Από τους Ξυπόλυτους Γιατρούς στους Αστροναύτες!
Την 1η Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την νίκη της επανάστασης στην Κίνα. Σήμερα η Κίνα είναι ένας βασικός κόμβος του παγκόσμιου συστήματος, και οι εξελίξεις στη χώρα αυτή επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία και πολλά γεωπολιτικά μέτωπα. Ο δυτικός άνθρωπος δεν έχει σαφή εικόνα, ούτε της κινέζικης επανάστασης ούτε της κινέζικης κοινωνίας. Η Αριστερά εδώ και δεκαετίες αδιαφορεί για αυτή την περιοχή (βασικά είτε λόγω ενός διαδεδομένου αντιμαοϊσμού, είτε γιατί κυριάρχησε ένας ευρωποκεντρισμός). Σήμερα είτε στέκει έκπληκτη και αμήχανη, είτε δεν θέλει να ακούσει για την Κίνα.
Το άρθρο του Στέλιου Ελληνιάδη που δημοσιεύουμε αποτελεί μια καταγραφή του ενδιαφέροντος και της σημασίας που πρέπει να δώσουμε και στο τι έγινε και στο τι γίνεται σήμερα στην Κίνα. Ανοίγει μια συζήτηση με πιο ουσιαστικούς όρους, και μας αναγκάζει να ασχοληθούμε πιο συστηματικά, λιγότερο υπερ-ιδεολογικά /μυθολογικά με το “μέγεθος” αυτό, από όλες τις απόψεις. Και σωστά ο Στέλιος Ελληνιάδης επισημαίνει πως μέσα στην Κίνα διεξάγεται μια μεγάλη αντιπαράθεση, και υπάρχει μια κινέζικη Αριστερά με την οποία πρέπει να έχουμε μια ορισμένη “επαφή”.
Ελπίζουμε το άρθρο αυτό να κεντρίσει το ενδιαφέρον και να ανοίξει μια γόνιμη συζήτηση – γνωριμία με τον κινεζικό “γίγαντα”.
“Οι αλλαγές που έγιναν τα τελευταία 30 χρόνια αποδεικνύουν ότι ο καπιταλισμός έχει παλινορθωθεί στην Κίνα. Η βασική αντίθεση στη χώρα μας είναι ακόμη η αντίθεση ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη, όμως η κύρια πλευρά αυτής της αντίθεσης έχει αλλάξει από το προλεταριάτο προς την αστική τάξη. Το προλεταριάτο και οι εργαζόμενες μάζες έχουν να αντιμετωπίσουν το καθήκον μιας νέας επανάστασης.
Η βάση της επανάστασης είναι η υποστήριξη της συνεχούς επανάστασης του Μάο Τσετούνγκ και η σοσιαλιστική επανάσταση ενάντια στη διαφθορά, το ξεπούλημα της χώρας και την καπιταλιστική παλινόρθωση. Η δικτατορία του προλεταριάτου δεν υπάρχει πια. Επομένως, η συνεχής επανάσταση δεν διεξάγεται σε συνθήκες δικτατορίας του προλεταριάτου. Αντιθέτως, διεξάγεται ενάντια στη δικτατορία της αστικής τάξης. Ο δρόμος μας θα είναι δύσκολος και με πολλά ζιγκ-ζαγκ.”
Απόσπασμα από το άρθρο “Μερικές σκέψεις σχετικά με τη μελλοντική μας επανάσταση από έναν παλιό επαναστάτη” του Wei Wei, συγγραφέα που προέρχεται από την παλιά φρουρά του Κ.Κ. Κίνας και υπογράφει με ψευδώνυμο. Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύτηκε στην κινέζικη ιστοσελίδα www.hongqiwang.com.
Το 1949, η Κίνα ήταν αγροτική, καθυστερημένη και διαλυμένη από την αποικιοκρατία, τις εσωτερικές συγκρούσεις και την εισβολή των Ιαπώνων. Η νίκη της επανάστασης έφερε τεράστιες αλλαγές. Κατακτήθηκε η ανεξαρτησία, σταμάτησε ο εμφύλιος, καταργήθηκε η δουλεία, απαγορεύτηκε η αγοραπωλησία γυναικών και παιδιών, αναδιανεμήθηκε ο πλούτος, δημιουργήθηκαν οι κομμούνες και μπήκε μπρος η ανάπτυξη της βιομηχανίας και κυρίως η επέκταση της παιδείας ως το τελευταίο χωριό. Η νέα Κίνα γεννιόταν.
