Το λεγόμενο Αγγλοσαξονικό μοντέλο…
“Στο εξωτερικό έτσι γίνεται!”
Για τους υπεύθυνους της εκπαιδευτικής πολιτικής της χώρας μας φράσεις όπως “καινοτόμες πολιτικές” και “στο εξωτερικό έτσι γίνεται” είναι ψωμοτύρι και περίπου δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα. Τι γίνεται όμως στο εξωτερικό αυτή την περίοδο; Παραθέτουμε τα βασικά σημεία από ένα αποκαλυπτικό άρθρο-βιβλιοπάρουσίαση που γράφτηκε στις 29 Ιανουαρίου 2008 στην “Guardian” για το βιβλίο “Education Debate” του Stephen Ball. Αλήθεια, όλοι αυτοί (πολιτικοί, συνδικαλιστές, στελέχη της εκπαίδευσης) που κραυγάζουν για την ανάγκη της αξιολόγησης και για το ότι είναι αναγκαία η αποκέντρωση, τα έχουν αυτά υπόψη τους; Ή απλώς ξέρουν να αναμασάνε συνθήματα και λέξεις κενού περιεχομένου; Επίσης, παραθέτουμε και μία, κατά τη γνώμη μας, συγκλονιστική είδηση, πάλι από τη Μ. Βρετανία. Τα McDonald’s, εδώ και λίγες μέρες, μπορούν να δίνουν απολυτήριο λυκείου!!!
Ο καθένας στη θέση του…
Το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα οδηγείται ξανά στη βικτοριανή εποχή με τα σημερινά σχολεία να είναι σχεδόν τόσο διαχωρισμένα κατά κοινωνική τάξη όσο και το 19ο αιώνα, όπως λέγεται στο αμφιλεγόμενο νέο βιβλίο “Η Διαμάχη για την Εκπαίδευση”, που δημοσιεύτηκε στις 30/1/2008. Παραλληλίζει τις σημερινές ακαδημίες, τα θρησκευτικά και τα γενικά σχολεία με τα πρωτοβάθμια σχολεία, τα μέσης εκπαίδευσης και τα δημόσια σχολεία του προηγούμενου αιώνα. Ο συγγραφέας του, ο καθηγητής Stephen Ball, ηγετική φυσιογνωμία του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ισχυρίζεται ότι, παρά τη ρητορική της κυβέρνησης τα τελευταία 20 χρόνια, οι ταξικές ανισότητες είναι και τώρα σχεδόν όσο έντονες υπήρξαν τη βικτοριανή εποχή. Ακολουθεί μια επίθεση στον ανεξάρτητο τομέα από το δρ Anthony Seldon, πρώτο καθηγητή του Κολεγίου του Wellington, που δήλωνε τελευταία ότι τα ιδιωτικά σχολεία διαιωνίζουν ένα σύστημα φυλετικών διακρίσεων, κάτι σαν “Άπαρτχαϊντ”, στο σχολικό σύστημα, απομακρύνοντας τους ικανότερους μαθητές και αφήνοντας τα κρατικά σχολεία να βαλτώνουν.
Στη βικτοριανή εποχή, η Βρετανία χαρακτηριζόταν από αυστηρή ταξική δομή. Η εργατική τάξη πήγαινε μέχρι το δημοτικό, η μεσαία τάξη στο γυμνάσιο και το λύκειο και η ανώτερη τάξη στα δημόσια σχολεία (Σ.μτ.: Τα δημόσια σχολεία στη Βρετανία είναι οργανισμοί που χρηματοδοτούνται και διοικούνται εν μέρει από το κράτος και εν μέρει από τους ιδιώτες. Τα απολύτως κρατικά σχολεία ονομάζονται state schools). Στο σύστημα αυτό σημαντική επιρροή ασκούσαν η Εκκλησία και διάφορες φιλανθρωπικές ομάδες. Κι όλα αυτά συμβαίνουν ξανά από την αρχή, ολοένα και περισσότερο, οδηγώντας την κοινωνία μας στην καταστροφή, ισχυρίζεται ο Ball, που είναι επίσης εκδότης του Δελτίου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Υποστηρίζει ότι τα θρησκευτικά σχολεία απευθύνονται τώρα πια κυρίως στη μεσαία τάξη, τα σχολεία κάθε τοπικής κοινότητας στην εργατική και τα ιδιωτικά και δημόσια σχολεία συντηρούν την ανώτερη τάξη.
