Και του χρόνου !!!
Δικαιολογείται ένας τέτοιος τίτλος Μάη μήνα; Φτάνουμε στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς. Της «χρονιάς της παιδείας», όπως λένε αρκετοί. Φοιτητές, πανεπιστημιακοί, δάσκαλοι, μαθητές και απλοί εργαζόμενοι ταρακούνησαν τη χώρα με περισσότερες από 25 κεντρικές διαδηλώσεις των δεκάδων χιλιάδων σε ολόκληρη την Ελλάδα, με καταλήψεις και μεγάλες απεργίες, με χιλιάδες εκδηλώσεις και συνελεύσεις. Ο διάλογος που δεν ήθελε το Υπουργείο Παιδείας έγινε. Όλοι συζήτησαν για το άρθρο 16, για το μισθό του δασκάλου, για τη γενιά των 700 ευρώ. Πολλοί περισσότεροι απ’ όσους ήθελε στο δικό της στημένο διάλογο η Γιαννάκου. Η συζήτηση, με αφορμή το βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, για το «τι» και «πώς» μαθαίνουν τα παιδιά, βαθαίνει τη συζήτηση ακόμα περισσότερο.
Ήταν μια καλή ακαδημαϊκή χρονιά. Κυρίως γιατί δίνει τα εφόδια και τη σκυτάλη στην επόμενη χρονιά για να είναι ακόμα καλύτερη. Δηλαδή, αγωνιστική και νικηφόρα απέναντι στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις!
Γιατί «Δίκτυο Κριτικής και Δράσης στην Παιδεία»
Δίκτυο, γιατί έχουμε ανάγκη από κάτι νέο που να προσπαθεί να ενώσει όλες τις εκδοχές του εκπαιδευτικού κόσμου που βρίσκονται κατακερματισμένες σε όλη την Ελλάδα. Από την Πρωτοβάθμια μέχρι και τη Δευτεροβάθμια, από τον αδιόριστο στον ευέλικτο εργαζόμενο του φροντιστηρίου, από το «φροντιστηριάρχη» της συνοικιακής ή της αγροτικής περιοχής μέχρι τον ωρομίσθιο σε κάποιο τμήμα της εκπαίδευσης και από τον αναπληρωτή μέχρι το μόνιμο. Γιατί αυτό που λείπει από το χώρο της παιδείας δεν είναι μία ακόμα παράταξη, αλλά ένας χώρος διαλόγου, προβληματισμού, ενημέρωσης, πρωτοβουλιών και δράσης. Γιατί έχουμε ανάγκη νέες μορφές που να φέρνουν πιο κοντά στις ιδέες της συλλογικής δράσης και συμμετοχής, ειδικά των νέων εκπαιδευτικών.
Κριτικής στις πολιτικές των δυνάμεων του δικομματισμού που διαμορφώνουν το νεοφιλελεύθερο σχολείο, στο ρόλο που καλείται να έχει σήμερα ο εκπαιδευτικός, στις παγιωμένες αντιλήψεις που καθιστούν αναποτελεσματικό το συνδικαλιστικό κίνημα.
Δράσης στα συγκεκριμένα καθημερινά προβλήματα μέσα στους χώρους της εκπαίδευσης αλλά και στις κεντρικές μάχες της παιδείας απέναντι στην κυβερνητική πολιτική. Με τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων αλλά και με τους γονείς και τους μαθητές, στο σχολείο αλλά και στη γειτονιά.
Επικοινωνία:
Στείλε μας στην ανοιχτή λίστα e-mail: [email protected]
1. νέα και ενημερώσεις από το χώρο δουλειάς σου
2. την άποψή σου πάνω στα ζητήματα
που απασχολούν το χώρο της εκπαίδευσης
3. την κριτική σου για το έντυπο του Δικτύου
Τηλέφωνα:
Αθήνα και κεντρική Ελλάδα: 6972878054
Βόρεια Ελλάδα: 6979261570
Δυτική Ελλάδα: 6945002709
Κρήτη: 6945675151
Για το βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄Δημοτικού
Ένα βιβλίο σύγχρονης πολιτικής προπαγάνδας
Σε συνέντευξη στον Δημήτρη Νανούρη, η κ. Ρεπούση (συγγραφέας του βιβλίου) αναφέρει:
«Τρεις είναι οι βασικές του καινοτομίες: Ανανεώνει το ιστορικό περιεχόμενο. Εκεί εστιάζεται και το μεγαλύτερο μέρος της αντιπαράθεσης…»
Ας αποκρυπτογραφήσουμε τη σημασία της παραπάνω δήλωσης.
Προσεγγίζοντας το βιβλίο, δεν αναζητάμε το τι θα θέλαμε εμείς να γράφει ή τι αποσιωπάται, αλλά τις έννοιες με τις οποίες είναι γραμμένο. Αφού αναφερόμαστε σε σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας, θέλουμε να δούμε πώς θα διαπαιδαγωγήσουν τους μελλοντικούς νέους εργαζόμενους. Διαβάζοντάς το, αναδεικνύονται οι βασικές έννοιες-άξονες με τις οποίες είναι γραμμένο.
Η Αυτοκρατορία
Διαβάζουμε στο βιβλίο (σελ. 19) ότι «οι σουλτάνοι συνηθίζουν, όταν κατακτούν ένα βασίλειο ή μία επαρχία, να διατηρούν θαυμαστή τάξη». Απ’ όλες τις ιστορικές πηγές, αυτή επιλέχθηκε από τους συγγραφείς για να κάνουν «μαθητεία στην Ιστορία» τα παιδιά. Έτσι καταργούνται 400 χρόνια σκλαβιάς και ωραιοποιείται η οθωμανική αυτοκρατορία. Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ όλο το βιβλίο υπάρχει «σιωπή» για τη «σύγχρονη αυτοκρατορία», τις ΗΠΑ. Δεν αναφέρεται ούτε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Ουίλσον υπαγόρευσε στη Γαλλία και τη Γερμανία τους όρους της συνθήκης μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ούτε η στρατιωτική της παρουσία στο ελληνικό έδαφος και η παρέμβασή της στην πολιτική ζωή της χώρας μας μετά το Β΄ Παγκόσμιο. Το αποκορύφωμα της παρασιώπησης (σελ. 109): «Η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι…». Ποιος την έριξε και γιατί; Δεν είναι αναγκαίο να το μάθουν τα παιδιά μας. Μαθαίνουν όμως πώς «βγαίνουν λάδι» οι αυτοκρατορίες και οι σύγχρονοι «αυτοκράτορες»…
Οι Μεγάλες Δυνάμεις και η εθνική κυριαρχία
Στον ορισμό της Ιεράς Συμμαχίας (1814) δεν αναφέρεται η καταστολή των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στην Ευρώπη ως βασικός της στόχος. Όσον αφορά την επανάσταση του 1821, οι Μεγάλες Δυνάμεις επεμβαίνουν υπέρ των Ελλήνων και ορίζονται ως Εγγυήτριες Δυνάμεις του ελληνικού κράτους. Το γιατί δεν υπάρχει. Όπως δεν υπάρχουν και τα πρώτα ελληνικά κόμματα, το Γαλλικό, το Αγγλικό και το Ρωσικό. Ούτε η παρέμβαση της Αγγλίας στα εσωτερικά της Ελλάδας από τον Οικονομικό Έλεγχο στη Μικρασιατική Εκστρατεία έως και τον Εμφύλιο. Και όταν «χιλιάδες Έλληνες συνωστίζονταν στο λιμάνι της Σμύρνης…», κουβέντα για τη διαταγή των Μεγάλων Δυνάμεων να απομακρυνθούν τα πλοία τους από το λιμάνι, αφήνοντας τους πρόσφυγες έρμαια του τούρκικου στρατού. Ειπώθηκε από τους συγγραφείς σε σεμινάριο το επιχείρημα ότι «αν γράψουμε τις θηριωδίες των άλλων, πρέπει να γράψουμε και γι’ αυτά που έκανε ο ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία». Αν όμως οι λαοί δε γνωρίζουν την ιστορική αλήθεια, τα κοινά τους μαρτύρια, για να μην ξαναγίνουν τα ίδια λάθη, δεν μπορούν να αναπτύξουν πραγματική φιλία και αλληλεγγύη.
Η κατάργηση των τάξεων
Η μοναδική αναφορά σε κοινωνική τάξη γίνεται για την Τρίτη Τάξη (Γαλλική Επανάσταση) και αυτό γιατί έχει επικρατήσει ως ιστορικός όρος. Δεν υπάρχει πουθενά στο βιβλίο η αστική τάξη και η εργατική τάξη ούτε για την Ελλάδα ούτε για τις άλλες χώρες. Χτυπητό παράδειγμα η απόκρυψη των ταξικών αντιθέσεων επί τουρκοκρατίας. Γιατί δίπλα στους Τούρκους μεγαλοϊδιοκτήτες γης, υπήρχαν και Έλληνες τσιφλικάδες (οι πρόκριτοι). Οι πρόκριτοι κατανέμουν και μαζεύουν τους φόρους για τον κατακτητή από τους ραγιάδες και συχνά με βίαιο τρόπο. Σκλάβος ο ραγιάς στον Τούρκο κατακτητή, σκλάβος και στον Έλληνα τσιφλικά . Όταν αποσιωπώνται τα παραπάνω, πώς να καταλάβει ο μαθητής τις συγκρούσεις ανάμεσα στους πρόκριτους και τους λαϊκούς αγωνιστές;
Η Εκκλησία
Διαμαρτύρεται η «Ιεραρχία» ότι στο βιβλίο δεν καταγράφεται η συμβολή της στον ελληνορθόδοξο πολιτισμό. Στο βιβλίο «παραλείπεται» κι έτσι συγκαλύπτεται ο ρόλος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας επί τουρκοκρατίας. Δεν αναφέρεται ότι έπαιρνε φόρους (το 1\3 της σοδειάς) από τους υπόδουλους. Ούτε ότι ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ αφόρισε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Μ. Σούτσο, όταν ξεκίνησαν την επανάσταση στη Μολδοβλαχία, ούτε ότι καταδίκασε τον Ρήγα Φεραίο και τα παμβαλκανικά απελευθερωτικά κηρύγματά του. Ούτε ότι το Πατριαρχείο εξέδωσε την «Πατρική Διδασκαλία» όπου διακηρύσσει ότι ο Θεός ευδόκησε να στείλει τους Τούρκους για να διαφεντεύουν και να παιδεύουν τους Χριστιανούς, τους οποίους παρασύρει ο διάβολος στις διδασκαλίες των Φιλελευθέρων (απάντηση-καταπέλτη ενάντια στο Πατριαρχείο δημοσιεύει ο Κοραής από το Παρίσι). Και η ιστορική επιβεβαίωση: Κανένας πατριαρχικός δεν περιλαμβάνεται στην ηγεσία του Αγώνα. Είναι, βέβαια, κατανοητή η διαμαρτυρία της Εκκλησίας Α.Ε., που με τα σχολεία της, τα πανεπιστήμιά της και τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις της θέλει να προβάλλει την «ιδιαιτερότητά» της στην παγκοσμιοποιημένη αγορά…
Ο παράγοντας «Λαός»
Εκκωφαντικά απουσιάζουν οι λαϊκοί αγωνιστές του 1821 και υποβιβάζονται σε φωτογραφίες με λεζάντες. Γιατί πίσω από αυτούς, υπάρχει ο λαός που τους ανέδειξε σε ηγέτες του. Όπως επίσης και η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και η Σοβιετική Ένωση, που στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επιμένουν οι συγγραφείς να την ονομάζουν Ρωσία (σελ. 109). Στην Εθνική Αντίσταση το βάρος πέφτει στα αντίποινα και στην τρομοκρατία του κατακτητή, παρά στην ηρωική εποποιία του ελληνικού λαού. Δε χρειάζεται να μαθαίνουν τα παιδιά ότι οι λαοί γράφουν την Ιστορία τους.
Η κατάργηση της ιστορικής αιτιότητας
Μερικά παραδείγματα:
Ποιες ήταν οι αιτίες των συγκρούσεων μεταξύ των Ελλήνων κατά την επανάσταση του 1821; Δεν υπάρχουν. Ποιες οι αιτίες του φασισμού; Δεν υπάρχουν. Ποιες οι αιτίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου; Δεν υπάρχουν. Ποιες οι αιτίες των συγκρούσεων ανάμεσα στο ΕΑΜ, από τη μια, και στον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ, από την άλλη; Δεν υπάρχουν. Ποιες οι αιτίες του εμφυλίου; Δεν υπάρχουν.
Ο Θουκυδίδης, που έγραψε Ιστορία με αιτίες και αποτελέσματα, απομακρύνοντας την ιστοριογραφία από τη μυθοπλασία, είναι πια ξεπερασμένος.
