ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 5, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2008

Τεύχος 5, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2008

Γιατί όλα είναι θέμα παιδείας!

Οι υπουργοί Παιδείας των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών μάς έχουν συνηθίσει στα διάφορα σλόγκαν μήπως και πείσουν για την πολιτική τους. Ο τωρινός υπουργός ψάχνει να βρει κάτι πιασάρικο, αλλά δεν του βγαίνει. Έτσι, από το περσινό “έξυπνο σχολείο”, το οποίο ήταν εξαιρετικά ατυχές για μια εκπαίδευση που στεγάζεται σε διπλοβάρδιες και σε 30άρια τμήματα κακοδιατηρημένων κτιρίων, περάσαμε φέτος στο “γιατί όλα είναι θέμα παιδείας”! Ό,τι κι αν ρωτήσεις τον υπουργό (παρα)Παιδείας θα σου απαντήσει μ’ αυτό το σλόγκαν. Γιατί, κ. υπουργέ, οι δαπάνες για την παιδεία πέφτουν κάτω από το 3%; Γιατί, κ. υπουργέ, στέλνετε 60.000 παιδιά στην ιδιωτική μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα ιδιωτικά κολέγια; Γιατί, κ. υπουργέ, στραγγαλίζετε κι άλλο τα νέα ζευγάρια των 1.500 και 2.000 ευρώ με το να τους εξαναγκάζετε να πληρώνουν αδρά για την προσχολική αγωγή; Μήπως το “όλα είναι θέμα παιδείας” μεταφράζεται στο “όλα είναι θέμα τσέπης”; Μήπως πρέπει κι εμείς να καταλάβουμε ότι όλα είναι θέμα αγώνα;

Γιατί “Δίκτυο Κριτικής και Δράσης στην Παιδεία”

Δίκτυο, γιατί έχουμε ανάγκη από κάτι νέο που να προσπαθεί να ενώσει όλες τις εκδοχές του εκπαιδευτικού κόσμου που βρίσκονται κατακερματισμένες σε όλη την Ελλάδα. Από την Πρωτοβάθμια μέχρι και τη Δευτεροβάθμια, από τον αδιόριστο στον ευέλικτο εργαζόμενο του φροντιστηρίου, από το “φροντιστηριάρχη” της συνοικιακής ή της αγροτικής περιοχής μέχρι τον ωρομίσθιο σε κάποιο τμήμα της εκπαίδευσης και από τον αναπληρωτή μέχρι το μόνιμο. Γιατί αυτό που λείπει από το χώρο της παιδείας δεν είναι μία ακόμα παράταξη, αλλά ένας χώρος διαλόγου, προβληματισμού, ενημέρωσης, πρωτοβουλιών και δράσης. Γιατί έχουμε ανάγκη νέες μορφές που να φέρνουν πιο κοντά στις ιδέες της συλλογικής δράσης και συμμετοχής, ειδικά των νέων εκπαιδευτικών.

Κριτικής στις πολιτικές των δυνάμεων του δικομματισμού που διαμορφώνουν το νεοφιλελεύθερο σχολείο, στο ρόλο που καλείται να έχει σήμερα ο εκπαιδευτικός, στις παγιωμένες αντιλήψεις που καθιστούν αναποτελεσματικό το συνδικαλιστικό κίνημα.

Δράσης στα συγκεκριμένα καθημερινά προβλήματα μέσα στους χώρους της εκπαίδευσης αλλά και στις κεντρικές μάχες της παιδείας απέναντι στην κυβερνητική πολιτική. Με τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων αλλά και με τους γονείς και τους μαθητές, στο σχολείο αλλά και στη γειτονιά.

Επικοινωνία:

Στείλε μας στην ανοιχτή λίστα e-mail [email protected]

• νέα και ενημερώσεις από το χώρο δουλειάς σου

• την άποψή σου πάνω στα ζητήματα που απασχολούν το χώρο της εκπαίδευσης

• την κριτική σου για το έντυπο του Δικτύου

Τηλέφωνα:

Αθήνα και κεντρική Ελλάδα: 6972878054

Βόρεια Ελλάδα: 6937425768

Δυτική Ελλάδα: 6945002709

Κρήτη: 6945675151

Απέναντι στο Υπουργείο Ιδιωτικής Παιδείας… Όλα είναι θέμα αγώνα!