“Από τη δεκαετία του 1970, η εκπαιδευτική πολιτική είχε να κάνει με τη “ριζική” αλλαγή, αλλά το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει ταξικά διαχωρισμένο”, λέει ο Ball. “Παρά τη συνολική αύξηση στη συμμετοχή στην ανώτερη εκπαίδευση, το χάσμα των τάξεων όσον αφορά αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από ποτέ. Τα φτωχότερα παιδιά, τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές ανάγκες, τα νεοφερμένα καθώς κι εκείνα που τα αγγλικά δεν είναι η μητρική τους γλώσσα περιορίζονται σε συγκεκριμένα σχολεία. Είμαστε μάρτυρες της επαναδημιουργίας όλων σχεδόν των στοιχείων του βικτοριανού εκπαιδευτικού συστήματος, που ήταν χωρισμένο σε τάξεις…”. Αυτό, λέει ο Ball στην ιατροδικαστικού τύπου ανάλυσή του των εκπαιδευτικών πολιτικών των τελευταίων 20 χρόνων, συμβαίνει παρά το ότι “η κυβερνητική δραστηριότητα στον τομέα της εκπαίδευσης είναι χωρίς προηγούμενο”. Ανάμεσα στο 2000 και το 2007, η κυβέρνηση εξέδωσε 459 διαφορετικά έγγραφα πάνω στη διδασκαλία της γραφής και της ανάγνωσης στα σχολεία, όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο. Η έλλειψη προόδου, όσον αφορά την ανισότητα, συμβαίνει εν μέρει –παρά τη γραφειοκρατία– επειδή οι κυβερνήσεις έχουν λάβει υπόψη τους μόνο τη μεσαία τάξη, λέει ο Ball. Ισχυρίζεται ότι η ανισότητα στην αίθουσα έχει “κολλήσει” στη μακρά λίστα προτεραιοτήτων των κυβερνήσεων τόσο των Εργατικών όσο και των Συντηρητικών, αντί να χρησιμοποιηθεί για να διαμορφωθεί ένα κεντρικό δόγμα στις αποφάσεις τους για την εκπαίδευση.
“Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, βλέπουμε τη μεσαία τάξη ως πρόβλημα του οποίου οι (εκπαιδευτικές) ανάγκες χρειάζονται διαχείριση, ενώ την εργατική τη βλέπουμε απλώς ως κοινωνικό πρόβλημα”, λέει ο Ball. “Το εκπαιδευτικό μας σύστημα παρείχε πάντοτε τα μέσα στις οικογένειες της μεσαίας τάξης να πάρουν το κοινωνικό πλεονέκτημα και να διαχωριστούν από τις “άλλες”. Τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, η γονική επιλογή, ο διαχωρισμός σε ομάδες ανάλογα με τις ικανότητες, τα θρησκευτικά σχολεία, τα χαρισματικά παιδιά και τα παιδιά με ταλέντο, όλα έγιναν για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της μεσαίας τάξης”.
Κι ενώ γυρίζουμε το χρόνο πίσω στη βικτοριανή εποχή, έχουμε γίνει και μανιακοί με τη συνεισφορά της εκπαίδευσης στην οικονομία και όχι με την αξία της αυτή καθαυτή. “Η εκπαίδευση υπηρετεί την οικονομία”, δηλώνει ο Ball. “Η εκπαίδευση είναι πλέον εντελώς υποταγμένη στο υποτιθέμενο αναπόφευκτο της παγκοσμιοποίησης και του διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού”.
Εκπαίδευση και οικονομικά
Η εκπαίδευση δεν γίνεται πλέον αντιληπτή ξέχωρα από την οικονομική πολιτική, λέει ο Ball. Τόσο η έννοια της εκπαίδευσης και το τι σημαίνει “να είσαι μορφωμένος” έχουν αλλάξει. Η σημερινή εκπαιδευτική πολιτική βομβαρδίζεται με αντιφάσεις, και ο Ball ονομάζει μερικές από αυτές. Η κυβέρνηση ενθαρρύνει τους γονείς να επιλέξουν το “σωστό” σχολείο για τα παιδιά τους. Αυτό τους παρακινεί να “ψάξουν κάπου” για σχολείο. Ως αποτέλεσμα, τα σχολεία ξεκόβουν από τις τοπικές κοινότητές τους, ιδιαίτερα στις πόλεις. Αλλά η κυβέρνηση, την ίδια στιγμή, ενδιαφέρεται να ανανεώσει τις γειτονιές, να καταπολεμήσει το έγκλημα και την αντικοινωνική συμπεριφορά. Στα σχολεία δίνεται περισσότερη αυτονομία από ποτέ, αλλά και υφίσταται και πιο εξονυχιστική παρέμβαση σε κάθε πλευρά της σχολικής ζωής. Ενθαρρύνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα σχολεία, προκειμένου να βρουν μαθητές, αλλά, την ίδια στιγμή, τα σχολεία αναμένεται να συνεργαστούν μεταξύ τους και να μοιραστούν καλές πρακτικές.