Παράλληλα με την ωραιοποίηση της αυτοκρατορίας, με την κατάργηση των τάξεων, με την απουσία των επαναστάσεων και των κινημάτων, με την αποσιώπηση γεγονότων, «καταργείται» και η καταγραφή της ατομικής δραστηριότητας των ζωντανών ανθρώπων, ισοπεδώνοντας το κύριο και το δευτερεύον, μετατρέποντας τους σε λέξεις. Έτσι αναπτύσσεται η αδυναμία προσανατολισμού με αποτέλεσμα την καλλιέργεια της αδιαφορίας .
Η συγγραφέας του βιβλίου, κ. Ρεπούση, σε συνέντευξή της στην «Καθημερινή» (01/04/07) δηλώνει ευθέως:
«Σε ό,τι αφορά τα ιστορικά πρόσωπα, η αντίληψή μας είναι ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ιστορικά πρόσωπα, ιστορικά υποκείμενα, από τη στιγμή που με τη δράση μας, τη σκέψη μας, τις πρωτοβουλίες μας επηρεάζουμε τα δρώμενα και επιδρούμε στις εξελίξεις. Αυτή η αντίληψη δεν απουσιάζει στο βιβλίο. Ούτε οι εθνικοί ήρωες απουσιάζουν. Αυτό που απουσιάζει είναι η ταύτιση των ιστορικών προσώπων με τους εθνικούς ήρωες».
Εδώ καταργούνται οι αιτίες και τα αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι κοινωνικές σχέσεις, που συμπυκνώνονται στα άτομα, καταργούνται και αυτές. Δεν υπάρχουν ομάδες και τάξεις με αντικρουόμενα συμφέροντα και αντιθέσεις. Δεν υπάρχουν προσωπικότητες και ηγέτες που εκφράζουν ή συμβολίζουν αυτές τις κοινωνικές ομάδες. Υπάρχουν μόνο άτομα που δουλεύουν, τρώνε και μετακινούνται σ’ έναν κόσμο εικόνων-λέξεων, αδυνατώντας να τις επεξεργαστούν και να δουν τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και των ανθρώπων με τα πράγματα – απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει ο άνθρωπος ανεξάρτητη βούληση και προσανατολισμό.
Ισοπεδώνονται τα πάντα και δημιουργείται σύγχυση, αφού δεν υπάρχει καμιά ιεράρχηση για το τι είναι σημαντικό και τι επουσιώδες. Τελικά, κατασκευάζεται θεωρητικά το χάος με την προβολή λέξεων και εικόνων, με αποτέλεσμα να μην αναπτύσσεται η ικανότητα να διαβάζει κανείς το παρελθόν, να ερευνά το παρόν και να φαντάζεται και να σχεδιάζει το μέλλον. Δηλαδή, την ίδια βαρύτητα και ευθύνη έχει ο Αμερικανός άνεργος μετανάστης, που κατατάσσεται στον επαγγελματικό στρατό, με τον Μπους και το επιτελείο του, που μακελεύουν όλη τη Μέση Ανατολή; Το ίδιο είναι ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και ο δοσίλογος; Την ίδια δραστηριότητα έχουν ένας αθλητής και ο Κολοκοτρώνης; Όταν, όμως, ακούς μόνο λέξεις, τότε ο Κολοκοτρώνης είναι πλατεία και ο Βενιζέλος αεροδρόμιο…
«Καινοτομία» όχι μόνο στο περιεχόμενο αλλά και στη διδασκαλία
Η συγγραφέας του βιβλίου, κ. Ρεπούση, σε συνέντευξή της στην «Κ», δηλώνει ευθέως:
«Δε θέλουμε να αφομοιωθεί (η ύλη του βιβλίου). Θέλουμε να υποστηρίξουμε ένα νέο περιβάλλον μάθησης, στο οποίο τα παιδιά μελετούν, συζητούν, σκέπτονται, συμπεραίνουν και με τον τρόπο αυτόν μαθαίνουν Ιστορία».
Όμως με το γραπτό κείμενο, με την αφήγηση και την ανάλυση, με τις αιτίες και τα αποτελέσματα, με συγκεκριμένο μαθησιακό στόχο, με το χάρτη στον πίνακα και τις πηγές συμπληρωματικά, αναπτύσσεται ο διάλογος στην ομάδα (εκπαιδευτικός – μαθητές), λύνονται οι απορίες. Μ’ αυτή τη μαθησιακή διαδικασία, αφομοιώνεται η ύλη και ο μαθητής, μέσα από την απομνημόνευση αυτού που γνωρίζει (και όχι παπαγαλία αυτού που δεν ξέρει – απομνημόνευση και παπαγαλία είναι εντελώς διαφορετικές και αντικρουόμενες διαδικασίες) αναπτύσσει τη σκέψη και τη γλώσσα του. Και επειδή μιλάμε για την Ιστορία, βοηθιέται να καταλάβει ότι δεν είναι έτσι τυχαία ριγμένος, σαν πέτρα, σε μια περιοχή που μπορεί να είναι και η Ελλάδα, αλλά ότι είναι ενταγμένος σε μια κοινωνία, σ’ ένα έθνος και ότι μοιράζεται αυτόν τον κόσμο και μ’ άλλους λαούς και άλλα έθνη. Έτσι βοηθιέται στην απόκτηση ιστορικής μνήμης και συνείδησης (προσανατολισμός στο χώρο και το χρόνο).
Αλλά το νέο βιβλίο, όπως ομολογεί η μία από τους συγγραφείς του, δεν έχει στόχο τα παραπάνω.
Στο «νέο περιβάλλον της μάθησης»:
1. Απουσιάζει η ολοκληρωμένη αφήγηση, υπάρχουν μικρές γενικόλογες ενότητες που απομακρύνουν το παιδί από το γραπτό λόγο. Αν λάβουμε υπόψη ότι έχει καταργηθεί η διδασκαλία της Γραμματικής, τότε τα αποτελέσματα είναι αποκαρδιωτικά για την πνευματική συγκρότηση των παιδιών.
2. Ανάμεσα σ’ αυτές τις μικρές ενότητες, στο κεφάλαιο «μαθητεία στην Ιστορία», παρατίθενται λήμματα, πηγές, πίνακες, χάρτες, εικόνες που υποκαθιστούν την αφήγηση και την παρουσίαση αιτίων-αποτελεσμάτων, αντί να χρησιμοποιούνται ως μέσα για την κατανόηση της ύλης. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτό αποσκοπεί στο να ανακαλύψει μόνος του ο μαθητής την Ιστορία, την αίτια, το αποτέλεσμα. Η αυτενέργεια, όμως, χωρίς υποδομή καθηλώνει το παιδί στην εικόνα και οδηγεί στη δημιουργία εντυπώσεων και όχι στη θεμελίωση της γνώσης. Υπάρχουν μόνο εικόνες-λέξεις, τα γεγονότα παρουσιάζονται αποσπασματικά, με κενά ανάμεσά τους, δεν υπάρχει η διαδοχή των γεγονότων. Έτσι καταργείται η αντίληψη της ιστορικής διάρκειας και το παιδί αδυνατεί να δημιουργήσει τη σχέση του με το χρόνο και το χώρο. Και αν δεν μπορεί τελικά να ανακαλύψει την ιστορία χιλιάδων χρόνων, τότε φταίνε τα γονίδιά του, η κοινωνική του προέλευση και οι «ανεπαρκείς» δάσκαλοι.
3. Όσον αφορά «το νέο περιβάλλον της μάθησης»: Ας εξασφαλιστούν πρώτα όλες οι προϋποθέσεις, όπως γενναία χρηματοδότηση για αξιοπρεπή κτίρια, για μικρά τμήματα, για υλικοτεχνική υποδομή, για να ζουν με αξιοπρέπεια, χωρίς ανασφάλεια, από το μισθό τους οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς των μαθητών, και μετά ας έρθουν να μας κάνουν κήρυγμα για τα νέα περιβάλλοντα…
Σε άλλη συνέντευξή της, η κ. Ρεπούση αναφέρει: «Τρεις είναι οι βασικές του καινοτομίες: Ανανεώνει το ιστορικό περιεχόμενο. Εκεί εστιάζεται και το μεγαλύτερο μέρος της αντιπαράθεσης. Εισάγει τις ιστορικές πηγές στο μάθημα της Ιστορίας, και όταν λέμε πηγές δεν εννοούμε μόνο τις γραπτές αλλά και τις γελοιογραφίες, τα σκίτσα, τα έργα τέχνης και καθετί που δείχνει τι έκαναν, πώς σκέπτονταν, πώς αισθάνονταν οι άνθρωποι στο παρελθόν. Τέλος, δημιουργεί ένα περιβάλλον ενεργητικής, διερευνητικής μάθησης που στηρίζεται στο διάλογο και στην επικοινωνία των μελών της μαθητικής κοινότητας.»
Ανανέωση, όμως, του ιστορικού περιεχομένου δεν είναι η προπαγάνδα μέσα από αποσιωπήσεις, συγκαλύψεις και «συνωστισμούς». Ούτε αντικείμενο της Ιστορίας είναι τα αισθήματα, οι σκέψεις και οι καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων. Η αναπαράσταση της καθημερινής ζωής και η απόδοση των συναισθημάτων είναι αντικείμενο της λογοτεχνίας. Ή μήπως θέλουν να καταργήσουν κι αυτήν;
Τελικά, απλώς, σε μια «ωραία, …χαρούμενη ατμόσφαιρα» οι μαθητές (άραγε γνωρίζουν τα προβλήματα που κουβαλούν τα παιδιά της εργαζόμενης οικογένειας στο σχολείο), χωρίς σκοπό διαδικασία και ανθρώπινη καθοδήγηση, να κουβεντιάζουν (την κουβεντούλα βαφτίζουν διάλογο;) και να απασχολούνται (απασχολήσιμος μαθητής – απασχολήσιμος εργαζόμενος;), με αποτέλεσμα:
1. Να μην αφοσιώνονται σε μια δραστηριότητα που είναι η βάση της οργανωμένης σκέψης και ανοίγει το δρόμο στη δυνατότητα και ικανότητα της κριτικής σκέψης. Μιλάνε για κριτική σκέψη, όταν από τη μαθησιακή διαδικασία απουσιάζουν η ανάλυση, η σχέση αιτίου-αποτελέσματος, η υπόδειξη-επεξήγηση-καθοδήγηση σε παιδιά 8, 10, 14 ετών.
2. Την έλλειψη της αφομοίωσης και την «απαραίτητη» παπαγαλία για την επιτυχία σε εξετάσεις και βαθμούς να την καλύπτουν τα φροντιστήρια, τα ιδιαίτερα και η υπεροχή της κοινωνικής θέσης. Τελικά, μήπως θέλουν «το αφεντικό να ξέρει 1.000 λέξεις και ο εργάτης 100»;
Στις μέρες μας, που διατυμπανίζεται «το τέλος της Ιστορίας», αντίστοιχα είναι και τα βιβλία της Ιστορίας στα σχολεία. Οι παλιότερες γενιές, με τη λίγη βοήθεια του σχολείου και με τη γνώση που πρόσφερε το κίνημα, μάθαιναν Ιστορία και μέσα από την πολιτική δραστηριότητα συγκροτούσαν τη σκέψη και τη γλώσσα τους. Τώρα, με το νέο βιβλίο, και καταργείται η Ιστορία (και δε μιλάμε για τη διαλεκτική λογική, αλλά για τη στοιχειώδη τυπική λογική) και αναρωτιόμαστε αν τα παιδιά μπορούν να μάθουν γραφή και ανάγνωση.
Ξεχνούν ότι εξέλιξη και πρόοδος δεν είναι το ίδιο. Το θέμα του συγκεκριμένου βιβλίου πήρε τέτοιες διαστάσεις γιατί έμπλεξαν μέσα πολλοί. Ακροδεξιοί, Εκκλησία Α.Ε. και από την άλλη «διανοούμενοι» που, όλως τυχαίως, είχαν πρωταγωνιστήσει και δυο μήνες πριν, σαν υπάλληλοι του Υπουργείου εναντίον του φοιτητικού κινήματος, της απεργίας της ΠΟΣΔΕΠ, προσωπικοτήτων, κομμάτων κ.λπ. Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι μόνο το βιβλίο της Ιστορίας. Είναι το αν μαθαίνουν τα παιδιά Ιστορία, Μαθηματικά, Γραμματική κοκ. Και με τα νέα βιβλία δεν γίνεται κάτι τέτοιο. Ως εκπαιδευτικοί και γονείς, δεν επιτρέπεται να αποδεχτούμε το σχολείο-αποθήκη με τα παιδιά του εργαζόμενου λαού ανιστόρητα και αγράμματα.
Συνέντευξη με τον Πίτερ ΜακΛάρεν
Η εκπαίδευση χρειάζεται ρίσκο
Ο Πίτερ ΜακΛάρεν είναι ένας ριζοσπάστης μαρξιστής καθηγητής στην Παιδαγωγική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Αντζελες (UCLA), ένας αναγνωρισμένος διεθνώς παιδαγωγός και εκ από τους κορυφαίους αρχιτέκτοντες της κριτικής παιδαγωγικής.