Μπροστά στη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης που απασχολεί όλους τις τελευταίες εβδομάδες, φαίνεται να έχει ξεχαστεί ή, τουλάχιστον, να έχει υποβαθμιστεί το θέμα της παιδείας. Ωστόσο, το μέτωπο εκεί δεν έχει σβήσει. Από τα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έως και τις πανεπιστημιακές σχολές η “φωτιά” συνεχίζει να καίει μπροστά στην αδιαφορία του Υπουργείου Παιδείας που αφήνει τις τύχες της νέας γενιάς βορά στο ιδιωτικό συμφέρον. Από τις τραγικές ελλείψεις στα δημόσια σχολεία έως το ζήτημα των δωρεάν συγγραμμάτων και την αναγνώριση των πτυχίων των κολεγίων, αποδεικνύεται ότι το θέμα της παιδείας παραμένει “ζωντανό”, αυτή τη φορά με συστράτευση μαθητών, φοιτητών, γονέων και καθηγητών…

Ήρθε η ώρα του μετώπου παιδείας

Μπορεί η φασαρία για την οικονομική κρίση να έχει επικαλύψει το μέτωπο της παιδείας, όμως κάθε άλλο παρά έχουν σταματήσει να υπάρχουν προβλήματα και αγώνες. Μικροί αγώνες καθημερινά, που όμως όλοι έχουν την ίδια πηγή. Την υποχρηματοδότηση, τους προϋπολογισμούς του 3%, την εγκατάλειψη του δημόσιου σχολείου και της δημόσιας εκπαίδευσης, από τη μία, και τις προκλητικές πολιτικές του Υπουργείου Παιδείας, που με συντεταγμένα μέτρα (βάση του 10, αναγνώριση των κολεγίων) μετατρέπουν τη νέα γενιά σε πελατεία των ιδιωτικών συμφερόντων.

Αν επικεντρωθούμε στις κινητοποιήσεις στα σχολεία, μπορούμε να δούμε κάποια νέα στοιχεία. Πρώτον, έχει γίνει συνείδηση από τους γονείς ότι οι ιθύνοντες δεν παίρνουν από λόγια. Τείνει να εξελιχθεί σε νέα “μόδα” οι γονείς να καταλαμβάνουν τα σχολεία όταν αντιμετωπίζουν την προκλητική αδιαφορία της πολιτείας. Από κοινού με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Κι αυτό το στοιχείο δείχνει ότι είναι εφικτό να παλευτεί μια γραμμή ενός κοινωνικού μετώπου παιδείας σε όλο το λαό. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι οι αλλαγές στη συνείδηση των μαθητών. Γνωρίζουν ότι ζουν ένα μίζερο παρόν, χωρίς ελεύθερο χρόνο, και φωνάζουν για το αβέβαιο μέλλον που περιμένουν. Είναι η ίδια φωνή που ακούσαμε πριν 3 χρόνια “ότι μας ζητάτε πολλά και δεν μας δίνετε τίποτα”. Υπόκωφα υπάρχει το ίδιο συναίσθημα οργής που είχαν οι Γάλλοι μαθητές που έκαιγαν τα σχολεία τους, πριν από 3 χρόνια, στη Γαλλία. Είναι το ίδιο αδιέξοδο που συσσωρεύεται και που δημιούργησε τη μεγάλη φοιτητική έκρηξη πριν από 2 χρόνια.

Επιλέξαμε να δώσουμε το λόγο και στους μαθητές. Δεν το κάνουμε και συχνά σαν εκπαιδευτικοί. Και σίγουρα θα κερδίσουμε πολλά, αν προσπαθήσουμε ν’ ακούμε καλύτερα. Κανένας δεν υποστηρίζει ότι οι μαθητές έχουν πολιτικοποιημένο συγκροτημένο κίνημα, αλλά, αλήθεια, ποιος έχει; Το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων, μήπως; Ποιος έχει απαντήσει σοβαρά στο σκάνδαλο της μετατροπής της νέας γενιάς σε πελατεία για τα ιδιωτικά κολέγια του Στυλιανίδη; Οι μαθητές –έστω άτσαλα– το θίγουν. Όπως, βέβαια –και πιο συγκροτημένα–, το πανεπιστημιακό και το φοιτητικό κίνημα. Μήπως ήρθε η ώρα για ένα μεγάλο πανεκπαιδευτικό-παλλαϊκό κίνημα για να μην περάσει η πολιτική του Υπουργείου Ιδιωτικής Παιδείας; Και σ’ένα τέτοιο μέτωπο οι μαθητές είναι αντικειμενικά μαζί μας με τις μορφές πάλης και τη συγκρότηση που διαθέτουν.