Ο αναλφαβητισμός ήταν 80% (σήμερα 3,58%), το προσδόκιμο ζωής 36,5 χρόνια (σήμερα 73,4), το κατά κεφαλήν εισόδημα 51 δολάρια (σήμερα 2.770), τα αποθέματα συναλλάγματος ανύπαρκτα (σήμερα 2 τρισ. δολάρια), η μητρική θνησιμότητα 1.500 ανά 100.000 (σήμερα 34,2) και οι φοιτητές 117.000 (σήμερα 20,2 εκατομμύρια)! Με τροχοπέδη το μεγάλο πληθυσμό και την αλματώδη αύξησή του (από 542 εκατ. σε 1,3 δισ.).
Πριν όμως προλάβει να ανασκουμπωθεί, η αμερικάνικη επίθεση στην Κορέα άφησε 370.000 νεκρούς και τραυματίες Κινέζους και σπατάλησε τους πενιχρούς πόρους για την ανασυγκρότηση. Στα τέλη της δεκαετίας, διεκόπη η πολύτιμη σοβιετική βοήθεια σε πρώτες ύλες, μηχανήματα, τρακτέρ, τεχνογνωσία και τεχνικούς, ενώ η Κίνα βρισκόταν περικυκλωμένη. Οι Γάλλοι πολεμούσαν στην Ινδοκίνα και στη δεκαετία του ’60 οι Αμερικάνοι με εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες σε Ιαπωνία, Κορέα και Βιετνάμ, ενίσχυαν τους εθνικιστές της Ταϊβάν και εμπόδιζαν την Κίνα να γίνει μέλος του ΟΗΕ! Απομονωμένη η Κίνα προσπαθούσε να ορθοποδήσει στηριγμένη στις δικές της δυνάμεις, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές και μικρό επιστημονικό δυναμικό.
Μαοϊκό άρωμα!
Ο Μάο έδωσε προτεραιότητα στην ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κουλτούρας με καινοτόμες αντιλήψεις που εξαπλώθηκαν πέρα από τα σύνορα της χώρας.
Δεν είναι μόνο η στρατηγική του για την κατάληψη της εξουσίας που εφαρμόστηκε στο Βιετνάμ ή πρόσφατα στο Νεπάλ, αλλά και οι θέσεις του για τη χειραφέτηση των αδυνάτων, την πρόοδο των τεχνών και επιστημών και την ορθή λύση των αντιθέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους που παλεύουν για τον ίδιο σκοπό: Η γυναίκα είναι το μισό τ’ ουρανού, ν’ αφήνουμε εκατό λουλούδια ν’ ανθίζουν και εκατό σχολές να συναγωνίζονται, ενότητα-κριτική-ενότητα κ.ά.
Στα δυτικά πανεπιστήμια που βρίσκονταν σε εξέγερση οι φωτογραφίες του Μάο δέσποζαν στα αμφιθέατρα. Διανοούμενοι με κύρος, όπως ο συγγραφέας Ζαν Πολ Σαρτρ, ο φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού και ο σκηνοθέτης Ζακ Λικ Γκοντάρ πρωτοστατούσαν. Σε Ευρώπη και Αμερική μαοϊκά κόμματα και οργανώσεις αμφισβήτησαν τη μονοκρατορία της σοβιετικής σκέψης, αναδεικνύοντας το θέμα του χαρακτήρα της Σοβιετικής Ένωσης.