Ένας ακραία συντηρητικός φοιτητικός σύλλογος τον έχει ονομάσει τον «πιο επικίνδυνο καθηγητή στο UCLΑ» (από μια λίστα με 30 καθηγητές, οι οποίοι, σύμφωνα με την εν λόγω ομάδα, καθοδηγούν τον αγώνα από τη μεριά των διανοούμενων ενάντια στον καπιταλισμό και τον αμερικάνικο τρόπο ζωής…). Αναδημοσιεύουμε τα βασικά σημεία από συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα (μαζί με τη συναγωνίστριά του Νατάλια Τζαραμίλο) στον Χρόνη Πολυχρονίου για τις «Εικόνες» του ΕΘΝΟΣ. (14/4/2007) H προσωπική σελίδα του Πίτερ ΜακΛάρεν http://www.gseis.ucla.edu/faculty/pages/mclaren/
Γεννήθηκε στο Τορόντο του Καναδά τον Αύγουστο του 1948. Η δουλειά του πάνω στην εκπαίδευση έχει οδηγήσει σε επαναστατικές εξελίξεις στους τομείς της παιδαγωγικής θεωρίας και πράξης. Τέσσερα από τα βιβλία του (έχει γράψει πάνω από 30 βιβλία) έχουν κερδίσει Βραβεία Επιλογής της Αμερικανικής Ένωσης Κριτικών Παιδαγωγικών Σπουδών ως εξαίρετα βιβλία πάνω στην εκπαίδευση. Το βιβλίο του Η Ζωή στα Σχολεία έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα 12 πιο σημαντικά συγγράμματα παγκοσμίως στο πεδίο της παιδαγωγικής θεωρίας, πολιτικής και πρακτικής από μια διεθνή επιτροπή ειδικών που συγκροτήθηκε από τη Σχολή Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας. Επιπροσθέτως, σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και στη δική του πατρίδα, τον Καναδά, πανεπιστήμια έχουν δημιουργήσει Ινστιτούτα Peter McLaren, προκειμένου να προωθήσουν την κατανόηση του έργου του μεταξύ των παιδαγωγών και των ακτιβιστών.
Θεωρείστε ένας από τους κορυφαίους στον κόσμο ριζοσπάστες εκπαιδευτικούς λειτουργούς. Τάσσεστε υπέρ μιας κριτικής παιδαγωγικής, καθοδηγούμενης από έναν μαρξιστικό ανθρωπισμό, και αντιμετωπίζετε την εκπαίδευση ως πολιτική πράξη. Πείτε μας λίγα πράγματα για τη δουλειά σας και το τι συνεπάγεται η κριτική παιδαγωγική;
Η κριτική παιδαγωγική γεννήθηκε με το έργο του Βραζιλιάνου εκπαιδευτικού Πάουλο Φρέιρε. Είναι μια θεωρία και πρακτική του να βοηθάς τους μαθητές να αποκτήσουν κοινωνική συνείδηση. Είναι μια διδακτική και μαθητική προσέγγιση που ψάχνει να κατανοήσει το νόημα, τις αιτίες, το κοινωνικό πλαίσιο, την ιδεολογία και τις επιπτώσεις κάθε πράξης, γεγονότος, διαδικασίας και οργάνωσης.
Στη δουλειά μου ξεκίνησα να χρησιμοποιώ μια βορειοαμερικάνικη διασκευή της κριτικής παιδαγωγικής, ένα εκλεκτικιστικό μείγμα από τις δουλειές των Τζον Ντιουν και Μιλς Χόρτον. Αργότερα προσπάθησα να ενσωματώσω στο εν λόγω μείγμα περισσότερο σύγχρονους Βορειοαμερικάνους στοχαστές- φεμινιστές και ποικίλους άλλους θεωρητικούς, πολλούς από τις λατινοαμερικάνικες και αφροαμερικάνικες κοινότητες διανοούμενων. Μετά ξεκίνησα να ενσωματώνω στο έργο μου τον Γκράμσι και κυρίως δυτικούς μαρξιστές στοχαστές. Εντούτοις, στο πιο πρόσφατο παρελθόν, προσπάθησα να γίνω πιο συστηματικός στην προσέγγισή μου, διαβάζοντας και συζητώντας με διαφορετικούς θεωρητικούς της κριτικής παιδαγωγικής, φιλόσοφους και ακτιβιστές παγκοσμίως, κάποιοι από τους οποίους προέρχονται από διαφορετικές παραδόσεις, αλλά οι περισσότεροι εξ αυτών τρέφουν μεγάλη συμπάθεια στον αγώνα για το σοσιαλισμό.
Στη Λατινική Αμερική, όπου οι θεωρίες σας είναι ιδιαιτέρως δημοφιλείς μεταξύ των εκπαιδευτικών, ο όρος «επαναστατική κριτική παιδαγωγική» χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τη δουλειά σας. Είναι αυτός ένας ακριβής ορισμός;
Ναι, τώρα χρησιμοποιώ τον όρο «επαναστατική κριτική παιδαγωγική». Βασικά, η επαναστατική κριτική παιδαγωγική διατυπώνει θεμελιώδη ερωτήματα για την παιδεία και την πολιτική, όπως τα ακόλουθα: Ποιος επωφελείται από το εκπαιδευτικό σύστημα στην παρούσα μορφή του; Ποιος επωφελείται από τους υπάρχοντες εκπαιδευτικούς μηχανισμούς; Ποιος υποφέρει; Ποιων τα συμφέροντα εξυπηρετούν οι υπάρχουσες παιδαγωγικές πρακτικές; Ποια είναι η σχέση μεταξύ των παιδαγωγικών πρακτικών και της εκπαίδευσης ως συστήματος κοινωνικής διαμεσολάβησης και της αναπαραγωγής του συστήματος της καθεστηκυίας τάξης (π.χ. του κεφαλαιοκρατικού); Γιατί τα οικονομικά δικαιώματα δεν εντάσσονται στις Ηνωμένες Πολιτείες στον ευρύτερο διάλογο γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα; Πώς μπορεί η εκπαίδευση να παίξει ένα ρόλο (απαραίτητο, αλλά, αλίμονο, όχι επαρκή) στην κοινωνική επανάσταση;) Ό,τι σας ανέφερα δεν αποτελεί αναλυτική περιγραφή της κριτικής παιδαγωγικής, αλλά απλώς μια ευρετική απόδοση των βασικών στόχων της.
Εάν η κριτική παιδαγωγική είναι μια μορφή πολιτικού ταξικού αγώνα, ποιες προκλήσεις και ποιους κινδύνους ενέχει το να την εφαρμόζει κανείς στο χώρο διδασκαλίας ενός από τα επιφανέστερα πανεπιστήμια, στο κορυφαίο καπιταλιστικό έθνος του κόσμου;
Υπάρχουν πολλές προκλήσεις και κίνδυνοι. Μα η εκπαίδευση, εάν δεν έχει να κάνει με το να ρισκάρεις, τότε δεν αξίζει να την ακολουθήσεις ή να εμπλακείς σ’ αυτήν. Οι κίνδυνοι για έναν καθηγητή είναι το να χάσει τη θέση διδασκαλίας που κατέχει. Υποθέτω πως πρόκειται για ένα είδους τίμημα που πρέπει να πληρώσω. Αλλά έχω υπάρξει ιδιαίτερα τυχερός στο ότι η διεύθυνση του πανεπιστημίου δεν έχει μέχρι σήμερα προσπαθήσει να με φιμώσει, αν και έχω προειδοποιηθεί πως βρίσκομαι υπό προσεκτική παρακολούθηση.
Μολαταύτα, αυτό που κάνει την κατάσταση περισσότερο επικίνδυνη είναι πως τώρα η κυβέρνηση Μπους έχει εκ του νόμου την εξουσία να τιμωρεί τους επικριτές και τους αντιπάλους της με τρόπους που οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είχαν στη διάθεσή τους. Όχι, δεν πιστεύω πως θα «εξαφανιστώ» και θα βρεθώ σε μια φυλακή ανακρίσεων της CIA στην Πολωνία (εάν ήμουν μουσουλμάνος, βέβαια, αυτό θα άλλαζε σημαντικά), αλλά η κυβέρνηση Μπους έχει δημιουργήσει ένα κλίμα φόβου που δημιουργεί μια σχέση μετωνυμίας μεταξύ των πολιτικά αντιφρονούντων και των όσων συμπαθούν τους τρομοκράτες.
Πώς απαντάτε στους επικριτές σας, πολλοί από τους οποίους έχουν εξαγριωθεί για την παρουσία σας σε ένα μεγάλο αμερικάνικο πανεπιστήμιο και σας αποδοκιμάζουν για το γεγονός ότι, από τη δική τους οπτική γωνία, πολιτικοποιείτε τους φοιτητές και τους μετατρέπετε σε θιασώτες μιας επαναστατικής ιδεολογίας;
Να σου πω, η κριτική παιδαγωγική δεν αποτελεί κατήχηση. Ποτέ δεν προωθώ την πολιτική μου ιδεολογία στους φοιτητές. Δημιουργώ μαζί με τους φοιτητές ένα πλαίσιο διδασκαλίας στην τάξη, έτσι ώστε να είναι ελεύθεροι να θέτουν ερωτήσεις. Είναι ένας χώρος εμπιστοσύνης και διαλόγου. Η κριτική παιδαγωγική είναι αντάρτικη στο ότι έχει μια προνομιακή προαίρεση για τους φτωχούς και τους καταπιεσμένους, και βασίζεται στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη. Αλλά δεν απευθύνεται μόνο σε φοιτητές με αριστερά πολιτικά ιδεώδη.
Δεν καταλαβαίνω γιατί η Δεξιά φοβάται τόσο πολύ τη διδασκαλία μου. Προσωπικά ανησυχώ για τον εντεινόμενο φασισμό σε αυτήν τη χώρα, κυρίως το χριστιανικό φασισμό. Ανησυχώ για ομάδες χριστιανών φονταμενταλιστών, οι οποίες ανακατεύουν μερικώς χριστιανικά διδάγματα με αμερικάνικο εθνικισμό, νεοσυντηρητική ιδεολογία και ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτό κάποιοι το έχουν περιγράψει ως μια νέα πολιτική θρησκεία που επιχειρεί να αναλάβει το ρόλο κυρίαρχου δόγματος και να δημιουργήσει μεγαλο-εκκλησίες που καλλιεργούν μια ανδροκρατούμενη αίρεση, της οποίας γυναίκες και παιδιά παραμένουν υποχείρια, όπου οι αρσενικοί ηγέτες μιλούν απευθείας με τον Θεό, μια χριστιανική ραδιοτηλεοπτική αυτοκρατορία με βλέψεις τελικώς να πάρει τον έλεγχο της ίδιας της αμερικάνικης κυβέρνησης.
Ταξιδεύετε και δίνετε διαλέξεις σε όλο τον κόσμο και κυρίως στη Λατινική Αμερική, όπου έχετε ένα τεράστιο κοινό. Ένα ινστιτούτο Peter McLaren πρόκειται να συσταθεί στην Αργεντινή, υπάρχει ήδη ένα στο Μεξικό και ένα στον Καναδά. Πώς βλέπετε τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη Λατινική Αμερική; Είστε αισιόδοξος;
Δεν είμαι αισιόδοξος, αλλά τρέφω ελπίδες. Θαυμάζω την ηγεσία του προέδρου Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας, τον οποίo είχα την ευχαρίστηση να γνωρίσω. Ο Τσάβες ασκεί σημαντική αρχηγία και ακολουθεί το δρόμο της ενδογενούς ανάπτυξης για να σπάσει την εξάρτησή του από το κεφάλαιο και να αντικρούσει το νεοφιλελευθερισμό με ένα πραγματικά σοσιαλιστικό εναλλακτικό πρόγραμμα. Ο Τσάβες και ο Έβο Μοράλες της Βολιβίας παίζουν ένα γενναίο ρόλο στον τερματισμό της κουβανέζικης απομόνωσης. Εάν η Βολιβαριανή Επανάσταση διαδιδόταν σε περισσότερα μέλη της Μερκοσούρ, τα εναλλακτικά σοσιαλιστικά προγράμματα θα ήταν μοναδικά σε κάθε χώρα και στον πυρήνα τους θα θεμελιώνονταν στη συμμετοχική δημοκρατία. Είναι ξεκάθαρο πως σε κάθε σοσιαλιστική επανάσταση οι άνθρωποι πρέπει να μεταμορφώνονται μέσω της δικής τους δραστηριότητας και της ανάπτυξης νέων ικανοτήτων. Δεν έχει να κάνει απλώς με την οικονομική ανάπτυξη, αλλά με την ανθρώπινη ανάπτυξη.