Ο Ball περιγράφει τους δασκάλους να ζουν σε ένα “σύστημα τρόμου”. Η επίδοση μετριέται βάσει δεδομένων, αξιολογήσεων, ετήσιων αναφορών, εκθέσεων, επισκέψεων για τη διασφάλιση της ποιότητας, τακτικών δημοσιεύσεων αποτελεσμάτων, επιθεωρήσεων και αναφορών ομοτίμων. Κι όμως, οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις δεν είναι πάντα ξεκάθαρες. Συχνά, οι απαιτήσεις τέτοιων συστημάτων φέρνουν στο προσκήνιο άχρηστες ή και καταστροφικές πρακτικές, που όμως ικανοποιούν τις απαιτήσεις σχετικά με τις επιδόσεις”. Οι μαθητές και οι φοιτητές είναι τώρα πια καταναλωτές, οι μαθησιακές εμπειρίες τους δε μια πολυτέλεια, που ίσως κάποια στιγμή την ανταλλάξουν με την είσοδο στην αγορά εργασίας, όπως υποστηρίζει ο συγγραφεάς.
Ποια απάντηση μπορούν να δώσουν σε τέτοια αιχμηρή επίθεση εκείνοι που βοήθησαν να διαμορφωθεί η εκπαιδευτική πολιτική τα τελευταία 20 χρόνια; [….]
Μετάφραση: Αδαμαντία Μπαμπούλα
Απολυτήριο από τα McDonald’s!!!
Σήμερα (8/2/2008), τρεις εταιρίες στην Αγγλία (McDonald’s, Network Rail και Αirline Flybe) “κέρδισαν” την κυβερνητική έγκριση να γίνουν εξεταστικές αρχές και κατ’ επέκταση απέκτησαν τη δυνατότητα να απονέμουν αναγνωρισμένους από το κράτος τίτλους σπουδών.
Σε πρώτη φάση, τα πτυχία αυτά θα είναι αντίστοιχα αυτών που αποκτούνται στα σχολεία. Βέβαια, οι εταιρίες εκφράζουν την αισιοδοξία τους για την επέκταση των προγραμμάτων αυτών μέχρι και στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Η “επίσημη” λογική αυτού του εγχειρήματος είναι ότι η κρατική αναγνώριση των ενδοεταιρικών εκπαιδεύσεων θα οδηγήσει στην αναβάθμιση, αύξηση και εν τέλει στην καθολική αποδοχή τους. Από πολλούς (στην Αγγλία) πιστεύεται ότι η απόφαση αυτή της κυβέρνησης Brown αποτελεί κομβικό σημείο στο δρόμο για την αλλαγή των τίτλων σπουδών, ώστε αυτοί να ανακλούν καλύτερα τις ικανότητες και τα προσόντα που επιθυμούν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες.
Σύμφωνα με δηλώσεις, η απόφαση αυτή αντιμετωπίζεται θετικά από την πλειοψηφία των οργανισμών που σχετίζονται με την εκπαίδευση στην Αγγλία. Οι μόνοι που εμφανίζονται επιφυλακτικοί, όχι όμως αρνητικοί, είναι μέλη του Σωματείου καθηγητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι συνειρμοί πολλοί. Αν τώρα τελευταία αρχίσαμε να αντιγράφουμε το μοντέλο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Αγγλίας (συνθήκη της Μπολόνια, αναγνώριση κολεγίων και ΚΕΣ), θα φτάσουμε κάποια στιγμή να δίνει απολυτήρια και ο Λαμπράκης; Και πόσο μακριά είναι αυτό το σενάριο, όταν ήδη αρχίζει να μπαίνει η λογική των “χορηγών”, της αποκέντρωσης και της εκπόνησης προγραμμάτων (π.χ. αγωγή υγείας, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) από ιδιώτες; Πόσο μακριά είναι όλα αυτά, όταν όλη η τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση ρυθμίζεται ώστε να είναι “σουρωτήρι” στο ιδιωτικό κεφάλαιο;
Δημήτρης Μητρόπουλος,
εκπαιδευτικός, Αθήνα