Σήμερα, οι επιρροές της κινέζικης επανάστασης διερευνώνται υπό νέο πρίσμα. Η Ρέι Τσόου, από τη δεκαετία του ’90, υποστήριξε ότι το πνεύμα της Πολιτιστικής Επανάστασης είναι ενεργό στην αμερικάνικη κριτική κουλτούρα. Στο καινούργιο βιβλίο του, ο διευθυντής του Τμήματος Κοινωνικής και Πολιτιστικής Ανάλυσης του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης καθηγητής Άντριου Ρος αναλύει τις διαχρονικές επιπτώσεις των ριζοσπαστικών ιδεών του μαοϊσμού στη σύγχρονη κουλτούρα:
“Πριν από την ανάδυση της Κίνας ως εξαγωγέα των περισσότερων ρούχων στις δυτικές γκαρνταρόμπες, η εξαγωγή του μαοϊσμού είχε βρει το δρόμο της μέσα στη διανοητική μας γκαρνταρόμπα”. Ο μαοϊσμός είχε βαθιά επιρροή, όχι μόνο στα πολιτικά κινήματα, π.χ. των Μαύρων Πανθήρων, αλλά και στα κοινωνικά, για την ισότιμη θέση της γυναίκας, την αναγνώριση των ομοφυλοφίλων, τη συνειδητοποίηση των μειονοτήτων κ.λπ. Επίσης, στις τέχνες, την εκπαίδευση και στους νέους με “το δικαίωμα να επαναστατείς”.
Εάν η απόκλιση από το σοβιετικό οικονομικό μοντέλο πρόσφερε θαυμαστές στον Μάο, η στροφή του στην κουλτούρα έβαλε φωτιά στα λιβάδια ανάμεσα στους θαυμαστές του στο εξωτερικό. Η νίκη ενάντια στη φεουδαρχία και τον ιμπεριαλισμό και η εθνικοποίηση των καπιταλιστικών στοιχείων, είχε μεταβάλει την οικονομική δομή της Κίνας, αλλά η οικονομική αλλαγή δεν ήταν αρκετή, επέμενε ο Μάο. Τα υπολείμματα του παλιού συστήματος πεποιθήσεων επιζούσαν σε πολλούς τομείς – αποβληθέντες γαιοκτήμονες και καπιταλιστές, μικροϊδιοκτήτες χωριάτες, εκτοπισμένοι κομπραδόροι, γκάγκστερ, κατέχοντες γραφειοκράτες, δάσκαλοι και άλλοι επαγγελματίες παρέμεναν από το σάπιο ρεπουμπλικανικό κράτος. Το πιο απειλητικό απ’ όλα ήταν “οι κομματικοί στην εξουσία που παίρνουν τον καπιταλιστικό δρόμο”… “Συνεπώς, η αποφασιστική μάχη για την κατεύθυνση της κινέζικης επανάστασης θα δινόταν στο βασίλειο των ιδεών ανάμεσα σ’ αυτούς που ήταν σε θέση να ασκήσουν επιρροή πάνω στην επόμενη γενιά.
“Λέγοντας “Βομβαρδίστε τα επιτελεία!”… ο Μάο κήρυξε τον πόλεμο στους διαμορφωτές της πολιτικής… Σε μία κουλτούρα που οι δάσκαλοι τυγχάνουν σεβασμού σε σημείο τυφλής υπακοής, η προοπτική αμφισβήτησης της εξουσίας τους ήταν μια εκπληκτική παραβίαση του καθιερωμένου. Συγκριτικά, ο ριζοσπαστισμός της δυτικής νεολαίας σ’ αυτή την περίοδο ήταν πιο συμβιβαστικός…
“Το παράδειγμα της Πολιτιστικής Επανάστασης βοήθησε στο να έχουν οι δυτικοί σπουδαστές μια πρόσθετη δικαιολογία για να στρέψουν την προσοχή τους προς τις αρχές και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα πανεπιστήμιά τους. Ο βομβαρδισμός των διευθυντηρίων και η πολιτικοποίηση των προγραμμάτων έγιναν ο κανόνας. Το αποτέλεσμα ήταν να προκληθούν συνεχόμενα κύματα μεταρρύθμισης και αναθεώρησης που ακόμα και σήμερα ισχύουν στην ανώτατη εκπαίδευση και η επιρροή τους διατρέχει το βασίλειο των δημόσιων ηθών.