Νατάλια, εσείς και ο Πίτερ έχετε συγγράψει μαζί ένα νέο βιβλίο με τον τίτλο Παιδαγωγική και Παραγωγή στον Καιρό της Αυτοκρατορίας. Μας περιγράφετε συνοπτικά τη βασική θέση του βιβλίου;
Ναταλία Τζαραμίλο: Ο Πίτερ κι εγώ εξετάζουμε τις πολιτικές της εκπαίδευσης εντός των ΗΠΑ και στο εξωτερικό ενάντια στο σκηνικό της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου, του ιμπεριαλισμού και της οικοδόμησης αυτοκρατοριών. Η ανάλυσή μας μας οδηγεί κατευθείαν στο ζήτημα της παιδαγωγικής και της πρακτικής στην εκπαίδευση. Εφαρμόζουμε τις βασικές αρχές της μαρξιστικής ανθρωπιστικής παράδοσης σε αυτό που ονομάζουμε «επαναστατική κριτική παιδαγωγική», μια φιλοσοφικά καθοδηγούμενη διαλεκτική της παραγωγής, διαμορφωμένη προκειμένου να βοηθά δασκάλους και μαθητές να αντιλαμβάνονται τη συγκεκριμένη αυθεντικότητα των τοπικών εμπειριών μέσα στην παγκόσμια ολότητα που υπάρχει στις κοινωνικές σχέσεις.
Η κριτική παιδαγωγική καλεί τους φοιτητές να αναλύσουν κριτικά κοινές εμπειρίες, να κάνουν το αλλόκοτο οικείο και το οικείο αλλόκοτο. Προσπαθεί να καταστήσει το πολιτικό στην καθημερινή ζωή πιο παιδαγωγικό και το παιδαγωγικό περισσότερο πολιτικό.
Παιδεία: Πληρώνουμε πολλά… πάρα πολλά συνεχώς
Η υποχρηματοδότηση της παιδείας από το κράτος δεν είναι μυστικό. Παρά τις συνεχείς και πρόσφατες υποσχέσεις (περί 5%) της κάθε κυβέρνησης, οι δαπάνες μειώνονται και το κράτος αποχωρεί. Αλλά αυτό δεν αφορά μόνο το να «γλιτώσει» το κράτος λεφτά από «μη παραγωγικές» επενδύσεις. Η αποχώρηση αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο, ένα μέσο που ανοίγει το δρόμο για την πλήρη ιδιωτικοποίηση. Η υποχρηματοδότηση είναι μια σκόπιμη, συνειδητή πολιτική επιλογή. Η παιδεία, όπως και η υγεία και η ασφάλιση, είναι τομέας όπου το κεφάλαιο μπορεί να αποκομίσει τεράστια κέρδη. Γιατί; Γιατί ξέρει ότι η οικογένεια θα πληρώσει για τη μόρφωση του παιδιού της όπως και για την υγεία της και τη σύνταξή της. Θα χρεωθεί, θα δανειστεί, θα ζήσει πενιχρά, αλλά το παιδί θα το σπουδάσει. Αυτό το νέο Ελντοράντο έχουν βάλει στο στόχαστρο εδώ και χρόνια τα δύο μεγάλα κόμματα και σφυροκοπούν διαρκώς με νέους νόμους και μεταρρυθμίσεις τον εκπαιδευτικό χώρο για να τον «απελευθερώσουν» από τον όποιο δημόσιο δωρεάν χαρακτήρα του.
Πλήρωνε και μη ερεύνα
Υπάρχει όμως στην Ελλάδα δωρεάν παιδεία; Τυπικά το σχολείο και η σχολή χρηματοδοτούνται από το κράτος. Θεωρητικά κανένας δεν πληρώνει για να φοιτήσει σε δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η φοίτηση απαιτεί μεγάλη δαπάνη από τις οικογένειες. Σε οικογένεια με δύο παιδιά ο ένας στους δύο μισθούς πηγαίνει στην παιδεία. Άρα στην Ελλάδα υπάρχει κατ’ όνομα μόνο δωρεάν παιδεία.
Και ο δικομματισμός όχι μόνο δεν κάνει τίποτα για να περιορίσει την οικονομική αιμορραγία των οικογενειών προς την εκπαίδευση, ίσα ίσα την αυξάνει. Δεύτερον, αναγκάζει σχολείο και σχολή να βρουν άλλες πηγές χρηματοδότησης (χορηγοί, δίδακτρα). Τρίτον, εκχωρεί στο ιδιωτικό κεφάλαιο λειτουργίες που μέχρι σήμερα τις εκτελούσε το κράτος. Παράδειγμα τα νέα βιβλία (ανατέθηκαν σε εκδοτικούς οίκους και όχι στον ΟΕΔΒ), το κατασκευαστικό (θα γίνεται με τη μέθοδο των ΣΔΙΤ και θα πλουτίζει ο μεγαλοκατασκευαστής).
Το κράτος, χαρίζοντας την εκπαίδευση στο κεφάλαιο, θέτει τις βάσεις για την αυριανή κοινωνία, που αμόρφωτη κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά θα πουλάει ό,τι έχει με την αμυδρή ελπίδα να δει τα παιδιά της να αποκτούν στον ήλιο μοίρα.
Όλα αυτά δεν αφορούν απλά την εκπαιδευτική κοινότητα. Οι «άμεσα ενδιαφερόμενοι» είναι η ελληνική οικογένεια, ο λαός συνολικά. Κατά συνέπεια, είναι ανάγκη να ανοίξουν μέτωπα απέναντι σ’ αυτήν την πολιτική με παλλαϊκά χαρακτηριστικά, να δώσει το λαϊκό κίνημα μια πραγματική μάχη για μια πραγματικά δημόσια δωρεάν παιδεία, για το ίδιο του το μέλλον.
Δημόσια παιδεία. Αντικείμενο πολυτελείας;
Η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι το παιδί πρέπει να σπουδάσει για να έχει ένα καλύτερο μέλλον, «να μη γίνει σαν εμάς, εργάτες!», φαίνεται πως έχει τις ρίζες της στην εποχή όταν σπουδές και εύρεση εργασίας ήταν έννοιες στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Με γνώμονα την αντίληψη αυτή, η ελληνική οικογένεια πληρώνει ακόμη ακριβά για την εκπαίδευση των παιδιών της.
Για ποια ακριβώς εκπαιδευτικά αγαθά και υπηρεσίες καλείται να πληρώσει η ελληνική οικογένεια; Πληρώνει για φύλαξη των παιδιών κατά την προσχολική ηλικία, για την εκμάθηση ξένων γλωσσών, για ωδεία, χορό, αθλητισμό, εκμάθηση Η/Υ, φροντιστήρια ή ιδιαίτερα για την εισαγωγή στη μεταδευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, βιβλία, αγορά Η/Υ, μουσικών οργάνων, αναλώσιμα κ.λπ. Καλείται να πληρώσει ακόμη και για την καλλιτεχνική επιμόρφωση (θεατρικές παραστάσεις, κινηματογράφος) αλλά και για τις τριήμερες εκπαιδευτικές εκδρομές. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το κόστος των βιβλίων και των σχολικών εγκαταστάσεων μεταφέρεται βαθμιαία στην ελληνική οικογένεια, είτε άμεσα είτε έμμεσα με φορολογία.
Στοιχεία από την Έρευνα του Οικογενειακού Προϋπολογισμού που πραγματοποιεί κάθε χρόνο η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία και τη μελέτη της ερευνητικής ομάδας του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, μας πληροφορούν ότι ήδη από την προσχολική ηλικία του παιδιού τα νοικοκυριά δαπανούν περισσότερο από 284,6 εκατ. ευρώ το χρόνο για υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών στο σπίτι, για δίδακτρα σε παιδικούς σταθμούς, παιδότοπους, προκειμένου να εργαστούν και οι δύο γονείς. Ξεκινώντας το σχολείο στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι γονείς πληρώνουν ετησίως 248 εκατ. ευρώ για ξένες γλώσσες, 42 εκατ. ευρώ για φροντιστήρια και ιδιαίτερα και 167 εκατ. ευρώ για ιδιωτικά δημοτικά σχολεία. Συνολικά πληρώνουν πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση οι δαπάνες για φροντιστήρια ανέρχονται σε 503 εκατ. ευρώ, για ξένες γλώσσες σε 346 εκατ. ευρώ και για ιδιαίτερα μαθήματα σε 258 εκατ. ευρώ. Συνολικά δηλαδή 1,1 δισ. ευρώ για την παραπαιδεία του γυμνασίου και του λυκείου. Εάν σε αυτά προστεθούν και τα χρήματα για ιδιωτικά γυμνάσια-λύκεια, όπου φοιτούν 35.000 περίπου μαθητές, τότε το κόστος ανέρχεται στα 1,34 δισ. ευρώ. Οι δαπάνες για σπουδές σε επαγγελματικές και τεχνικές σχολές αλλά και ιδιωτικά ΙΕΚ (μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση) ανέρχονται στα 129 εκατ. ευρώ. Στην Τριτοβάθμια, οι σπουδές στο εξωτερικό, τα μάστερ και ντοκτορά, υπολογίζεται ότι κοστίζουν στις ελληνικές οικογένειες συνολικά περίπου 97 εκατ. ευρώ. Η δε συνολική δαπάνη για σχολικά βιβλία (στα οποία περιλαμβάνονται τα παιδικά βιβλία, τα λεξικά, τα εγχειρίδια, οι εγκυκλοπαίδειες αλλά και τα ξενόγλωσσα) φτάνει τα 162 εκατ. ευρώ. Αν σε όλα τα παραπάνω προστεθούν και οι δαπάνες για ωδεία ή για τα προγράμματα επιμόρφωσης σε Η/Υ και τα κάθε λογής εκπαιδευτικά σεμινάρια, που κοστίζουν 285 εκατ. ευρώ, τότε προκύπτει ξεκάθαρα το συμπέρασμα ότι η «δωρεάν» παιδεία κοστίζει συνολικά 2,5 δισ. ευρώ!
Δηλαδή, οι δαπάνες του κοσμάκη σχεδόν κοντεύουν να ισοσκελίσουν τις κρατικές! Και δεύτερον, σε μια οικογένεια με 2 μισθούς ο ένας πηγαίνει ολόκληρος στην εκπαίδευση!
Η παιδεία είναι πραγματικά δωρεάν… για το κράτος
Με βάση το άρθρο 16, το κράτος πρέπει να παρέχει πραγματικά δωρεάν παιδεία στους πολίτες του, για όλες τις βαθμίδες. Και αυτό πρέπει να «διασφαλίζεται», γιατί ένα μεγάλο μέρος των ολοένα και μεγαλύτερων φορολογικών εισφορών των εργαζόμενων υποτίθεται ότι πηγαίνει στην παιδεία για να μπορούν και να έχουν πραγματικά πρόσβαση σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες τα παιδιά όλου του λαού, κι όχι να μορφώνονται πραγματικά μόνο τα παιδιά των «λίγων και εκλεκτών».
Όμως η νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική (εφαρμοζόμενη εδώ και δεκαετίες από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ) ακολουθεί ένα πολύ διαφορετικό σχέδιο στον τομέα αυτό: ολοένα μικρότερες κρατικές εισφορές για τον τομέα της εκπαίδευσης. Οι κρατικές δαπάνες για την εκπαίδευση δεν αυξήθηκαν εδώ και δύο δεκαετίες. Σε σχέση, μάλιστα, με τον προϋπολογισμό του 1984, μειώθηκαν. Σε πλήρη αντιδιαστολή, βέβαια, με την πραγματικότητα, βρίσκεται η προεκλογική υπόσχεση της κυβέρνησης Καραμανλή (Μάρτιος 2004) για αύξηση των κρατικών δαπανών στον τομέα της εκπαίδευσης στο 5%.
Εφόσον το επίσημο ελληνικό κράτος δε διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια για την εκπαίδευση, τα απαιτούμενα χρηματικά ποσά για τις δαπάνες των δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αναζητούνται αλλού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα). Ήδη από τα
Αφετέρου, οι ελλείψεις αντιμετωπίζονται με την περίφημη «αποκέντρωση του σχολείου» που εφαρμόζει ο νεοφιλελευθερισμός, δηλαδή την παραχώρηση κρατικών αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση, χωρίς όμως τις ανάλογες πιστώσεις και την οικονομική ενίσχυση. Και αυτή η στρατηγική δε φαίνεται να σημαίνει τίποτε άλλο παρά τη μείωση μέχρι ελαχιστοποίηση των κρατικών δαπανών για την παιδεία. Ήδη οι πιστώσεις του κρατικού προϋπολογισμού προς τις Τοπικές Αυτοδιοικήσεις για τις ανάγκες της εκπαίδευσης μειώθηκαν κατά περίπου 50% σε σχέση με την προηγούμενη μόλις χρονιά. Αποτέλεσμα: η κάθε σχολική μονάδα καλείται να καλύψει μόνη της τα έξοδα που απαιτούνται για τη λειτουργία της, π.χ. για θέρμανση, συντήρηση κτιρίων, εργαστηριακό υλικό κ.λπ. Το μεγαλύτερο μέρος δε αυτών των εξόδων το πληρώνουν οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, και άρα για μια ακόμη φορά «ξηλώνονται» οι ίδιοι οι γονείς.
