50 μέρες μετά τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου το τοπίο αρχίζει να ξεκαθαρίζει και οι απορίες σιγά-σιγά απαντιούνται. Το παράλογο προκήρυξης εκλογών με βέβαιη τη συντριβή εξηγείται από την σε πορεία χρεοκοπίας οικονομία και από την ανάγκη να παρθούν μέτρα. Η νέα κυβέρνηση αρχίζει να εφαρμόζει όσα με κυνικό τρόπο ο Καραμανλής είχε επιλέξει σαν προεκλογική υπόσχεση. Πέρα από διαφημιστικά τρικ, εφαρμόζει ό,τι παραγγέλνουν οι Βρυξέλλες, και μάλιστα με πολύ πειθήνιο τρόπο.
Αρχίζει να ξεκαθαρίζει και ως προς ουσιαστικές πλευρές:
1. Η πραγματική διακυβέρνηση δεν βρίσκεται στη Βουλή ή στου Μαξίμου, αλλά στα χέρια μιας νεοφιλελεύθερης ομάδας του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου. Η “ιστορική Τρίτη”, όπως αποκαλούν την 1η Δεκεμβρίου, δηλαδή η ημερομηνία έναρξης της συμφωνίας της Λισαβόνας, δεν έχει την ίδια βαρύτητα για κάθε χώρα. Για ορισμένες χώρες υπάρχουν εξαιρέσεις (Τσεχία, Αγγλία, Πολωνία), άλλες πέτυχαν να μην μειωθούν οι επίτροποι. Έτσι με απαίτηση της Ιρλανδίας –ήταν όρος για να διεξαχθεί νέο δημοψήφισμα μετά το πρώτο “όχι”– κάθε χώρα θα έχει από έναν επίτροπο. Η Ελλάδα δεν πρόβαλε κανένα ζήτημα για διαπραγμάτευση, έλεγε σε όλα ναι και το διατυμπάνιζε. Αλλά τώρα έχει μια αξιόλογη πρωτιά: είναι η πρώτη χώρα που μπαίνει σε καθεστώς οικονομικής επιτήρησης και από τις διατάξεις της παραγράφου 8 περνά σε αυτές της παραγράφου 9 (όπου σχεδόν οι βασικές οικονομικές αποφάσεις και έλεγχοι περνούν στα χέρια της ΕΕ), υπό την απειλή να οδηγηθούμε σε εκείνες των παραγράφων 10 και 11 (δεν υπάρχει 12!), όπου πέφτουν οι χοντρές ποινές, κηρύσσεται πτώχευση και μάλλον έξωση από την ευρωζώνη. Άρα η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που γεύεται τα “καλά” του Μάαστριχτ, αφού αυτές οι παράγραφοι περιλαμβάνονται σε εκείνη τη συνθήκη.
2. Η αμερικάνικη πλευρά δείχνει ενθουσιασμένη με τη συμπεριφορά της κυβέρνησης Παπανδρέου σε όλα τα κρίσιμα θέματα στην ευρύτερη περιοχή, και μάλιστα εξάρει τον ενθουσιασμό του Γιώργου Παπανδρέου στην προώθηση της ατλαντικής πολιτικής. Κύπρος, ελληνοτουρκικές σχέσεις, Αιγαίο, δυτικά Βαλκάνια, στάση στα διεθνή φόρα κ.λπ. πιστοποιούν μια έντονη φιλοαμερικάνικη στάση – εξ ου και ο τόσος ενθουσιασμός.
3. Στο χώρο της αντιπολίτευσης, η επικράτηση Σαμαρά θέτει γερές βάσεις για τη λειτουργία του δικομματικού συστήματος και ανταποκρίνεται σε γενικότερες τάσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο – τάσεις αναδίπλωσης και πλέον εθνοκεντρικής πολιτικής απέναντι στα κοσμοπολίτικα “ανοίγματα” της περιόδου της παγκοσμιοποίησης. Επομένως θα έχουμε αντιπολίτευση που θα παρουσιάζεται σαν αντιπαράθεση δύο ιδεολογιών και αξιών (της δεξιάς από τη μια και της “αριστεράς” και του άκρατου κοσμοπολιτισμού από την άλλη). Φυσικά αυτή η αντιπολίτευση θα στοχεύει στο να εισπράξει τη φθορά που θα έχει η κυβέρνηση, αλλά δεν θα έχει τον παραμικρό φιλολαϊκό χαρακτήρα. Όπως ξεκαθάρισε ο Σαμαράς μετά τη συνάντησή του με τον Γ. Παπανδρέου, “θα πάμε και μαζί και χώρια”. Το “μαζί” σημαίνει την άπλετη στήριξη σε κάθε μέτρο που θα προστατεύει το κεφάλαιο, θα πλήττει τους εργαζόμενους, θα προωθεί τις νεοφιλελεύθερες συνταγές.
