Οι συνομιλίες Χριστόφια-Ταλάτ συνεχίζονται κανονικά, και στις τελευταίες συναντήσεις συζητείται το περιουσιακό. Σύμφωνα με δηλώσεις του Κύπριου προέδρου, έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος στους τομείς της διακυβέρνησης και των θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά στασιμότητα παρατηρείται στους τομείς της οικονομίας, των περιουσιών, του εδαφικού, της ασφάλειας και των εποίκων.
Η Τουρκία στη συγκεκριμένη φάση ακολουθεί μια άκρως επιθετική στρατηγική. Κατά την επίσκεψη του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στην Άγκυρα, αποφασίστηκε να τεθεί στόχος “λύσης” του Κυπριακού μέχρι τον Απρίλιο του 2010 (ημερομηνία διεξαγωγής των “προεδρικών” εκλογών στα Κατεχόμενα), ενώ προωθούν μια μορφή συνομοσπονδίας, που θα αφήνει ανέπαφο το καθεστώς των τουρκικών εγγυήσεων, του στρατού κατοχής και των εποίκων. Παράλληλα, θα απαιτούν την ισότιμη συμμετοχή τους στο κεντρικό ομόσπονδο κράτος. Την ίδια στιγμή, επιχειρούνται διάφοροι ελιγμοί, όπως η επιστολή Ερντογάν στον Γ. Παπανδρέου για διάλογο εφ’ όλης της ύλης ενόψει της αξιολόγησης του Δεκεμβρίου.
Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, η κυβέρνηση Παπανδρέου δείχνει κινητικότητα στο πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων (βλέπε ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη) με συνέχιση της ίδιας εξωτερικής πολιτικής, συστατικά της οποίας είναι η υποταγή και η εξάρτηση από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και η υποχωρητικότητα απέναντι στην Τουρκία. Το “νέο δόγμα” στην εξωτερική πολιτική λέγεται ανατροφοδότηση της “δυναμικής του Ελσίνκι”, και, στο πλαίσιο αυτό, θεωρείται αναγκαιότητα ο διάλογος με την Τουρκία, που μπορεί να οδηγήσει στη Χάγη για την επίλυση της διαφοράς της υφαλοκρηπίδας και όποιων άλλων. Παράλληλα θεωρείται αναγκαία η στήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας για πλήρη ένταξη, με την επίκληση να σεβαστεί τις υποχρεώσεις της, γενικά και αόριστα. Τη στιγμή που η Τουρκία εντείνει τις προκλήσεις σε όλα τα μέτωπα, αλωνίζει σε Αγαθονήσι και Φαρμακονήσι, ανακινεί δυναμικά τις “γκρίζες ζώνες”, διατυμπανίζει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει το πρωτόκολλο (αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και άνοιγμα των λιμανιών και αεροδρομίων της στα κυπριακά σκάφη), ενώ απαιτεί το απευθείας εμπόριο με τα Κατεχόμενα, το ελληνικό ΥΠΕΞ απλώς μιλάει για υποχρεώσεις και διάλογο άνευ όρων, χωρίς να απαιτεί ούτε τα αυτονόητα.
Βέβαια, ο Κύπριος πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας απέστειλε μήνυμα-προειδοποίηση προς την Άγκυρα για μη συναίνεση της Κύπρου στο άνοιγμα όλων των κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αποφεύγοντας όμως να χρησιμοποιήσει τον όρο “βέτο”. Την ίδια στιγμή, οι ασφυκτικές πιέσεις που δέχεται για την αποφυγή κάθε εμπλοκής στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ τον οδήγησαν, μιλώντας σε δημοσιογράφους, να παρομοιάσει τη στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην Κύπρο με την πολιτική κατευνασμού του Χίτλερ από τους Αγγλογάλλους, πριν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και αργότερα το διέψευσε, η εντύπωση ήταν αρκετά έντονη για να οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τοποθετηθεί επί του θέματος.
Όπως όλα δείχνουν, κατά την αξιολόγηση της Τουρκίας το Δεκέμβριο, η ελληνική και ελληνοκυπριακή ιθύνουσα τάξη θα μπλοκάρουν κάποια κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, στην καλύτερη περίπτωση, αφήνοντας επί της ουσίας την Τουρκία ανενόχλητη να συνεχίζει να κλιμακώνει την αδιαλλαξία και την προκλητικότητά της.
Στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο τώρα, οι Αμερικάνοι έχουν αναβαθμίσει το ρόλο της Τουρκίας σε Ν.Α. Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Η επίσκεψη Ομπάμα στην Τουρκία αποδεικνύει πως οι Αμερικάνοι, εκτός των άλλων, βλέπουν την Τουρκία σαν γέφυρα με το μουσουλμανικό τόξο. Σε αυτό το πλαίσιο, μεταφράζουν την τουρκική προκλητικότητα σε Ελλάδα και Κύπρο σαν ελληνοτουρκικές διαφορές. Επίσης, θέλουν, για γεωπολιτικούς λόγους, να παραμείνει ζωντανή η πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ, γι’ αυτό και πιέζουν την Ευρώπη και κυρίως το γαλλογερμανικό άξονα προς αυτή την κατεύθυνση.
Η Μεγάλη Βρετανία, από την πλευρά της, με πρόσχημα τη συζήτηση του καθεστώτος των εγγυήσεων (σαν εγγυήτρια δύναμη που είναι και η ίδια), προσπαθεί να αναμιχθεί στις συνομιλίες και να εμπλέξει και τους Αμερικάνους σε αυτές, χρησιμοποιώντας ως δέλεαρ την απόδοση του μισού εδάφους των αγγλικών βάσεων σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
Όμως ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλιστικός πόλος παραμένει διχασμένος ως προς την προοπτική ένταξης της Τουρκίας. Φαίνεται πως το Δεκέμβριο, το σημείο ισορροπίας ανάμεσα σε Γαλλία-Γερμανία, που προσανατολίζονται προς μια ειδική σχέση με την Τουρκία, και σε Μεγάλη Βρετανία-Σουηδία, οι οποίες επιθυμούν πλήρη ένταξη με ευνοϊκούς όρους για την Τουρκία, θα βρεθεί σε μια εξάμηνη αναβολή ή στο πάγωμα μερικών κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με παράλληλη διατύπωση κάποιων ευχολογίων για εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Τουρκίας.
Για άλλη μια φορά, είναι απαραίτητη η δυναμική παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα, δηλαδή αυτού που ανέτρεψε στην πράξη το σχέδιο Ανάν.
Δημήτρης Αντωνιάδης