Δηλώσεις για γέλια και για κλάματα
Μ. Γιαννάκου
«Γνωρίζετε ότι η Ν.Δ. έχει έναν προγραμματισμό να ανεβάσει στο 5% του ΑΕΠ στο τέλος της τετραετούς θητείας της, τη χρηματοδότηση της Παιδείας».
«Tο ότι πρέπει να δοθούν περισσότερα χρήματα στην Παιδεία το γνωρίζω εγώ από οποιονδήποτε άλλον. Eπομένως, δεν χρειάζεται να μου το πει κανείς».
«Ας ιδρυθούν τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και μετά θα πάμε τις κρατικές δαπάνες στο 5%».
Γ. Παπανδρέου
«Έχουμε θέσει ως πρώτη προτεραιότητα το θέμα της Παιδείας. Για τον λόγο αυτό, εμείς δεσμευόμαστε ότι θα πρέπει να χρηματοδοτήσουμε την Παιδεία με το 40% των νέων πόρων του Δ’ ΚΠΣ που θα έχει διασφαλίσει η Ελλάδα, θα φτάσουμε στον Προϋπολογισμό να πάει η Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ, και βεβαίως θα βρούμε και άλλες μορφές χρηματοδότησης και από ιδιωτικούς πόρους».
Θ. Βερέμης
«Ούτε το Χάρβαρντ ούτε η Οξφόρδη θα έλθουν στην Ελλάδα, μπορώ να το εγγυηθώ».
Α. Καραμάνος, γραμματέας ΥΠΕΠΘ
«Δεχτείτε τη μεταρρύθμιση και θα ανοίξουν οι κάνουλες της χρηματοδότησης».
Σκέψεις για ένα πρόγραμμα πάλης
Προφανώς είναι σημαντικό να διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα πάλης που θα συσπειρώνει και θα οπλίζει όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Προφανή δεν είναι δύο ζητήματα που αφορούν ένα τέτοιο πρόγραμμα και που συχνά παραβλέπονται.
Οι συγκεκριμένες συνθήκες, οι συγκεκριμένες ανάγκες είναι αυτές που καθορίζουν τα αιτήματα και την ιδιαίτερη στόχευση που πρέπει να έχει ένα κίνημα. Ειδικά στο χώρο της εκπαίδευσης είναι αλήθεια ότι οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις των τελευταίων ετών χρησιμοποίησαν στην προώθηση των επιλογών τους πλήθος από έννοιες και όρους που για χρόνια αποτελούσαν σημαία των προοδευτικών αιτημάτων. Έτσι, για παράδειγμα έννοιες όπως «διαθεματικότητα», «ελεύθερη ζώνη», «σύνδεση με τα τοπικά προβλήματα» και αρκετές άλλες χρησιμοποιήθηκαν για να καμουφλάρουν την υποχρηματοδότηση της παιδείας και τη σύνδεσή της με τους παράγοντες της αγοράς.
Με αυτά τα δεδομένα, πώς στεκόμαστε σήμερα απέναντι στο ζήτημα της χρηματοδότησης; Ζητάμε το 5%, τελεία και παύλα; Και λεφτά υπάρχουν. Τι να πρωτοθυμίσουμε; Την Ολυμπιάδα; Τα κέρδη τραπεζών που κυμαίνονται από 35% έως 60%; Ότι κάτι λιγότερο από 1 δισ. ευρώ γλιτώνει κάθε χρόνο η πάμπλουτη εκκλησία επειδή δεν φορολογείται καθόλου; Ότι μειώθηκαν τα κρατικά έσοδα κατά 161 εκατ. ευρώ από τις ευνοϊκές φοροαπαλλακτικές ρυθμίσεις του Αλογοσκούφη για λίγες επιχειρήσεις; Ότι οι ίδιοι λένε ότι λεφτά υπάρχουν αλλά θα δοθούν, όταν δοθούν, όχι για να ανακουφίσουν τη λαϊκή οικογένεια αλλά για να προχωρήσει η παραπέρα διάλυση της δημόσιας παιδείας;
Το αίτημα για αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης είναι ένα καίριο και σωστό αίτημα γιατί συγκρούεται με τη βασική νεοφιλελεύθερη επιλογή, που είναι η υποχρηματοδότηση και άρα ιδιωτικοποίηση. Και γίνεται απειλητικό για την κυβέρνηση, μόνο όταν είναι σημαία ενός πλατιού, μαζικού και ανυποχώρητου κινήματος για την υπεράσπιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας. Αλλιώς, το να το παζαρεύουν τα Δ.Σ. των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, χωρίς τη ενεργητική υποστήριξη του κόσμου, αφήνει χώρο στο να κατευθύνονται οι όποιες αυξήσεις στη χρηματοδότηση των ΣΔΙΤ, στους μηχανισμούς αξιολόγησης, κατάρτισης κοκ.
Θέλουμε 5% για την παιδεία, την κατάργηση του Νόμου-Πλαίσιου, τη μη αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος, δωρεάν σίτιση, στέγαση και συγγράμματα, ανέγερση εστιών που θα καλύπτουν όλους τους φοιτητές, επιδότηση ενοικίου μέχρι να ολοκληρωθούν οι εστίες, φοιτητικά επιδόματα για τα χρόνια φοίτησης, δωρεάν όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός των μαθητών, πλήρης υλικοτεχνική κάλυψη σε νηπιαγωγεία, σχολεία και σχολές… αλλά κάθε αίτημα δεν μπορεί παρά να συνοδεύεται από την απαίτηση για πλήρη αποχώρηση του ιδιωτικού παράγοντα από την παιδεία (είτε λέγεται μάνατζερ, επιτροπή χρηματοδότησης, χορηγός, εκδοτικός οίκος κ.λπ.).
Το δεύτερο ζήτημα έχει να κάνει με το πόσο ένα αίτημα αγγίζει τον πλατύ κόσμο και δεν αφορά μονάχα οργανωμένες δυνάμεις και «φωτισμένους» εκπαιδευτικούς. Το ποιους αφορά η δημόσια και δωρεάν παιδεία πρέπει να αποτυπώνεται σε ένα πρόγραμμα πάλης. Αιτήματα για άμεση ενίσχυση (επιδόματα, άδειες, κοινωνικοί λειτουργοί) των γονιών με παιδί από το νηπιαγωγείο μέχρι το τέλος των σπουδών, για να μην πληρώνει τίποτα ο γονιός από την τσέπη του για να μορφωθεί το παιδί του, για να αναγερθούν τόσα σχολεία ώστε ούτε ένας μαθητής να μην κάνει μάθημα μέσα σε λυόμενο ή ετοιμόρροπο, για να γίνουν οι προσλήψεις και να αγοραστεί ο κατάλληλος εξοπλισμός στα σχολεία για την ενισχυτική. Αιτήματα ώστε, εν τέλει, να τεθεί το ζήτημα της κατάργησης κάθε παραπαιδείας.
Το κόστος της παιδείας θα κριθεί στο δρόμο
Αν οι δαπάνες για την εκπαίδευση δεν είναι ένα στεγνό «υλικοτεχνικό» θέμα. Αν το ζήτημα της δημόσιας δωρεάν παιδείας δεν αφορά απλά την εκπαιδευτική κοινότητα. Αν όλες οι αλλαγές που προωθούνται στο χώρο της παιδείας συμπυκνώνονται στο δίπτυχο: ο λαός θα πληρώνει και η νεολαία θα καταδικάζεται στην αμορφωσιά και την αβεβαιότητα. Αν οι «άμεσα ενδιαφερόμενοι» είναι η ελληνική οικογένεια… Τότε, κατά συνέπεια, είναι ανάγκη να ανοίξουν μέτωπα απέναντι σ’ αυτήν την πολιτική, όχι εκπαιδευτικά, όχι πολιτικά, αλλά ευρύτατα πολιτικοκοινωνικά μέτωπα. Να δώσει το λαϊκό κίνημα τη μάχη για μια πραγματικά δημόσια δωρεάν παιδεία.
Θα ήταν δυνατόν σήμερα να δημιουργηθούν επιτροπές κινητοποίησης ανά δήμο και νομαρχία που σε συνεννόηση με τους συλλόγους γονέων, με τα δημοτικά και νομαρχιακά σχήματα, με τους διδασκαλικούς συλλόγους και τις ΕΛΜΕ, τα σωματεία, ακόμα και με τα συμβούλια της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου αυτό είναι μπορετό, να αναδεικνύουν το παραμύθι της αποκέντρωσης απαιτώντας τα χρήματα που χρειάζονται τα σχολεία. Τέτοιες πλατιές «από τα κάτω» επιτροπές να αναδείξουν την κεντρικότητα του ζητήματος σε όλες τις γειτονιές, να βρεθούν με όποιον τοπικό φορέα δέχεται να τις ακούσει και μαζί να οργανώσουν κοινές συζητήσεις και εκδηλώσεις.
Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να συνεχίσει το κόκκινο νήμα των φοιτητών, των πανεπιστημιακών, των καθηγητών, των δασκάλων. Ακόμα περισσότερο μπορεί μαζί τους να θέσει φραγμό στην υποχρηματοδότηση και την υποβάθμιση της παιδείας, να δώσει αποφασιστική μάχη για τη δημόσια δωρεάν παιδεία και μόρφωση για όλα τα παιδιά.
Αλέξης Τσίπρας, Μπέτυ Σκουφά, Βάγια Μπακαλοπούλου, εργαζόμενοι σε φροντιστήρια
13ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΜΕ: Με χρήσιμα συμπεράσματα και με τόλμη
των Βύρωνα Λάμπρου – ΕΛΜΕ Καβάλας, Αντρέα Στυλιανού – ΕΛΜΕ Αιτωλοακαρνανίας, Γιασουρίδου Στέλλας – ΕΛΜΕ Πειραιά
Είναι κοινοτοπία να μιλήσουμε για το πόσο σημαντική ήταν η χρονιά που πέρασε. Αφενός για τις νίκες και τα πολλαπλά αποτελέσματα που είχε, αφετέρου για τις αδυναμίες που ανέδειξε. Και όταν έχεις, πριν από συνέδριο, μια χρονιά αγώνων, το ελάχιστο που μπορείς να κάνεις είναι να κάνεις ένα συνέδριο συμπερασμάτων αλλά και τολμηρών προτάσεων που θα αντιστοιχίζεσαι στα νέα δεδομένα.
Όσον αφορά την ΟΛΜΕ, οι λόγοι και οι αιτίες για τον αναμφισβήτητα αρνητικό απολογισμό και οι ανάγκη να μην αναμασήσουμε τα τετριμμένα και να δουλέψουμε για ένα ευρύτερο μέτωπο ανατροπής των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στην παιδεία, οφείλουν να είναι τα κεντρικά σημεία της συζήτησης.
Στη νέα σχολική χρονιά είναι βέβαιο ότι δρομολογούνται σημαντικές εξελίξεις στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και όχι μόνο. Βασικοί μοχλοί προώθησης των αλλαγών θα αποτελέσουν η αξιολόγηση και η αποκέντρωση. Με την αξιολόγηση επιδιώκεται η άνευ όρων υποταγή των εκπαιδευτικών στις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού (μισθοί, εξέλιξη, ασφάλιση, μορφωτικό γίγνεσθαι κ.λπ.). Με την αποκέντρωση επιδιώκεται η μετατροπή του δικαιώματος της εκπαίδευσης σε δυνατότητα, μεταφέροντας το κόστος στον ίδιο το «χρήστη», και η καλύτερη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Βασικό θέμα, όμως, θα είναι και ένα άλλο ζήτημα που αφορά όλο το λαϊκό κίνημα, και αυτό είναι το θέμα του ασφαλιστικού.
Πώς θα απαντήσει το συνδικαλιστικό κίνημα και ειδικά η αριστερά; Θα πράξει έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα μέτωπο εργαζομένων – μαθητών – γονιών απέναντι στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές; Θα προσπαθήσει να αναμετρηθεί ή θα κινηθεί στη λογική «της κατάργησης των αλλαγών-νόμων στην πράξη»; Θα συνεχίσει στο γνωστό ατυχές μοτίβο «να βάλουμε μπροστά τα κλαδικά αιτήματα γιατί ο κόσμος δεν τραβάει»; Ο κόσμος δεν πείθεται και δεν κινητοποιείται σε αγώνες που δεν έχουν προοπτική. Σε αγώνες για την τιμή των όπλων. Σε αγώνες απροετοίμαστους και ανοργάνωτους. Αυτό που λείπει δεν είναι το «πιασάρικο» κλαδικό αίτημα. Αυτό καταλάβαμε από τη φετινή χρονιά; Τη «χρονιά της παιδείας»; Όπου αναδείχτηκε πιο πλατιά και πιο έντονα από ποτέ το θέμα της δημόσιας δωρεάν παιδείας, το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης, το πρόβλημα της αμορφωσιάς, των μισθών, των χορηγών μέσα στα σχολεία κοκ; Ας κάνουμε περισσότερο πολιτική και λιγότερο «συνδικαλισμό» και ας απαντήσουμε διαφορετικά αυτή τη φορά. Κι αν απαντάμε θετικά απαιτείται η υλοποίηση κάποιων προϋποθέσεων.
