Κάθε προοδευτικός άνθρωπος αλλά και κάθε συλλογικότητα βρίσκονται όλο και πιο επιτακτικά αντιμέτωποι με το ερώτημα τι μπορεί να κάνει, πώς μπορεί να δράσει απέναντι στην κρίση.
Η έννοια της κατάρρευσης μπαίνει όλο και πιο πολύ στην καθημερινότητά μας, καθώς πλέον δεν πρόκειται μόνο για το ζόρι να βγουν τα έξοδα, δεν πρόκειται μόνο για το ότι ο μισθός τελειώνει αρκετά ή πολύ πριν τελειώσει ο μήνας. Η έννοια της κατάρρευσης, του κραχ, μπαίνει όλο και πιο πολύ στην καθημερινότητά μας, όχι μόνο πλέον σαν χρηματιστηριακό στερεότυπο, αλλά, κυρίως, καθώς αυξάνονται τα λουκέτα, καθώς εξαπλώνεται το κύμα των απολύσεων.
Στο χείλος της κατάρρευσης βρίσκεται το δημόσιο σύστημα υγείας, με τα νοσοκομεία να μην έχουν σε πολλές περιπτώσεις ούτε τα στοιχειώδη αναλώσιμα – συγκλονιστικό το νούμερο, παρ’ ότι έρχεται από πριν την κρίση: δύο χιλιάδες άνθρωποι το χρόνο στην Ελλάδα του 21ου αιώνα χάνουν τη ζωή τους, επειδή δεν υπάρχουν κρεβάτια εντατικής θεραπείας!
Στο χείλος της κατάρρευσης και τα λεηλατημένα (επί 50 χρόνια και ιδιαίτερα την τελευταία νεοφιλελεύθερη δεκαετία) Ασφαλιστικά Ταμεία. Με το (πρώην) ΤΕΒΕ να βρίσκεται ολόκληρο τον τελευταίο χρόνο στο κόκκινο – και την κυβέρνηση Καραμανλή να μην κάνει τίποτα. Και να αποτελεί όχι την εξαίρεση αλλά τον προάγγελο. Ήδη σήμερα ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες ασφαλισμένοι του Δημοσίου δεν έχουν πρακτικά ασφάλιση: δεν μπορούν να αγοράσουν φάρμακα χωρίς να πληρώσουν, δεν μπορούν να πάνε σε (συμβεβλημένο) γιατρό χωρίς να πληρώσουν, δεν μπορούν να κάνουν εξετάσεις χωρίς να πληρώσουν.
Κακή συγκυρία ή μήπως σχεδιασμένη πολιτική, κατά το πρότυπο του ριγκανισμού εδώ και 30 χρόνια; Θα επανέλθει η παλιότερη κατάσταση, ή μήπως θα γενικευτεί το μοντέλο σε όλα τα Ταμεία; Όποιος γνωρίζει τα στοιχειώδη του νεοφιλελευθερισμού δεν πρέπει να έχει αμφιβολίες, τουλάχιστον ως προς τις στοχεύσεις της κυβέρνησης Καραμανλή αλλά και του νεοφιλελεύθερου ΠΑΣΟΚ – κάτω από την κατακραυγή του κόσμου προκήρυξε η ΑΔΕΔΥ κοτζάμ 4-ωρη στάση εργασίας!
Παράλληλα, η τεράστια μπόχα από τα δικομματικά και διαχρονικά σκάνδαλα κατακλύζει ολόκληρη την κοινωνία. Το Βατοπέδι (όπως λίγο πριν η SIEMENS) δείχνει το βούρκο που διαμορφώνει η διαπλοκή των πιο "ευυπόληπτων" θεσμών και ατόμων του αστικού κράτους με τα κυκλώματα της νύχτας, των εκβιασμών, του μαύρου χρήματος.
Στο αυτό το φόντο, χρειάζεται να κωδικοποιήσουμε τρία κεντρικά συμπεράσματα για την πολιτική διάσταση του επόμενου διαστήματος.
Κατ’ αρχάς, έχουμε για το 2009 έναν εικονικό προϋπολογισμό, που δεν πρόκειται να εφαρμοστεί, όπως δεν εφαρμόστηκε και ο προϋπολογισμός του 2008, ακριβώς γιατί στηριζόταν σε μια πρωτοφανή φορολογική αφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων. Αλλά ο λαός δεν έχει πλέον άλλα λεφτά να δώσει. Εφιάλτης για το λαό, μεγάλος μπελάς όμως και για τους κυβερνώντες.
Ήδη στα επιτελεία των Βρυξελλών συζητείται το ενδεχόμενο απομάκρυνσης ορισμένων χωρών από το ευρώ, καθώς υφίσταται κίνδυνος να πτωχεύσουν – και ήδη αυτό συζητιέται για την Ιταλία και την Ελλάδα (βλ. και άρθρο Economist 13.11.2008, που δημοσιεύουμε στη σελ. 6). Ενδεχόμενο που επιτείνεται και περιπλοκοποιείται, αν στο προσκήνιο εισβάλει η λαϊκή δυσαρέσκεια, καθώς νέα, έκτακτα, αντιλαϊκά μέτρα είναι μονόδρομος για την αστική πολιτική.