“Όταν ξανάνοιξαν τα πανεπιστήμια μετά από τα δύο πρώτα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης, βρέθηκαν σε ένα αναβρασμό θεσμικών μεταρρυθμίσεων, επιδρώντας σε καθετί, από τη διοίκηση των σχολείων και των πανεπιστημίων ως την προετοιμασία των σχολικών βιβλίων και της διδακτέας ύλης. Για πρώτη φορά, εγγράψανε εργάτες και αγρότες”. Από εκεί επηρεάστηκε και η διδακτέα ύλη στη Δύση “να είναι πιο απλή, πρακτική και κατανοητή. Και ανοιχτή στις κοινωνικά στερημένες κοινότητες… Ακόμα πιο σχετική ήταν η είσοδος μιας γενιάς ακτιβιστών στις τάξεις των διδασκόντων… Ο νεομαοϊσμός που διείσδυσε στην κοινοτική ζωή ανέκυψε με τη μορφή αιτημάτων και διεκδικήσεων για πολιτιστική αναγνώριση για λογαριασμό ενός μεγάλου φάσματος αιτιών και ταυτοτήτων – έθνους, φυλής, φύλου κ.ά. Σ’ αυτά τα ξεχωριστά αλλά συγγενή κινήματα άνθισαν πιο ελεύθερα τα εκατό λουλούδια.
“… Πολλές από τις αντιλήψεις του Μάο αποδείχτηκαν εξαιρετικά δημοφιλείς στη Δύση. Οι φιλελεύθεροι που γεννήθηκαν με τα προνόμια του λευκού δέρματος, υιοθέτησαν την πρακτική της αυτοκριτικής και πολύ γρήγορα η αυτοκριτική απλώθηκε σε άλλα είδη προνομίων που σχετίζονται με την τάξη, το γένος και τη σεξουαλικότητα.
“Η συνειδητοποίηση, που πρωτοεφαρμόστηκε στις κινέζικες κομμούνες της υπαίθρου είχε τεράστια επίδραση στους φεμινιστικούς κύκλους του δεύτερου-κύματος, απ’ όπου εξαπλώθηκε σε άλλα κινήματα. Τώρα θεωρείται δεδομένη σαν μέθοδος για την ενδυνάμωση της εκτίμησης ανάμεσα στα μέλη των κοινωνικά μειονεκτούντων ομάδων”.
“Το δικαίωμα στην πολιτιστική αναγνώριση” συμπληρώνει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα που αναφέρονται στην ελευθερία του λόγου, του συνέρχεσθαι και της συνείδησης, γράφει ο Ρος, και καταλήγει “… όλη η αντιπαράθεση είχε μαοϊκό άρωμα”.
Σοσιαλισμός ή καπιταλισμός με κινέζικα χαρακτηριστικά;
Στην ίδια την Κίνα, μετά από μία δεκαετία μεγάλων αναταραχών και ανακατάξεων, το Κομμουνιστικό Κόμμα διατύπωσε το 1981 τη θέση του για τον Μάο: μεγάλος επαναστάτης ο οποίος στην τελευταία φάση του έκανε σοβαρά λάθη, τα οποία όμως παραμένουν δευτερεύοντα σε σχέση με τη συνολική προσφορά του.
Και στο νέο τροποποιημένο καταστατικό του κόμματος που εγκρίθηκε στο 17ο Συνέδριο του ΚΚΚ, στις 21 Οκτωβρίου 2007, ορίζονται τα εξής:
“Οι Κινέζοι Κομμουνιστές, με τον Σύντροφο Μάο Τσετούνγκ ως τον κύριο εκπρόσωπό τους, δημιούργησαν τη Σκέψη Μάο Τσετούνγκ ολοκληρώνοντας τις βασικές αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού με τη συγκεκριμένη πρακτική της Κινέζικης επανάστασης. Η Σκέψη Μάο Τσετούνγκ είναι ο Μαρξισμός-Λενινισμός εφαρμοσμένος και αναπτυγμένος στην Κίνα… Κάτω από την καθοδήγηση της Σκέψης Μάο Τσετούνγκ, το ΚΚΚ οδήγησε τους λαούς όλων των εθνικών ομάδων της χώρας στην παρατεταμένη επαναστατική πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τη φεουδαρχία και το γραφειοκρατικό καπιταλισμό, νικώντας στη νεοδημοκρατική επανάσταση και ιδρύοντας τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη δημοκρατική δικτατορία του λαού. Μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας, τους καθοδήγησε στο να πραγματοποιήσουν με επιτυχία το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, ολοκληρώνοντας τη μετάβαση από τη Νέα Δημοκρατία στο σοσιαλισμό, εγκαθιδρύοντας το βασικό σύστημα του σοσιαλισμού και αναπτύσσοντας το σοσιαλισμό οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά”.