Η φετινή χρονιά δεν είναι χαμένη γιατί, θέλουμε δεν θέλουμε, υπάρχουν συμπεράσματα. Δεν νοείται κινητοποίηση του κλάδου χωρίς τον άμεσο και από τα πριν κινηματικό συντονισμό με τα άλλα κομμάτια της εκπαίδευσης και καταρχήν με τη ΔΟΕ. Αυτό είναι το πρώτο συμπέρασμα από τη φετινή χρονιά. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές μπορεί να ηττηθούν, όμως αυτό δεν είναι εύκολο και αυτό είναι ένα άλλο χρήσιμο δίδαγμα από τη δίμηνη ηρωική απεργία των δασκάλων. Δεν γίνεται με «κλαδικούς αγώνες». Ούτε με τα επί μέρους αιτήματα. Γίνεται με μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις ΟΛΗΣ της εκπαίδευσης για την υπεράσπιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας. Κινητοποιήσεις που πρέπει να αγκαλιάζουν κι όλο το λαό.
Πρόταση
Σε αυτήν την κατεύθυνση είναι ανάγκη, πριν από τα συνέδρια της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ, να γίνουν κοινές συναντήσεις της εκπαιδευτικής αριστεράς σε Πρωτοβάθμια/Δευτεροβάθμια ώστε να καθοριστεί μια κοινή πρόταση προς τα δύο συνέδρια. Μια πρόταση που θα θέτει την κοινή προετοιμασία (απεργιακά ταμεία, περιφερειακές συσκέψεις, εξορμήσεις), από ΟΛΜΕ και ΔΟΕ καταρχήν, για μια μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση, για να κλιμακωθεί τη νέα χρονιά ο αγώνας για τη δημόσια δωρεάν παιδεία. Σε μια τέτοια κατεύθυνση και με αυτές τις προϋποθέσεις θα ήταν υποβοηθητική και μια συνεργασία-σύμπραξη της αριστεράς μέσα στο συνέδριο της ΟΛΜΕ. Θα δημιουργούσε άλλον αέρα στα σχολειά και μεγάλη αναστάτωση στις παρατάξεις του δικομματισμού, αφού η αριστερά θα αναδεικνυόταν σε πρώτη δύναμη.
• Να μην αφεθεί τίποτα στα χέρια των συνδικαλιστών ΔΑΚΕ και ΠΑΣΚ.
• Να φανεί καθαρά ότι συνομιλητής με το νεοφιλελευθερισμό και την κυβέρνηση Καραμανλή θα είναι οι χιλιάδες απεργοί και διαδηλωτές
• Να φυσήξει άλλος αέρας για να έχουμε νίκες.
Αναπληρωτές – ωρομίσθιοι: Από συναντήσεις καλά πάμε
Την Τετάρτη 4 Απριλίου πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση του τοπικού παραρτήματος Πάτρας της Πανελλήνιας Ένωσης Αναπληρωτών και Ωρομισθίων. Υπήρξε ενημέρωση από το Δ.Σ. όσον αφορά τον αριθμό των μόνιμων διορισμών για το σχολικό έτος 2007-2008 ανά ειδικότητα και έγινε απολογισμός των «δράσεων» του προεδρείου της Ένωσης. Συγκεκριμένα:
1.
Την Τρίτη 6 Μάρτη συναντήθηκε το προεδρείο της ΠΕΑ με τον κ. Μακρόπουλο, πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής της ΑΣΠΑΙΤΕ, στον οποίο κατατέθηκε υπόμνημα για τη «συνέχιση και τη σωστή λειτουργία του προγράμματος επιμόρφωσης των αναπληρωτών του Ενιαίου Πίνακα»…
2.
Την Τετάρτη 14 Μαρτίου το προεδρείο της ΠΕΑ συναντήθηκε με τον υπεύθυνο για θέματα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ κ. Χρυσοχοϊδη, στον οποίο κατατέθηκε το διεκδικητικό πλαίσιο της Ένωσης. Ο κ. Χρυσοχοϊδης υποσχέθηκε να μελετήσει τα αιτήματά μας και να μας απαντήσει στο μέλλον.
3.
Aκολούθησαν συναντήσεις με φορείς του ΥΠΕΠΘ καθώς και με τον υφυπουργό Παιδείας με κύρια αιχμή διεκδίκησης την αύξηση του ποσοστού μόνιμων διορισμών από τους πίνακες αναπληρωτών από 40%, που είναι σήμερα, σε 50%.
Υπάρχει φανερή προσπάθεια από μέρους της Ένωσης υπονόμευσης κάθε πραγματικής διεκδίκησης. Δεκάδες χιλιάδες συναδέλφων εργάζονται υπό το καθεστώς της ωρομίσθιας σχέσης εργασίας, παραμένοντας απλήρωτοι από την αρχή της σχολικής χρονιάς. Για να συμπληρωθεί το ωράριό τους, χρειάζεται να μετακινούνται σε δύο και τρία σχολεία την ίδια μέρα. Αμείβονται με το εξευτελιστικό ποσό των 7,74 ευρώ την ώρα, το οποίο δεν επαρκεί για να καλυφθούν ακόμα και τα έξοδα μετακίνησής τους από τη μία εκπαιδευτική μονάδα στην άλλη… Και αυτά δεν λύνονται με το συνδικαλισμό του κοινωνικού συμβιβασμού.
Bαγγέλης Τσούκας, Ταμίας τ.π. ΠΕΑ Πάτρας
Διήμερο των Παρεμβάσεων-Συσπειρώσεων-Κινήσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Πραγματοποιήθηκε η Πανελλαδική Συνάντηση των Παρεμβάσεων των καθηγητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Σαββατοκύριακο 14-15 Απριλίου 2007. Συνολικά στις εργασίες πήραν μέρος περίπου 100 συνάδελφοι.
Την πρώτη ημέρα των εργασιών, η Συνάντηση ασχολήθηκε με τις αντιδραστικές αλλαγές που σχεδιάζονται και υλοποιούνται στην εκπαίδευση, με έμφαση στο περιεχόμενο σπουδών (νέα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία στο Γυμνάσιο, η εισαγωγή δήθεν καινοτομιών, όπως η διαθεματικότητα και η ευέλικτη ζώνη).
Τη δεύτερη μέρα, η Συνάντηση ασχολήθηκε με την αποτίμηση των αγώνων της φετινής χρονιάς, την πολιτική, κινηματική και οργανωτική προετοιμασία για το 13ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ, με το ζήτημα του προγραμματισμού της δράσης στη νέα χρονιά.
Έγινε αρκετή συζήτηση γύρω από το ζήτημα της απεργίας των δασκάλων και του πώς συνεχίζουμε. Υπήρξαν αρκετές διαφορετικές αποχρώσεις και εκτιμήσεις για το κατά πόσο οι Παρεμβάσεις τηςΔευτεροβάθμιας στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, αλλά και μια γενική συμφωνία για την ανάγκη προώθησης του πανεκπαιδευτικου συντονισμού με την Α’ βάθμια. Όμως πρακτικές αποφάσεις που να σηματοδοτούν έναν άλλον αέρα δεν πάρθηκαν…
Σ.Γ.
Ο προάγγελος μιας γενικευμένης επίθεσης σε βάρος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών
Ο κλάδος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών φαίνεται πως πρόκειται να βιώσει μια γενικευμένη επίθεση στα εργατικά και συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα.
Στις 20/2/07 ο Σύνδεσμος Ιδρυτών Ελληνικών Ιδιωτικών Σχολείων με μια επιστολή του προς τη Γιαννάκου, η οποία βρίθει απαράδεκτων, μειωτικών για τους εκπαιδευτικούς χαρακτηρισμών, ζητά έξι αλλαγές στο καθεστώς λειτουργίας των σχολείων τους. Οι σοβαρότερες, κατά την εκτίμησή μας, είναι:
α) η διευκόλυνση μαζικότερων απολύσεων (με την κατάργηση του νόμου 2986/02) λόγω της «τρομοκρατικής», «εκβιαστικής» συμπεριφοράς εκπαιδευτικών που χαίρουν του «απαράδεκτου» προνομίου μιας οιονεί μονιμότητας
β) η παροχή δωρεάν συγγραμμάτων και πάσης φύσεως εκπαιδευτικού υλικού σε όλα τα ιδιωτικά σχολεία χάριν της «ίσης μεταχείρισης όλων των μαθητών της χώρας» και
γ) η περαιτέρω αύξηση των διδάκτρων λόγω της πρόθεσής τους να μειώσουν τον αριθμό των μαθητών ανά τμήμα.
Είναι μια επιστολή γεμάτη θράσος και προσβολές για τους εργαζόμενους κάτω από φοβερή πίεση και εκφοβισμό εκπαιδευτικούς.
Το πρωτοβάθμιο σωματείο (ΣΙΕΛ) δεν ενημέρωσε πλατιά τα μέλη του καλώντας σε μια συνέλευση ή έστω οργανώνοντας κάποιες εξορμήσεις σε σχολεία, η δε Ομοσπονδία που εκπροσωπεί τον κλάδο αυτόν (ΟΙΕΛΕ) περιορίστηκε στο να αναρτήσει μια καταγγελτική ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της…
Τελευταία, μαθεύτηκε –όχι πάντως από τους συνδικαλιστές– ότι μειώνονται οι εισφορές στα ένσημα του ΙΚΑ, πράγμα που επιφέρει πλήγμα και στα συνταξιοδοτικά μας δικαιώματα.
Αυτά συμβαίνουν σε έναν κλάδο χαρακτηριζόμενο από εφησυχασμό και αποσυνδικαλιστικοποίηση. Χρειάζεται άμεση απάντηση. Και μπορεί να τη δώσει ένα τολμηρό, ενωτικό, αριστερό εγχείρημα, ικανό να συσπειρώσει και να αναπτερώσει ελπίδες…
Α.Κ.
σχόλια-Σχολεία
Τι μαθαίνουν τα παιδιά μας; Να βαθύνει η κριτική.
Το τελευταίο διάστημα έγιναν πολλές εκδηλώσεις και ημερίδες για το θέμα των νέων βιβλίων και του αναλυτικού προγράμματος σπουδών. Προφανώς έπαιξε ρόλο η απεργία του φθινοπώρου αλλά και η οξυμμένη αντιπαράθεση γύρω από το βιβλίο της Ιστορίας. Είναι ιδιαίτερα θετικό ότι έχει ανοίξει αυτή η συζήτηση και μπορεί να βαθύνει και να πάρει διευρυμένο χαρακτήρα. Να βάλουμε στο στόχαστρο το «αμερικάνικο σχολείο» που δημιουργείται (με σημαία την καινοτομία) και να «βάλουμε» μέσα στη συζήτηση και τους γονείς. Προτού γίνουν τα παιδιά μας «αμερικανάκια»…
Ιδού μερικές ακόμα προτάσεις για τα μελλοντικά βιβλία της Ιστορίας
• Την περίοδο 1940-1944 λόγω της οικονομικής κρίσης που μάστιζε την Ελλάδα, οι Έλληνες Εβραίοι συνωστίζονταν στους σταθμούς των τραίνων για να βρουν ένα μεταφορικό μέσο για τη Γερμανία προκειμένου να βρουν καμιά δουλίτσα. Πολλοί πέθαναν από την ταλαιπωρία και το συνωστισμό…
• Το 1940-44 είχε ξεσπάσει στην Ελλάδα φοβερός ρατσισμός και ξενοφοβία σε βάρος των Γερμανών οικονομικών μεταναστών. Μόνο λίγοι Έλληνες είδαν τους Γερμανούς σαν ισότιμους Ευρωπαίους πολίτες, κρατώντας ταυτόχρονα την ελληνική τους ταυτότητα. Ήταν οι γνωστοί Γερμανοτσολιάδες, που εργάστηκαν για το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης…
• Ένα εορταστικό τριήμερο του 1826 συνέβη ένα τρομερό δυστύχημα, όταν, κατά τη μαζική έξοδο από την πόλη του Μεσολογγίου, πολλοί κάτοικοι ποδοπατήθηκαν στο μεγάλο μποτιλιάρισμα, καθώς ένας αμελής Τούρκος υπάλληλος αμέλησε να ανοίξει το ένα φύλλο της θύρας της εξόδου της πόλης. Ανάλογο περιστατικό έγινε το 1981 με τη θύρα 7 του Ολυμπιακού…
Κλέβουν τα λεφτά κι από τις σχολικές επιτροπές…
Όπως μας ενημερώνει η καταγγελία του Συλλόγου εκπαιδευτικών Π.Ε. Πειραιά «Η Πρόοδος», «βρισκόμαστε στην τελευταία περίοδο του σχολικού έτους και τα σχολεία του Δήμου Κερατσινίου γνωρίζουν την πιο αντιλαϊκή, αντιεκπαιδευτική πολιτική των τελευταίων χρόνων. Η 3η και 4η δόση των λειτουργικών δαπανών του έτους 2006 (433.000 ευρώ !!!) δε δόθηκε στα σχολεία, με αποτέλεσμα σήμερα τα σχολεία να βρίσκονται σε άσχημη οικονομική κατάσταση χωρίς να μπορούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες για τη λειτουργία τους. Τα χρήματα αυτά που προορίζονται αποκλειστικά για τις ανάγκες των σχολείων, τα έχει πάρει ο Δήμος από την Περιφέρεια και τα έχει χρησιμοποιήσει για άλλους σκοπούς, που δεν έχουν σχέση με την εκπαίδευση».