4. Η κρίση ούτε πέρασε, ούτε έδειξε όλα τα δόντια της. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε πορεία ημιπτώχευσης και τα διευθυντήρια επιβάλλουν ήδη μια λιτότητα και μέτρα που προ κρίσης θα φαίνονταν αδιανόητα. Πέρα από την τρομακτική διόγκωση της ανεργίας, η συζήτηση για μείωση των μισθών και συντάξεων είναι στην ημερήσια διάταξη και επίσημα. Όλο και συχνότερα αναφέρονται παραδείγματα χωρών που προχώρησαν σε τέτοιες μειώσεις, και αυτό είναι περίπου το γενικό σύνθημα της αστικής τάξης απέναντι στην κρίση.
5. Σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν ξεκινήσει αγώνες, κινητοποιήσεις, ξεσπάσματα ενάντια στις επιπτώσεις της κρίσης. Και αυτό είναι φυσικό. Στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μόνο το τελευταίο διάστημα είχαμε εργατικούς αγώνες και απεργίες σε μια σειρά χώρες: Στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Αγγλία, στην Ολλανδία, στη Σλοβενία, στη Λετονία κ.λπ. έγιναν και γίνονται αγώνες που αφορούν τις απολύσεις, τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, το ασφαλιστικό, τους προϋπολογισμούς πείνας, τους όρους του ΔΝΤ για την παροχή δανείων, τις ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών, την καταστροφή αγρτοικών κλάδων κ.ο.κ. Αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως στο Μεξικό (μεγάλες απεργίες για την απόλυση 46.000 εργαζομένων στην ηλεκτρική εταιρεία), στη Νότια Αφρική (διαδηλώσεις και συγκρούσεις για τη φτώχεια), στην Ινδία (γενική απεργία σε κρατίδια για την απάνθρωπη συμπεριφορά του στρατού ενάντια στους αγρότες). Επίσης στη Γηραιά Ήπειρο και στις ΗΠΑ έχουμε μια νεολαιίστικη αφύπνιση με μεγάλους αγώνες στο χώρο της ανώτατης και ανώτερης παιδείας. Στην Ευρώπη ενάντια στις “οδηγίες της Μπολόνια” που επέβαλε η ΕΕ, στις ΗΠΑ ενάντια στην αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια.
Όλα αυτά δείχνουν πως φουντώνουν οι αγώνες μέσα στην κρίση, και ότι νέοι Δεκέμβρηδες βρίσκονται μπροστά μας.
Σε αυτές τις συνθήκες, σε αυτό το περιβάλλον πρέπει να δράσει και να δυναμώσει η σύγχρονη Αριστερά. Με νέες ιδέες, με νέες μορφές οργάνωσης, με νέες σχέσεις με τα κινήματα και τις αντιστάσεις, με τόλμη και αποφασιστικότητα, με πρόγραμμα, πολιτική και τακτική που να αλλάζει τους συσχετισμούς. Αν η Αριστερά δεν φανεί και δεν είναι ο βασικός πολέμιος του παλιού και σάπιου κόσμου, του υπαρκτού καπιταλισμού, τότε δεν μπορούν να γίνουν σοβαρά βήματα. Αν η Αριστερά δεν πει τα πράγματα με το όνομά τους και δεν δείξει όλους τους εχθρούς των εργαζομένων, αν παραμείνει εγκλωβισμένη στα κάστρα της “καθαρότητας” και των “ευρωαυταπατών”, τότε ο κόσμος δικαιολογημένα θα της γυρίσει την πλάτη. Γι’ αυτό στοιχειώδες καθήκον της Αριστεράς είναι να ξανοιχτεί στον κόσμο, να πάει στον κόσμο, να αισθανθεί τις ανάγκες και να δεθεί με τις αγωνίες και τις προσδοκίες, να βρει τρόπους να εκφραστούν οι ανάγκες, να δώσει ζωή σε αγώνες και αντιστάσεις μαζί με τον κόσμο, να ανοίξει δρόμους. Αυτή θα είναι η καλύτερη αυτοκριτική της, αυτό θα την καταστήσει χρήσιμη, αυτό έχει ανάγκη. Αλλιώς οι θηλιές θα σφίγγουν πιο πολύ –μέχρι ασφυξίας– ολόκληρη την κοινωνία.