Η Πολιτιστική Επανάσταση και το Μεγάλο Άλμα προς τα Μπρος θεωρούνται αριστερές παρεκκλίσεις. Αντιθέτως, η στροφή στη “σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς” που επισπεύδεται από το 1992 προβάλλεται ως σταθμός στην πορεία εκσυχρονισμού. Στροφή που προκάλεσε διαλυτικό σοκ στα μαοϊκά κινήματα, που στην πλειοψηφία τους θεωρούν την Κίνα καπιταλιστική.
Το ΚΚΚ βεβαίως, έχει άλλη άποψη:
“Η Κίνα είναι στο πρώτο στάδιο του σοσιαλισμού και έτσι θα παραμείνει για πολύ καιρό ακόμα. Αυτό είναι ένα ιστορικό στάδιο που δεν μπορεί να παραλειφθεί στο σοσιαλιστικό εκσυγχρονισμό στην Κίνα η οποία είναι καθυστερημένη οικονομικά και πολιτιστικά. Θα διαρκέσει πάνω από εκατό χρόνια… Το ύψιστο ιδανικό του κομμουνισμού που ακολουθείται από τους Κινέζους Κομμουνιστές μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο όταν η σοσιαλιστική κοινωνία είναι πλήρως αναπτυγμένη και σε υψηλό βαθμό εξελιγμένη…”
Μετά το θάνατο του Μάο, ο Τεν Τσιαοπίνγκ και το ΚΚΚ έδωσαν προτεραιότητα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων για να ικανοποιηθούν οι αυξανόμενες υλικές και πολιτιστικές ανάγκες του λαού με ανοίγματα στο εξωτερικό εμπόριο και την οικονομία της αγοράς υπό τον άμεσο έλεγχο του κόμματος και την προϋπόθεση ότι “η δημόσια ιδιοκτησία παίζει κυρίαρχο ρόλο”.
Ριζωμένη προκατάληψη
Οι δυτικοί πολιτικοί, πολιτειολόγοι, ιστορικοί, λογοτέχνες και κυρίως δημοσιογράφοι και ορισμένοι Κινέζοι της διασποράς που αντιμάχονται το ΚΚΚ, με τις ιδεολογικά φορτισμένες εκτιμήσεις τους καλλιέργησαν την πλάνη ότι η Κίνα είναι ένα πυροτέχνημα. Γι’ αυτό, παρόλο που στην Κίνα εκδίδονται πάνω από 130.000 νέοι τίτλοι ετησίως, είναι απελπιστικά φτωχή η έκδοση στη Δύση κινέζικων βιβλίων, ενώ προβάλλονται πάμπολλα βιβλία κατά του κινέζικου καθεστώτος ακόμα κι όταν βρίθουν ανακριβειών και αυθαιρεσιών, όπως η βιογραφία του Μάο από το ζεύγος Τσαν-Χάλιντεϊ. Ο καθηγητής Άντριου Νέιθαν, επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, διαπίστωσε τόσες πολλές “κατασκευές” που έγραψε ότι “Οι Τσαν και Χάλιντεϊ μοιάζουν καρακάξες. Έχουν μαζέψει κάθε κομματάκι μαρτυρίας που έλαμπε ανεξάρτητα από πού προέρχεται ή πόσο αξιόπιστο είναι. Πολύτιμοι λίθοι και πλαστικό μαζί σε ένα φρικιαστικό μωσαϊκό…”.
Τα ΜΜΕ προβάλλουν την εικόνα μιας χώρας που φτιάχνει τοστιέρες που αναφλέγονται, παραπληροφορώντας το κοινό. Έτσι, καλλιεργήθηκαν εύπεπτοι για τις μάζες μύθοι, ότι η ανάπτυξη οφείλεται στη φτηνή εργασία και το μέγεθος του πληθυσμού, ενώ ο υπερπληθυσμός αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα για την πρόοδο. Οι Κινέζοι, το 1980, πήραν το δραστικό μέτρο του ενός παιδιού ανά οικογένεια, αποτρέποντας την περαιτέρω αύξηση του πληθυσμού κατά 300.000.000. Επίσης, φτηνή –και φτηνότερη– εργασία υπάρχει σε δεκάδες χώρες χωρίς να φέρνει ανάπτυξη. Η υποτίμηση αυτή πηγάζει από αντικομμουνιστική και ανταγωνιστική υστερία με βαθύτερες ρίζες στον μεσαίωνα και την αποικιοκρατία.
