Η κοινωνικοπολιτική πλευρά της γρίπης
Αρκετά έχουν γραφεί τελευταία για την πανδημία της γρίπης των χοίρων ή αλλιώς νέας γρίπης Α (Η1Ν1). Το θέμα έχει πολλές πλευρές και σκοπός αυτού του σημειώματος δεν μπορεί να είναι η ολόπλευρη κάλυψή του, αλλά η επισήμανση κάποιων ζητημάτων που σχετίζονται με την κοινωνικοπολιτική πλευρά του. Ζητήματα που παραμένουν ως σήμερα ανοιχτά για διερεύνηση και συζήτηση, χωρίς ακόμη οριστικές απαντήσεις, τα οποία η Αριστερά οφείλει να αναδείξει.
1. Σχετικά με τα αίτια εμφάνισης του συγκεκριμένου στελέχους του ιού: τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι ξεκίνησε από τα τεράστια χοιροστάσια της πολυεθνικής εταιρίας Smithfield Foods στο χωριό Λα Γκλόρια του Μεξικού, όπου οι απαράδεκτες συνθήκες εντατικής εκτροφής χοίρων –συνωστισμός χιλιάδων ζώων, ανεξέλεγκτη χρήση φαρμάκων– δημιουργούν το έδαφος μετάλλαξης και ταχείας διάδοσης παθογόνων ιών (υπενθυμίζω την ανάλογη ιστορία της εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών ή “νόσου των τρελών αγελάδων”). Φαίνεται, λοιπόν, ότι κύριος υπεύθυνος είναι το βάρβαρο σύστημα της εντατικής, βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας όπου στο βωμό της επιδίωξης του μέγιστου δυνατού κέρδους θυσιάζεται συχνά η υγεία και η ζωή ζώων και ανθρώπων.
2. Σχετικά με τη διάδοση και εξάπλωση του ιού στους ανθρώπους: είναι από αιώνες γνωστό ότι οι επιδημίες μολυσματικών νόσων συνδέονται άμεσα με τις ανεπαρκείς στοιχειώδεις υποδομές και συνθήκες υγιεινής και περίθαλψης σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, και κατ’ επέκταση με τη δεινή κοινωνικοοικονομική κατάστασή τους. Σήμερα, επιστημονικές επιδημιολογικές έρευνες και εκθέσεις επίσημων οργανισμών έχουν αποδείξει το αληθές της παλιάς εμπειρικής γνώσης και αργότερα κλασικής μαρξιστικής θέσης για την ταξική διάσταση της ασθένειας και υγείας: η νοσηρότητα συνδέεται άμεσα με την κοινωνικοοικονομική τάξη. Είναι φανερό ότι και στην περίπτωση της νέας γρίπης η μαζική εξάπλωση της φτώχιας και εξαθλίωσης ολόκληρων πληθυσμών, που η καπιταλιστική νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έχει επιβάλει, αποτελεί το ιδανικό υπόστρωμα της σημερινής πανδημίας.
3. Για τη διαχείριση της κατάστασης από το διεθνές κοινωνικοοικονομικό σύστημα: από την πρώτη στιγμή είναι έκδηλη και σκανδαλώδης η προσπάθεια των παγκόσμιων κυρίαρχων κύκλων μέσω των ΜΜΕ να τρομοκρατήσουν τους ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Τους τελευταίους 3 μήνες έχουμε ακούσει τόσα πολλά για τη νέα γρίπη, όσα δεν έχουμε ακούσει δεκάδες χρόνια για νόσους που σκοτώνουν εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο σε πολλές χώρες (για τις οποίες, σημειωτέον, υπάρχουν απλά και πάμφθηνα μέσα πρόληψης-θεραπείας). Γνωστή πια και στερεότυπα επαναλαμβανόμενη η τακτική τους τα τελευταία χρόνια – γρίπη πουλερικών, αλλά και καλλιέργεια φόβου με κάθε αφορμή (τρομοκρατικά χτυπήματα, κλιματική αλλαγή, οικονομική κρίση κ.λπ.). Οι στόχοι τους στην προκειμένη περίπτωση; Το μέγιστο κέρδος για τις φαρμακευτικές εταιρίες και η ευκολότερη χειραγώγηση του πληθυσμού για την αποδοχή των “αναγκαίων” μέτρων…
4. Για την αντιμετώπιση της πανδημίας διεθνώς και στη χώρα μας: εδώ το κυριότερο, κατά τη γνώμη μου, ζήτημα που έρχεται με τραγικό τρόπο στην επιφάνεια και πρέπει να αναδείξουμε είναι η αντίφαση ανάμεσα στο αναγκαίο σύστημα υγείας που θα έπρεπε να υπάρχει για να στηρίξει τον πληθυσμό σε συνθήκες πανδημίας (ποιοτικό, δημόσιο, δωρεάν με σύγχρονες δομές πρόληψης, θεραπείας, πρωτοβάθμιος τομέας, επαρκή στελέχωση, κρατικός έλεγχος φαρμάκου κ.λπ.) και στην κατάσταση του σημερινού ετοιμόρροπου ΕΣΥ που οι νεοφιλελεύθερες συνταγές και πολιτικές του δικομματισμού έχουν επιβάλει, καθώς και την υποκριτική στάση του υπουργείου Υγείας, της κυβέρνησης, της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Επίσης, το ζήτημα της ασυδοσίας των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών, ιδιαίτερα σχετικά με την “πατέντα” των φαρμάκων (βλ. και περίπτωση προσφυγής κατά χωρών που παρήγαγαν φάρμακα κατά του ιού του AIDS), αλλά και τη διαδικασία παραγωγής και διάθεσης εμβολίων (πόσο αξιόπιστο και ασφαλές θα είναι; Βλ. και εμπειρία του 1976 στις ΗΠΑ).
Συμπερασματικά, η Αριστερά οφείλει να αναγνωρίσει στο πρόσωπο του καπιταλιστικού συστήματος τον ένοχο και για την υγειονομική αυτή κρίση, να αναδείξει και μέσα από αυτή τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού, τονίζοντας την επιτακτική ανάγκη του αγώνα για την ανατροπή του. Επίσης, είναι ανάγκη να ενισχυθεί το κίνημα των υγειονομικών στη χώρα μας που σε συνέχεια των μεγάλων αγώνων των γιατρών του ΕΣΥ την τελευταία διετία μπορεί να προβάλει ως κυρίαρχο κοινωνικό αίτημα τη δημιουργία ενός ισχυρού, δημόσιου συστήματος υγείας με δωρεάν, ελεύθερη, ισότιμη πρόσβαση για όλους.
Βασίλης Κυριακάκης
Γιατρός ΕΣΥ, Δημοτικός Σύμβουλος Λαμίας