους –ό,τι οδήγησε σε θεαματική κατάρρευση τη ΝΔ– θα στοιχειώνει τους σχεδιασμούς όλων των πολιτικών, που συνεχίζουν στην ίδια κατεύθυνση και λογική. Η οικονομική αστάθεια επιτείνει την πολιτική ρευστότητα, και αυτό δεν θα αργήσει να γίνεται όλο και πιο φανερό. Τα πανηγύρια θα κοπάσουν και τα αδιέξοδα θα προβάλλουν αμείλικτα.
Σπύρος Παναγιώτου