Ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα
Παραδοσιακά λέμε ότι το μέγεθος των έμμεσων φόρων, που αποτελούν και την πιο άδικη μορφή φορολόγησης, είναι αυτό που φανερώνει τη στόχευση ενός συστήματος. Άμεσοι είναι οι φόροι που επιβάλλονται στο εισόδημα ανάλογα με το ύψος της φορολογικής δήλωσης. Έμμεσοι είναι (σε γενικές γραμμές) οι φόροι που επιβάλλονται στην κατανάλωση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα έμμεσου φόρου είναι ο ΦΠΑ και ακολουθούν οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στα ποτά, τα καύσιμα, τα τσιγάρα κ.λπ.
Και γιατί λέμε ότι η έμμεση φορολογία είναι η πιο άδικη και ταξική μορφή φορολόγησης; Επειδή αφορά το ίδιο πλούσιους και φτωχούς. Τον ίδιο ΦΠΑ πληρώνει αγοράζοντας ψωμί ή ρούχα ο εργάτης στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος με τον Βαρδινογιάννη ή τον Κόκκαλη. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι όσο αυξάνονται οι έμμεσοι φόροι, τόσο περισσότερο επιβαρύνονται οι φτωχότεροι. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι έμμεσοι φόροι αποτελούν το 59,5% των συνολικών φορολογικών εσόδων και οι άμεσοι φόροι το 40,5%, ποσοστά που αναδεικνύουν τη στόχευση του συστήματος. Η αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου υπέρ των πλουσιότερων είναι πρωταρχικός σκοπός και υπηρετείται αποτελεσματικά, χρόνια τώρα.
Με δεδομένα τα παραπάνω, είναι χρήσιμο να δούμε με ένα απλό παράδειγμα.
Ειδικό Τέλος Ακινήτων (ΕΤΑΚ): Από φέτος όλοι θα κληθούν να πληρώσουν το περιβόητο ΕΤΑΚ, το οποίο εξαιρεί την πρώτη κατοικία και θα είναι (χονδρικά) 1 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο ακινήτου. Με την εφαρμογή του ΕΤΑΚ η κυβέρνηση έσπευσε να καταργήσει το Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (ΦΜΑΠ), χαρίζοντας τεράστια ποσά στους μεγαλοϊδιοκτήτες και χαρατσώνοντας τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Έχουμε, λοιπόν, και λέμε:
Φυσικό πρόσωπο έχει στην ιδιοκτησία του τα παρακάτω ακίνητα:
α. Πλήρη κυριότητα σε διαμέρισμα 150 τ.μ. αντικειμενικής αξίας 170.000 ευρώ, το οποίο χρησιμοποιεί ως κύρια κατοικία.
β. Πλήρη κυριότητα σε διαμέρισμα 200 τ.μ. αντικειμενικής αξίας 180.000 ευρώ, το οποίο χρησιμοποιεί ως δευτερεύουσα μη εξοχική κατοικία.
γ. Πλήρη κυριότητα σε εξοχική κατοικία 80 τ.μ. αντικειμενικής αξίας 60.000 ευρώ, η οποία βρίσκεται σε κοινοτικό διαμέρισμα κάτω των 1.000 κατοίκων.
δ. Επικαρπία σε οικόπεδο εντός σχεδίου 400 τ.μ., το οποίο έχει αντικειμενική αξία 180.000 ευρώ. Στο φορολογούμενο αντιστοιχεί η αξία της επικαρπίας που ισούται με το 50% της αξίας της πλήρους κυριότητας, δηλαδή του αναλογούν τα 90.000 ευρώ.
Το Ενιαίο Τέλος Ακινήτων θα υπολογιστεί φέτος ως εξής:
Προσδιορισμός φορολογητέας αξίας:
Συνολική αξία ακίνητης περιουσίας: 170.000 + 180.000 +60.000 + 90.000 = 500.000 ευρώ
Μείον: αξία της μεγαλύτερης σε αξία κατοικίας: 500.000-180.000 = 320.000 ευρώ
Προσδιορισμός Ενιαίου Τέλους Ακινήτων (ΕΤΑΚ): Φορολογητέα αξία Χ συντελεστή 0,1% = 320.000 Χ 0,1% = 320 ευρώ.
Μέχρι και το 2007 ο φορολογούμενος αυτός κατέβαλε Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας στη διαφορά της αξίας της ακίνητης περιουσίας του από το ισχύον αφορολόγητο των 243.600 ευρώ. Ο ΦΜΑΠ που θα κατέβαλε το 2008 εάν ίσχυε θα υπολογιζόταν ως ακολούθως: Προσδιορισμός φορολογητέας αξίας: Συνολική αξία ακίνητης περιουσίας: 170.000+180.000+60.000 +90.000=500.000 ευρώ
Μείον αφορολόγητο όριο ΦΜΑΠ: 500.000-243.600=256.400 ευρώ.
Προσδιορισμός ΦΜΑΠ: Φορολογητέα αξία Χ συντελεστή 0,354% = 256.400 Χ 0,354% = 907,44 ευρώ.
Συνεπώς, ο συγκεκριμένος μεγαλοϊδιοκτήτης ωφελείται από την κατάργηση του ΦΜΑΠ και την επιβολή του ΕΤΑΚ αφού θα πληρώσει φέτος 320 ευρώ αντί 907,44 ευρώ, δηλαδή θα γλιτώσει συνολικά 587,66 ευρώ.
Αντίστοιχα τώρα ένας εργάτης έχει στην ιδιοκτησία του διαμέρισμα (κύρια κατοικία -που εξαιρείται του ΕΤΑΚ) 75 τετραγωνικών μέτρων αντικειμενικής αξίας 65.000 ευρώ και το πατρικό του στο χωριό που είναι 60 τ.μ. και αντικειμενικής αξίας 35.000 ευρώ.
Προσδιορισμός ΕΤΑΚ: Φορολογητέα αξία Χ συντελεστή 0,1% = 35.000 Χ 0,1% = 35 ευρώ, αλλά επειδή το ΕΤΑΚ δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο του 1 ευρώ ανά τ.μ. θα πληρώσει 65 ευρώ για το πατρικό του, ενώ με το ΦΜΑΠ δεν πλήρωνε τίποτα.
Δεν χρειάζονται περισσότερα σχόλια για το πώς η φορολογία αποτελεί έναν αποτελεσματικό αναδιανεμητικό μηχανισμό, αφού οι μεγαλοϊδιοκτήτες γλιτώνουν πολλά χρήματα, αυξάνοντας το εισόδημά τους και επιβαρύνονται οι φτωχότεροι που μέχρι τώρα δεν πλήρωναν, εξανεμίζοντας ακόμα περισσότερο το ήδη πενιχρό εισόδημά τους.