Συμπέρασμα πρώτο, λοιπόν, ο αστισμός βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα μεγάλο πρόβλημα χειρισμού της οικονομικής κατάστασης και της λαϊκής δυσαρέσκειας – κι είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να τους ξεφύγει ο έλεγχος.
Ανάμεσα σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ διαμορφώνεται ένα μείγμα ουσιαστικής συναίνεσης για τα αντιλαϊκά μέτρα αλλά και πολωτικής αντιπαράθεσης για τη διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας. Η πολιτική κρίση εντείνεται επιπλέον από το γεγονός ότι η κάθε πλευρά έχει πολλά "άπλυτα" για την άλλη. Η ανάδειξη των σκανδάλων, όμως, προκαλεί σημαντικό πρόβλημα στη μεγαλοαστική τάξη, που κυρίως έτσι ξέρει να "δουλεύει"…
Παράλληλα πληθαίνουν οι προετοιμασίες μέσα στον αστικό πολιτικό κόσμο για συνθετικά ή επιχειρηματικά διάδοχα σχήματα. Ο Μητσοτάκης, υποστηρικτής τέτοιων απόψεων, είπε ότι "η κατάσταση είναι κρίσιμη και δεν μπορεί κανείς να οχυρώνεται πίσω από κεκτημένα δικαιώματα" (Mega, 28.10.08), ενώ η Γιάννα Αγγελοπούλου ετοιμάζει την επάνοδό της στο πολιτικό προσκήνιο.
Συμπέρασμα δεύτερο, λοιπόν, ο αστισμός δοκιμάζεται από την πολιτική κρίση και ετοιμάζει διάφορα εναλλακτικά σενάρια, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού και με την είσοδο του νέου χρόνου θα είναι ιδιαίτερα πυκνές – και το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών έρχεται όλο και πιο κοντά.
Την ίδια στιγμή, εξελίσσεται μια συστηματική επίθεση (από Καραμανλή και ΛΑΟΣ μέχρι Μάκη – Ζούγκλα) στην κινηματική ριζοσπαστική Αριστερά, στο ΣΥΡΙΖΑ, γιατί ανεξάρτητα από αδυναμίες της, αποτελεί μία εν δυνάμει απειλή για το σύστημα και του έχει ήδη προκαλέσει σημαντικά προβλήματα (π.χ. με την απόρριψη της Συνταγματικής Αναθεώρησης). Οι δε δημοσκοπήσεις επιχειρούν απεγνωσμένα (και παραπλανητικά) να "ξεφουσκώσουν" το ΣΥΡΙΖΑ.
Άρα, δεν αποτελεί επιλογή του αστισμού μπροστά στην κρίση η στήριξη σε πτέρυγες της Αριστεράς. Δεν μας στενοχωρεί καθόλου αυτή η εξέλιξη – απλά κάποιοι που τρέφουν συν-διαχειριστικές και συν-κυβερνητικές φιλοδοξίες σύντομα θα βρεθούν σε διλήμματα. Φυσικά, οι αστικές πτέρυγες μόνο ανακούφιση νιώθουν βλέποντας την Αριστερά διασπασμένη (με το ΚΚΕ να συνεχίζει τον ενδο-αριστερό εμφύλιο) κι όχι ενωμένη σε ένα μέτωπο με κρουστικό, αντινεοφιλελεύθερο και αντιμπεριαλιστικό περιεχόμενο.
Συμπέρασμα τρίτο, λοιπόν, η Αριστερά θα πιεστεί και θα δοκιμαστεί στο άμεσο διάστημα και οφείλει άμεσα να πάρει πρωτοβουλίες γείωσης μέσα στον κόσμο, οργάνωσης και κινητοποίησης του λαού.
Κεντρική αιχμή το να μην πληρώσει ο λαός την κρίση τους, το να εισβάλει ο λαός στο πολιτικό προσκήνιο.
Να σηκωθούμε, λοιπόν, να μη μείνουμε παθητικοί θεατές. Να ενωθούμε, να στήσουμε παντού επιτροπές λαϊκής αλληλεγγύης και δράσης, να πάρουμε μέρος σε αγώνες και αντιστάσεις, να δράσουμε, να γίνουμε πολλοί.
Να σηκωθούμε, έστω και "λίγο ψηλότερα", όπως θέλει ο ποιητής. Να το πάρουμε απόφαση. Είναι το πρώτο κρίσιμο βήμα. Και τότε δεν θα αργήσει και το δεύτερο, με "τα λάβαρα να λάμπουν στον ήλιο".