Aπό Σεπτέμβρη… ΣΔΙΤ
Μέσα Μάρτη στη νομαρχιακή επιτροπή Παιδείας στα Χανιά όπου συζητήθηκε μεταξύ άλλων το θέμα της σχολικής στέγης, ο αντινομάρχης και ο δ/ντης της Β’θμιας αιφνιδίασαν τους εκπροσώπους της ΕΛΜΕ βάζοντας στο τραπέζι σχέδιο κατασκευής δυο νέων σχολικών κτιρίων με ΣΔΙΤ από τον ερχόμενο Σεπτέμβρη, ενώ το πλάνο περιλαμβάνει τέσσερα ΣΔΙΤ στο νομό για την επόμενη πενταετία. Οι δυο εκπρόσωποι της ΕΛΜΕ περιορίστηκαν στο να διατυπώσουν τη διαφωνία τους εντός της επιτροπής και το θέμα έκλεισε με απλώς ένα δημοσίευμα της μιας σελίδας στα «Χανιώτικα Νέα». Συνέχεια καμία, σχέδιο επίσης κανένα. Απλά περιμένουμε…
Ο επιθεωρητισμός προ των πυλών…
«Με αίσθηση ευθύνης απέναντι στους μαθητές μου, που καλούνται να διαμορφώσουν άποψη και όχι απλώς να απαριθμούν μάχες και γεγονότα, και γνωρίζοντας ότι η ιστορική αλήθεια πολλές φορές κινείται σε τεντωμένο σκοινί κι ότι άλλες πάλι προκαλεί τα στερεότυπα που οι αρτηριοσκληρωτικές μέθοδοι έχουν διαμορφώσει και θωρώντας, τέλος, ότι, όπως όλοι οι εκπαιδευτικοί, μπορώ να αυτολογοκρίνομαι, εξεπλάγην από την αντίδραση που προκάλεσε το άρθρο «10 μικροί μύθοι για το 1821» (του Αν. Παππά, δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Το Βήμα» πριν από 2-3 χρόνια), το οποίο χρησιμοποίησα ως βάση προβληματισμού κατά τη μελέτη της Ελληνικής Επανάστασης.
Πριν από ένα μήνα, ο Προϊστάμενος του Γραφείο στο Κιάτο επισκέφτηκε στο σχολείο μας προκειμένου να με «προειδοποιήσει» ότι εκκρεμούν ανώνυμες καταγγελίες σε βάρος μου από γονείς μαθητών και ότι σκοπεύει να «φτάσει το θέμα μέχρι την υπουργό Παιδείας, αν δε συμμορφωθώ». Επειδή θεώρησα ότι αυτού του είδους η παρέμβαση στο εκπαιδευτικό μου έργο και ο τρόπος με τον οποίο έγινε (παρουσία συναδέλφων και μαθητών από κάποιον με ολότελα διαφορετικό θεσμικό ρόλο και μάλιστα με ύφος εξαιρετικά επιθετικό και εμπαθές) με θίγει βαθύτατα, κατέφυγα στο συνδικαλιστικό όργανο. Η ΕΛΜΕ σε έκτακτο διοικητικό συμβούλιο απεφάνθη για τη νομιμότητα ή όχι της ενέργειας του Προϊσταμένου και του απέστειλε σχετική επιστολή, η οποία δε έμεινε αναπάντητη. Αυτό το κείμενο του Προϊσταμένου, που βρίθει ανακριβειών, καθώς και η παρέμβαση τοπικών μέσων Ενημέρωσης δίνει στο όλο θέμα διαφορετικές διαστάσεις…»
Έλενα Αγγέλου, φιλόλογος στο Γυμνάσιο Βέλου Κορινθίας
«Νόμος και τάξη» μέσα στην τάξη!
Σύστημα ελέγχου και καταγραφής κάθε παιδιού για να γίνει γνωστό στις αρχές το ενδεχόμενο μελλοντικής ανάπτυξης εγκληματικών τάσεων προβλέπει ο νόμος που παρουσίασε πρόσφατα η κυβέρνηση Μπλερ!!!
Όλα τα παιδιά στη Βρετανία θα ελέγχονται σε διάφορες φάσεις της ζωής τους για παράγοντες, όπως οι σχολικές τους επιδόσεις, το αν κάνουν «κοπάνες» από το σχολείο και το αν κάνουν χρήση παράνομων ουσιών ή κατάχρηση νομίμων ουσιών. Θα υπάρξει δε πρόγραμμα στενής παρακολούθησης των παιδιών που θεωρείται ότι έχουν «προδιάθεση» επειδή οι γονείς τους έχουν πάει φυλακή ή είναι ναρκομανείς.
Φέτος στη Βρετανία 3,8 εκατομμύρια παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, αυξημένα κατά 200.000 σε σχέση με πέρσι.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού…
…και συγκεκριμένα στο Τέξας, η Γερουσία της Πολιτείας ψήφισε νόμο σύμφωνα με τον οποίο τα δακτυλικά αποτυπώματα όλων των δασκάλων που εργάζονται σε δημόσια σχολεία στην πολιτεία πρόκειται να καταγραφούν σε βάση δεδομένων. Το μέτρο αφορά και όλους τους υπολοίπους υπαλλήλους που εργάζονται σε σχολικούς χώρους, όπως επόπτες, προσωπικό καθαριότητας και συνεργεία επισκευών. Το μέτρο ίσχυε για τους νεοπροσληφθέντες δασκάλους από το 2003, αλλά τώρα θα κληθούν να δώσουν τα αποτυπώματά τους και τα παλιά μέλη του διδακτικού προσωπικού. Οι δάσκαλοι θα ελεγχθούν για εγκληματική συμπεριφορά. «Πρέπει να σιγουρευτούμε ότι τα παιδιά μας είναι ασφαλή», είπε ο αντικυβερνήτης του Τέξας Ντέιβιντ Ντούχερστ. Εμείς να θυμίσουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα «ασφάλειας»: Βιρτζίνια, Κόλουμπαϊν…
Νατάσα Πολονί, Τα χαμένα παιδιά μας.
Η Ν. Πολονί δίδαξε για ένα χρόνο σ΄ένα σχολείο των γαλλικών προαστίων που ανήκε στη Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ). Η παραίτησή της στο τέλος της σχολικής χρονιάς οφείλεται, όπως λέει η ίδια, στο βασανιστικό αίσθημα αδυναμίας «να διδάξει τους μαθητές ό,τι είναι άξιο να διδαχτεί». Διαβάζοντας το βιβλίο, διαπιστώνουμε από τα εμπειρικά δεδομένα της συγγραφέως, ότι όσα καταθέτει τα ζούμε κι εμείς ως γονείς, εκπαιδευτικοί, σπουδαστές, πολίτες, και ότι τα προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης δεν οφείλονται στην «καθυστερημένη Ελλάδα» αλλά ότι υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική. Μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα της αποσυγκρότησης και της απομόρφωσης του σύγχρονου σχολείου, είναι θετικό που αρθρώνεται μια φωνή διαμαρτυρίας, παρόλο που η Πολονί, για να προσεγγίσει το παρόν, ακουμπά σε έννοιες του παρελθόντος («είμαι αντιδραστική της αριστεράς» αυτοχαρακτηρίζεται), κι έτσι παρά την πλούσια περιγραφή του τώρα, δεν βλέπει το μέλλον. Στο πλαίσιο, όμως, προβληματισμού και διαμόρφωσης κριτηρίων, το βιβλίο αυτό αξίζει να διαβαστεί και να συζητηθεί.
Χ.Ψ.-Θ.Α.
Και διώξεις αιρετών…
Πειθαρχική και ποινική δίωξη ασκήθηκε κατά του μέλους της ΕΛΜΕ Χανίων Αντώνη Ναξάκη, τέως αιρετού στο ΑΠΥΣΔΕ Δυτικής Ελλάδας, ύστερα από εντολή του ελεγκτή δημόσιας διοίκησης, με την κατηγορία της παράβασης καθήκοντος. Αιτία ότι στη συνεδρίαση του ΑΠΥΣΔΕ Δυτ. Ελλάδας (Ιούλιος 2004) κατά την εκδίκαση πειθαρχικής υπόθεσης συναδέλφου, ζήτησε να δοθεί η χρονική δυνατότητα για προσκόμιση περισσότερων στοιχείων. Επειδή υπήρξε άρνηση από την πλειοψηφία του Υπηρεσιακού Συμβουλίου στο αίτημά του, ο αιρετός αρνήθηκε να ψηφίσει και δήλωσε «ωσεί παρών». Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η δίωξη αυτή διενεργείται ενόψει των υπηρεσιακών κρίσεων για την επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης. Παρόμοιες διώξεις αιρετών (προηγείται δίωξη του Νίκου Γαλιατσάτου, αιρετού στο ΠΥΣΔΕ Κεφαλλονιάς–Ιθάκης) στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα για το τέλος της «παιδικής χαράς», με αρχή το διοικητικό μηχανισμό…
Μια χρονιά που συγκλόνισε τη χώρα
του Μητρόπουλου Δημήτρη, Εκπαιδευτικού
Zήσαμε μια χρονιά παρατεταμένης κινητοποίησης στο χώρο της παιδείας. Το ζήτημα της παιδείας ήταν κεντρικό πολιτικό γεγονός για περίπου ένα χρόνο. Χιλιάδες φοιτητών, δασκάλων, πανεπιστημιακών, καθηγητών αλλά και ευρύτερων κομματιών του λαού συμμετείχαν σε διαδηλώσεις, σε εκδηλώσεις, σε συζητήσεις για το θέμα της παιδείας. Ήταν μια χρονιά όπου οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης στο χώρο της παιδείας μπήκαν σε αμφισβήτηση, απονομιμοποιήθηκαν εν μέρει, καθυστέρησαν ή δέχτηκαν χτυπήματα (άρθρο 16 και αναθεώρηση του συντάγματος, νόμος πλαίσιο και προώθηση της αναδιάρθρωσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση). Μια χρονιά που η νεοφιλελεύθερη συναινετική πολιτική του ΠΑΣΟΚ μπήκε σε αμφισβήτηση και δοκιμάστηκε κάτω από την πίεση ενός μαζικού λαϊκού κινήματος. Εμπροσθοφυλακή αυτού του κινήματος ήταν και είναι ο μαζικός φοιτητικός ξεσηκωμός και η απεργία της ΠΟΣΔΕΠ και ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η απεργία των δασκάλων. Όμως αντικειμενικά ή κινητοποίηση ξεπέρασε τα φοιτητικά πλαίσια και αγκάλιασε το σύνολο σχεδόν του κόσμου της εκπαίδευσης αλλά και του λαού γενικότερα.
Έχει μια ιδιαίτερη σημασία να μείνουμε σε μερικά πιο κεντρικά συμπεράσματα:
• Και το φοιτητικό ξέσπασμα και η απεργία των πανεπιστημιακών και η απεργία των δασκάλων ήταν κινήματα αποτροπής – αντίθεσης στην προοπτική μιας γενικότερης χειροτέρευσης. Τηρουμένων των αναλογιών, η κραυγή αγωνίας των γάλλων νεολαίων πέρυσι το Μάρτη «είμαστε η πρώτη γενιά που καλείται να ζήσει χειρότερα από την προηγούμενη» ισχύει και για το κίνημα στην Ελλάδα. Αυτό είναι το σημείο που εξηγεί την αξιοσημείωτη αντοχή του φοιτητικού κινήματος. Η συνείδηση του «δεν πάει άλλο» και του ότι το σχολείο/πανεπιστήμιο/δημόσια παιδεία κατεδαφίζεται είναι το στοιχείο που τράβαγε τις απεργίες και έκαναν τις διάφορες ηγεσίες να απορούν. Αυτή η συνείδηση, αυτή η νέα κατάσταση είναι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο.