Ευημερία, ρύπανση και ανισότητα
Η Κίνα προκαλεί τεράστιες ανακατάξεις στους παγκόσμιους συσχετισμούς, αλλά και στην αξιοπιστία των πολιτικών συστημάτων. Κλονίζεται το αξίωμα για την αδιάσπαστη αλληλεξάρτηση δυτικού τύπου δημοκρατίας και ανάπτυξης και το αξίωμα που συναρτά το παγκόσμιο εμπόριο με τη στρατιωτική επιβολή και κυριαρχία. Η Κίνα, έξω από τα σύνορά της, συμμετέχει στρατιωτικά μόνο στις ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ.
Από την Κίνα αλλάζει ολόκληρος ο κόσμος. Όμως, η ανάπτυξη που φέρνει ευημερία ταυτόχρονα αυξάνει την ανισότητα και επιβαρύνει το περιβάλλον. Διαβάζοντας εκατοντάδες σελίδες αποφάσεων του ΚΚΚ και της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης, άρθρα και σχόλια των κινέζικων εφημερίδων, μπλογκ και φόρουμ, σχηματίζεις μια εικόνα για τα επιτεύγματα, τα προβλήματα και την πάλη των ιδεών στους κόλπους της εξουσίας και της κοινωνίας. Είναι δε τόσο πυκνή η ανταλλαγή απόψεων (η Κίνα με 340 εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου ξεπέρασε τις ΗΠΑ) που η κρατική επιτήρηση περιορίζεται σε μερικά θέματα αδιαπραγμάτευτα, όπως ο ηγεμονικός ρόλος του κόμματος.
Η αύξηση πληθυσμού/παραγωγής επιτείνει την ερημοποίηση, περιορίζει τις δασικές εκτάσεις, ρυπαίνει τη φύση. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 η παραγωγή φυτοφαρμάκων ήταν 10.000 τόνοι ετησίως. Σήμερα είναι 500.000. Στις αστικές περιοχές αυξάνονται ραγδαία οι ρύποι των αυτοκινήτων. Η Ακαδημία Επιστημών υπολογίζει ότι σε σαράντα χρόνια ένας στους δύο Κινέζους θα διαθέτει αυτοκίνητο!
Το ΚΚΚ και η κυβέρνηση έχουν εκπονήσει πολιτικές για το περιβάλλον, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος Χου Τζιντάο στη Γ.Σ. του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές. Η Κίνα είναι η πρώτη χώρα στην παραγωγή συστημάτων ηλιακής ενέργειας, έχει θέσει σε κυκλοφορία ηλεκτρικά ποδήλατα και υβριδικά αυτοκίνητα, αναπτύσσει το μετρό και τα τρένα υψηλών ταχυτήτων (όπως αυτό που διανύει 4.000 χιλιόμετρα από το Πεκίνο στη Λάσα, σε υψόμετρο 5.000 μέτρων, σε 48 ώρες) κ.ά.
Οι υπηρεσίες υγείας δεν παρέχονται πια από τους περίφημους “ξυπόλυτους γιατρούς”, αλλά από σύγχρονες μονάδες. Χτίζονται 2.000 νέα νοσοκομεία και 29.000 ιατρικά κέντρα στην επαρχία. Ασθένειες που μάστιζαν τον πληθυσμό (πολιομυελίτιδα, ευλογιά, φυματίωση κ.ά.) εξαλείφτηκαν, ενώ αξιοποιείται η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική. Και ένα νέο πρόγραμμα συντάξεων θα καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε από τη διάλυση του κολεκτιβιστικού συστήματος. Φέτος καταργήθηκαν τα σχολικά δίδακτρα (30-50 δολάρια ετησίως) για 28.000.000 μαθητές, ενώ οι εκπαιδευτικοί έφτασαν τα 15.000.000!
Πάλη ιδεών
Όμως, καθώς το γενικό επίπεδο ζωής παρουσιάζει αισθητή βελτίωση, κερδίζουν έδαφος οι καταναλωτικές αξίες, η απόκτηση ιδιοκτησίας και πλούτου.
