Αναζητώντας την… τέχνη
Επιλέξαμε μερικές από τις «Ιστορίες του κ. Κόϋνερ» του Μπ. Μπρεχτ, στην εξαιρετική μετάφραση του Πέτρου Μάρκαρη, γιατί αποτυπώνουν τη δύναμη της σκέψης ως φορέα αλλαγής, και περιέχουν ενδιαφέρουσες αιχμές για τη μάθηση και τη στάση απέναντι στη ζωή.
Για τους φορείς της γνώσης
Όποιος είναι φορέας της γνώσης δεν επιτρέπεται ν’ αγωνίζεται, ούτε να λέει την αλήθεια, ούτε να προσφέρει υπηρεσίες, ούτε να μένει νηστικός, ούτε ν’ αρνιέται τις τιμές, ούτε να γίνεται εύκολα αντιληπτός. Όποιος είναι φορέας της γνώσης έχει μονάχα μιαν αρετή: ότι είναι φορέας της γνώσης, είπε ο κ. Κ.
Ο έπαινος
Όταν ο κ. Κ. άκουσε ότι οι παλιοί μαθητές του τον επαινούσαν, είπε: Ενώ οι μαθητές ξέχασαν από καιρό τα λάθη του δασκάλου, αυτός ακόμα τα θυμάται.
Λάθος και πρόοδος
Όταν κανείς κρίνει μόνο από τον εαυτό του δεν μπορεί ποτέ να πιστέψει ότι κάνει λάθη, γιαυτό και δεν προκόβει. Είναι λοιπόν απαραίτητο να σκέφτεται αυτούς που θα συνεχίσουν τη δουλειά του. Μονάχα έτσι εμποδίζει κανείς κάτι να φτάσει στο τέλος του.
Να γνωρίζεις τους ανθρώπους
Ο κ. Κ. γνώριζε λίγο τους ανθρώπους. Έλεγε: Χρειάζεται να γνωρίζεις τους ανθρώπους μονάχα εκεί όπου υπάρχει εκμετάλλευση. Σκέφτομαι σημαίνει αλλάζω. Όταν σκέφτομαι κάποιον τον αλλάζω, έχω σχεδόν την εντύπωση ότι δεν είναι έτσι όπως είναι, αλλά ότι ήταν έτσι όταν εγώ πρωτάρχισα να τον σκέφτομαι.
Για την αλήθεια
Στον κ. Κ., το στοχαστή, πήγε ο μαθητής Τιφ και του είπε: Θέλω να μάθω την αλήθεια. Ποιαν αλήθεια; Θέλεις να μάθεις την αλήθεια για το εμπόριο των ψαριών; Ή μήπως θέλεις να μάθεις την αλήθεια για το φορολογικό σύστημα; Αν μαθαίνοντας την αλήθεια για το εμπόριο των ψαριών πάψεις να πληρώνεις ακριβά τα ψάρια τους, τότε δε θα σου πουν ποτέ την αλήθεια, είπε ο κ. Κ.
Για τη στάση
Η σοφία είναι αποτέλεσμα της στάσης.
Επειδή όμως δεν είναι και στόχος της στάσης, δεν μπορεί να παρακινήσει κανένα στο να μιμείται τη στάση.
Εσείς δεν τρώτε όπως εγώ. Αν όμως φάτε με το δικό μου τρόπο θα σας ωφελήσει.
Αυτό που λέω τώρα: ότι οι πράξεις ξεκινάνε από τη στάση, ίσως ναναι έτσι. Για να γίνει όμως έτσι πρέπει πρώτα να βάλετε σε τάξη τις ανάγκες.
Συχνά, είπε ο στοχαστής, βλέπω ότι έχω τη στάση του πατέρα μου. Ποτέ όμως δεν κάνω τις ίδιες πράξεις με τον πατέρα μου. Γιατί ενεργώ διαφορετικά; Γιατί οι ανάγκες είναι διαφορετικές. Βλέπω όμως ότι η στάση κρατάει περισσότερο από τον τρόπο δράσης: αντιστέκεται στις ανάγκες.
Είναι μερικοί άνθρωποι που δεν μπορούν να ενεργήσουν παρά μονάχα μ’ έναν τρόπο αν δεν θέλουν να χάσουν την αξιοπρέπειά τους. Γιαυτό, επειδή δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τις ανάγκες χάνονται εύκολα. Μα εκείνος που έχει μια δική του στάση μπορεί να κάνει πολλά δίχως να χάσει την αξιοπρέπειά του.
Από το βιβλίο: Μπ. Μπρεχτ, Ιστορίες του κ. Κόϋνερ – η διαλεκτική σαν τρόπος ζωής, εκδόσεις Θεμέλιο