• Το δεν πάει άλλο εκφράστηκε από μεγαλοπρεπέστατα ΟΧΙ. Στην αναθεώρηση του άρθρου 16, στο νόμο πλαίσιο, στην διάλυση-υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου/πανεπιστήμιου στην μισθολογική υποβάθμιση και στη λιτότητα. Όμως το κίνημα αυτό είπε και μεγαλοπρεπέστατα ΝΑΙ σε απλά και κατανοητά αιτήματα για καλύτερους μισθούς για τη χρηματοδότηση και στήριξη της δημόσιας δωρεάν παιδείας, για ζωή με αξιοπρέπεια και δουλειά. Η εκτίμηση και αναγνώριση αυτής της κατάστασης κάνει κουρελόχαρτα όλες τις «εκτιμήσεις» ότι χωρίς «στρατηγικές αντιπροτάσεις» (και μάλιστα θεσμικού τύπου) κίνημα δεν γίνεται. Θέτει ζητήματα σε όλες τις δυνάμεις της αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΝ αλλά και εξωκοινοβουλευτική αριστερά) που χρόνια τώρα πολιτεύονται με άξονα όχι τι είναι ανάγκη να κάνουμε για να εκφραστεί αυτό το «δεν πάει άλλο», αλλά με το «έχουμε ολοκληρωμένη πρόταση» για το σχολείο και την παιδεία των αναγκών μας.
• Με εξαίρεση την ΠΟΣΔΕΠ, όλα τα άλλα κομμάτια της αριστεράς και του συνδικαλιστικού κινήματος απλά ακολουθούσαν το κίνημα. Ένα κίνημα στον αυτόματο πιλότο που οι «ηγεσίες» απλά επιβεβαίωναν ημερομηνίες και συλλαλητήρια. Είναι άλλο πράγμα ότι οι Παρεμβάσεις πρωτοβάθμιας (ή τα ΕΑΑΚ μαζί με άλλες φοιτητικές δυνάμεις στην τριτοβάθμια) πυροδότησαν μια κινητοποίηση και άλλο οι πολιτικές – κινηματικές πρωτοβουλίες που δεν πάρθηκαν ποτέ ή σαμποταρίστηκαν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η άρνηση στην πρόταση της ΠΟΣΔΕΠ για δημιουργία πανεθνικής επιτροπής για το άρθρο 16, η αμηχανία-παραλυσία της ΟΛΜΕ στην απεργία των δασκάλων, η ακόμα και τώρα κωλυσιεργία στην πασιφανή ανάγκη να δημιουργηθούν δομές και διαδικασίες πανεκπαιδευτικού μετώπου και κοινού βηματισμού, οι απεργιακές επιτροπές που ποτέ δεν έγιναν ή όπου έγιναν δεν στηρίχθηκαν κοκ. Δεν υποστηρίζω ότι η κατάσταση στη βάση και στον κόσμο είναι εξεγερσιακή και ότι οι ηγεσίες δεν εκφράζουν αυτές τις διαθέσεις. Υποστηρίζω όμως ότι ο προσανατολισμός που υπάρχει δεν πάει να απαντήσει στους δύσκολους συσχετισμούς και δεν εκμεταλλεύεται τις υπαρκτές ρωγμές και αντιφάσεις. Και ο λόγος είναι ότι απασχολούν άλλα ζητήματα.
• Τέλος το κίνημα αυτό έσπειρε παντού το μικρόβιο των ενωτικών προτάσεων και αντιλήψεων. Τα ξεχωριστά συλλαλητήρια, τα ξεχωριστά πλαίσια, οι ξεχωριστές εξέδρες δεν είχαν θέση και απομονώθηκαν. Έχει τεθεί με πραγματικούς και μαζικούς όρους το ερώτημα αν θα συνεχίσουμε όπως πριν. Πολυδιασπασμένα, μίζερα, μικροπολιτικά.
Χωρίς μια συζήτηση στα παραπάνω, χωρίς στέρεες εκτιμήσεις μετά από μια τόσο πλούσια χρονιά δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Αν εκφυλίσουμε την κουβέντα στις απογειώσεις του στυλ «χάσαμε γιατί δεν κλιμακώσαμε με βάθεμα του περιεχομένου» χάνουμε το κεντρικό. Και το κεντρικό είναι ότι χρειάζονται πρωτοβουλίες που να κατευθύνονται προς το ερώτημα «πως θα εκφραστεί το δεν πάει άλλο;».
Το συνδικαλιστικό κίνημα νοσεί… και η αριστερά κοιμάται;
Όταν μιλάς για συνδικαλιστικό κίνημα προφανώς και δεν μπορείς να τους τσουβαλιάσεις όλους. Γιατί μέσα σε αυτό δρουν οι πολιτικές δυνάμεις του δικομματισμού που παίζουν συγκεκριμένο ρόλο. Το ρόλο της ανάσχεσης κάθε κινητοποίησης, το ρόλο του ελέγχου όταν αυτές ξεδιπλωθούν, το ρόλο του υπονομευτή όταν αυτές ξεφύγουν από τα «όρια». Από την άλλη οι δυνάμεις της εκπαιδευτικής αριστεράς, διασπασμένες, προνομοποιούν τον μεταξύ τους εμφύλιο από την αναμέτρηση με τον κύριο εχθρό, τον νεοφιλελευθερισμό. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολο να φτιάχνονται συμμαχίες με τον ένα κάθε φορά εκπρόσωπο του δικομματισμού, παρά αναμεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, αυτό γίνεται το άλλοθι, για να μην ανατραπούν τα πράγματα και για να διατηρούνται οι ισορροπίες. Έτσι, τα όρια των εκπροσώπων του δικομματισμού (ΔΑΚΕ, ΠΑΣΚ) αποτελούν και τα όρια δράσης και κινητοποίησης των εκπαιδευτικών συνδικάτων. Και συνήθως, η γρήγορη αποσυνδικαλιστικοποίηση και διάλυση συνοδεύονται με στομφώδεις λόγους και εισηγήσεις και με δονκιχωτικές πιρουέτες μπροστά στους ανεμόμυλους ενός εικονικού νεοφιλελευθερισμού. Το ερώτημα που μπαίνει είναι το εξής: Θα βγάλουμε συμπεράσματα από αυτούς τους αγώνες ή θα αναμασήσουμε τα τετριμμένα;
Σε όλα τα παραπάνω υπάρχει πάντα η ένσταση: «Μα τι να κάνουμε αφού η ΠΑΣΚ καταψήφισε την πρότασή μας στην ΟΛΜΕ» και «κάνουμε ότι μπορούμε αλλά το κλίμα στον κλάδο είναι υποτονικό». Εκεί πρέπει να βρίσκεται και η ίδια. Δεν χρειαζόμαστε στελέχη που να παίζουν μόνο στο κεντρικό πολιτικό παιχνίδι, να είναι παρόντες στα κανάλια και πρώτοι στις δηλώσεις. Κυρίως τους χρειαζόμαστε να οργώνουν τα σχολεία και να προσπαθούν να ξεσηκώσουν τους εκπαιδευτικούς. Να έρχονται σε άμεση επαφή με τους μαχόμενους εκπαιδευτικούς και να προσπαθούν να ανατρέψουν παγιωμένες απόψεις και αντιλήψεις με επιμονή και υπομονή. Να παίρνουν πρωτοβουλίες που να κινούνται έξω από τις ράγες της επίσημης πολιτικής σκηνής. Πράγματα καθόλου εύκολα. Μερικά απαιτούν και «κόντρες» με συναδέλφους που τοποθετούνται στα αριστερά (σε όλες τις παρατάξεις). Όμως και φέτος ότι έγινε, έγινε με κόντρες…
Η εκπαιδευτική αριστερά, μπορεί να χρησιμοποιεί τις ισορροπίες πχ στο επίπεδο του ΔΣ της ΟΛΜΕ, αλλά δεν μπορεί να τις διατηρεί στη βάση. Εκεί θα πρέπει να δίνει τη μάχη της ανατροπής τους προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης κινημάτων.
Περί καινοτομίας…
του Κώστα Τζούτζιου, δασκάλου, Πάτρα
Στο προηγούμενο τεύχος υπήρξε αναφορά για τη χρήση της έννοιας της μεταρρύθμισης από την κυβέρνηση και την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας. Ειδικά όμως για το Υπουργείο Παιδείας υπάρχει τα τελευταία χρόνια μια άλλη αγαπημένη έννοια. Η καινοτομία.
Σε όλα τα επίσημα κείμενα, ένα βασικό κριτήριο – οδηγός είναι το «αν προωθείται η καινοτομία» και «οι καινοτόμες δράσεις». Στα αναλυτικά προγράμματα, στις μεθόδους διδασκαλίας, στα σχολικά βιβλία, στο σχολικό περιβάλλον. Το γενικό σύνθημα είναι αλλάξτε τα όλα! Ελκυστικό και ριζοσπαστικό δεν φαίνεται;
Η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό γίνεται χωρίς κριτήρια, χωρίς βάσεις αναφοράς. Και επειδή πολλοί έχουν πάρει φόρα και έχουν χάσει το ζητούμενο, ας κάνουμε μερικές επισημάνσεις:
α) Στα αναλυτικά προγράμματα και στις μεθόδους διδασκαλίας η καινοτομία έχει ήδη γεράσει… Η «ανακάλυψη» της μαθητοκεντρικής διδασκαλίας, η κριτική στο αυταρχικό σχολείο, η διαθεματικότητα, οι «ανοικτές τάξεις» κ.α. είναι ζητήματα που άνοιξαν με ορμή στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μαρία Μοντεσόρι, Τζον Ντιούι, Ντεκρολί και άλλοι φιλόσοφοι και παιδαγωγοί έγραψαν και έκαναν κριτική σε μια εντελώς διαφορετική εποχή και σε ένα εντελώς διαφορετικό σχολείο. Το να «ανακαλύπτονται» διάφορες παιδαγωγικές θεωρίες 60 και 70 χρόνια μετά, να γεμίζει ο τόπος μεταπτυχιακά και διδακτορικά για τα ζητήματα αυτά και να προβάλλονται ως το αδιαμφισβήτητο δόγμα, σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, είναι ένα ζήτημα προς συζήτηση και γεννάει και ερωτήματα. Γιατί κάνει κάτι τέτοιο η άρχουσα τάξη; Θέλει να φτιάξει ένα ανοιχτό και δημιουργικό σχολείο;
β) Η καινοτομία δεν είναι κάτι θετικό από μόνη της. Καινοτομίες ζήσαμε πολλές παλιότερα ( πχ ατομική βόμβα) και αρκετές και σήμερα (νέες εργασιακές σχέσεις, τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης και αστυνόμευσης κ.α.). Ποιος την προωθεί, με ποιους στόχους, που οδηγεί είναι τα πρώτα ερωτήματα που πρέπει να μπαίνουν απέναντι στη δογματική λατρεία της «καινοτομίας».
γ) Υπάρχει ένα ζήτημα για τους ανήσυχους και προοδευτικούς εκπαιδευτικούς, για την αριστερά. Και αυτό δεν είναι αν είμαστε ή όχι με την καινοτομία. Έχει να κάνει πρώτον με την αναγνώριση της κατάστασης. Που πάει το σχολείο, δηλαδή τι σχολείο οικοδομείται και με ποια μέτρα, ιδεολογήματα και πολιτικές. Δεύτερον, να διαχωρίσουμε ποιοι «πονάνε» τα παιδιά και το σχολείο και ποιοι κάνουν καριέρα στα συντρίμμια του. Ποιοι είναι οι φίλοι και ποιοι οι εχθροί του δημόσιου σχολείου. Τρίτον, πως πρέπει να δράσουμε. Ατομικά σαν δάσκαλος μέσα στην τάξη, συλλογικά με τους συναδέλφους μας και με το λαό για την υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου.
Μια καινοτομία, απαντάει ελάχιστα στο καθημερινό άγχος του εκπαιδευτικού «τι να κάνω για να σπάσει η ρουτίνα και να ενδιαφερθούν τα παιδιά για τη μάθηση». Το σχολείο του σήμερα είναι «πιο μπροστά», πιο ανοιχτό, πιο δημοκρατικό από το σχολείο του 1960 ή του 1970. Όμως, αν γνωρίζω καλά, τότε δεν μίλαγαν για το σχολείο της αμάθειας, τότε όσα παιδιά τέλειωναν σχολείο ήξεραν να διαβάζουν ένα κείμενο, σήμερα όχι. Άλλες εποχές, άλλα προβλήματα σε ένα σχολείο που ποτέ δεν ήταν «παιδαγωγική νησίδα». Πάντα το ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον καθόριζε και την κατάσταση. Τότε εξάλλου οι δάσκαλοι «ράβδιζαν» τους μαθητές. Σήμερα οι μαθητές μπαίνουν με αυτόματα στο σχολείο και καθαρίζουν συμμαθητές τους και δασκάλους… Πραγματικά νέες εποχές, νέα προβλήματα.