Νεοτεριστές, όπως ο Λι Χονμέι, γράφουν ότι όλοι πρέπει να θέλουν να γίνουν πλούσιοι αντί να μισούν τους πλούσιους, αρκεί να διαχειρίζονται τον πλούτο τους με σύνεση και κοινωνική συνείδηση.
Όλα αυτά τα ζητήματα συζητιούνται σε εκατομμύρια ιστοσελίδες, όπως και το θέμα των πολιτικών συστημάτων που προκαλεί μεγάλες αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε δυτικούς και κινέζους μπλόγκερ. Πολλοί διαμαρτύρονται για την ατιμωρησία κυβερνητικών παραγόντων και καταγγέλλουν γιατρούς που δωροδοκούνται από φαρμακευτικές εταιρίες και επιχειρηματίες που ρυπαίνουν το περιβάλλον ή αδικούν τους εργαζόμενους.
Η αιτία και ο τρόπος επίλυσης των προβλημάτων της “σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς” αποτελούν αντικείμενο διαρκούς αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Νέα Αριστερά και τη Νέα Δεξιά στο κόμμα, τα πανεπιστήμια, τους πνευματικούς κύκλους, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και το διαδίκτυο. Ήδη, μελετητές του κινεζικού φαινομένου προσπαθούν να διεισδύσουν στα πεδία παραγωγής των ιδεών που φαίνεται ότι είναι πλούσια και δημιουργικά. Ο κινεζολόγος Μαρκ Λέοναρντ υποστηρίζει ότι η προτεραιότητα για τον περιορισμό των ανισοτήτων, τα προγράμματα υγείας, την οικολογία κ.λπ., είναι αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής πάλης γραμμών.
Πάντως, το ΚΚΚ, σύμφωνα με το αμερικάνικο Ερευνητικό Κέντρο Pew, έχει την υποστήριξη του 86% του κινέζικου λαού. Γεγονός που εξηγεί εν μέρει τη συρροή νέων στο κόμμα των 76.000.000 μελών! Το 2007, υπεβλήθησαν 19.500.000 αιτήσεις και έγιναν δεκτά 2.800.000 νέα μέλη, τα οποία σύμφωνα με το καταστατικό του κόμματος “πρέπει να υπηρετούν το λαό ολόψυχα, να αφιερώνουν ολόκληρη τη ζωή τους στην πραγματοποίηση του κομμουνισμού και να είναι έτοιμα να κάνουν κάθε προσωπική θυσία”.
Μελέτη του φαινομένου
Απορημένος, ανήσυχος και εντυπωσιασμένος παρακολουθεί ο δυτικός κόσμος την (επ)άνοδο της Κίνας στο προσκήνιο. Όμως, κρίνοντας το φαινόμενο με αριστερά ή δεξιά στερεότυπα, δυσκολεύεται να το κατανοήσει.
Σκέφτομαι τα χρόνια που διαβάζαμε το Για τις Αντιθέσεις και αναρωτιέμαι τι καταλαβαίναμε. Θυμάμαι τις αντιπαραθέσεις στα πηγαδάκια για το αν η επερχόμενη επανάσταση στην Ελλάδα θα έχει σοσιαλιστικό ή λαϊκοδημοκρατικό χαρακτήρα την ώρα που η πραγματικότητα έφευγε κάτω από τα πόδια μας. Η Αριστερά, συμβατική ή επαναστατική, έχανε την πίστη, τις δυνάμεις και τα κουράγια της υιοθετώντας δογματικά ένα μοντέλο – σοβιετικό, κινέζικο ή ευρωκομμουνιστικό. Κι όταν βρέθηκε σε αδιέξοδο πίστεψε ότι έφταιγε ο Λένιν, ο Στάλιν, ο Τίτο, ο Μάο ή ο Μπερλινγκουέρ!
Ανεξάρτητα από τη θέση που παίρνει κανείς απέναντι σ’ αυτή την κοσμογονία, είναι απαραίτητο για την Αριστερά να πάψει να στρουθοκαμηλίζει ή να σφυράει αδιάφορα, και να σπεύσει να μελετήσει σε βάθος το φαινόμενο που λέγεται Κίνα!
Στέλιος Ελληνιάδης