Η φωνή των μαθητικών καταλήψεων

“Δεν ζητάμε κάτι παράλογο ή ακατόρθωτο”

“1) Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία έχει τεράστιες απαιτήσεις από τα παιδιά της. Δεν ζητάμε κάτι παράλογο ή ακατόρθωτο. Ζητάμε τη βελτίωση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε το μέλλον μας να μην είναι τόσο αβέβαιο.

2. Ζητάμε μη αναγνώριση των πτυχίων των ιδιωτικών πανεπιστημίων και κολεγίων. Αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας, σε συνέχεια του ενιαίου κινήματος μαθητών-καθηγητών προ διετίας.

3. Από το ετήσιο ΑΕΠ μόνο το 3% προσφέρεται για την παιδεία. Η μαθητική κοινότητα απαιτεί τουλάχιστον το διπλάσιο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού για τη στήριξη της δημόσιας παιδείας.

Βασίλης και Μάριος, 61ο Γυμνάσιο Γκράβας

“Στην πραγματικότητα ήμασταν μόνοι μας”

(από συνέντευξη με τον Γιάννη και τον Παναγιώτη από το 4ο Λύκειο Τρίπολης)

ΕΡ: Απ’ ό,τι ξέρουμε, τα σχολεία της Τρίπολης ήταν από τα πρώτα που μπήκαν στο χορό των καταλήψεων. Γιατί;

ΑΠ: Οι φασιστικές αντιλήψεις του διευθυντή Β’βάθμιας για την αυστηρή εφαρμογή του νόμου ανάγκαζαν τους καθηγητές και διευθυντές να συμπτύξουν τα 3 τμήματα κάθε τάξης σε 2 (ο νόμος προβλέπει πλέον ότι τα τμήματα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 30 μαθητές και όχι 20, όπως ίσχυε παλιά). Αυτό ήταν η κύρια αφορμή για τη δημιουργία κινήματος καταλήψεων στην πόλη.

ΕΡ: Υπήρχαν προβλήματα κατά τη διάρκεια της κατάληψης;

ΑΠ: Η πλειοψηφία των μαθητών ήταν υπέρ της κατάληψης. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα της δεύτερης συνέλευσης: Από τους 187 μαθητές που ψήφισαν, μόνο 9 ήταν κατά της κατάληψης, ενώ 44 μαθητές ήταν απόντες. Τα προβλήματα προέκυψαν μετά την κατάληψη, με την ενορχηστρωμένη προσπάθεια συκοφάντησης από τα τοπικά ΜΜΕ και τρομοκράτησης από τον εισαγγελέα, ο οποίος έκανε μήνυση σε όσους διευθυντές δεν κάλεσαν την αστυνομία.

ΕΡ: Υπήρχε συμπαράσταση στον αγώνα σας;

ΑΠ: Η μόνη συμπαράσταση ήταν από μαθητές άλλων σχολείων, όπως το 3ο Λύκειο, που ανάρτησε ένα πανό με σύνθημα: Όχι στην τρομοκρατία. Από κει και πέρα, ο Σύλλογος Γονέων και μεμονωμένοι καθηγητές που διέψευδαν τα πρωτοσέλιδα του τοπικού Τύπου για βανδαλισμούς στο σχολείο μας κ.ά. Εντύπωση μας έκανε το γεγονός ότι δεν βγήκε ούτε μία ανακοίνωση από τα κόμματα της Αριστεράς εδώ στην Τρίπολη. Στην πραγματικότητα, ήμασταν μόνοι μας.

“Οι εκκολαπτόμενοι τρομοκράτες του 1ου Γενικού Λυκείου Αιγίου”

(από επιστολή που έστειλαν οι μαθητές στον τοπικό Τύπο)

… Ο “οίκος της σοφίας”, όπως αποκάλεσε ο διευθυντής το σχολείο, δεν άργησε να μετατραπεί σε “οίκο της παράνοιας”. Έχοντας χειροπιαστά στοιχεία για τη συναίνεση τουλάχιστον των 2/3 των μαθητών, αποφασίσαμε την πρώτη μέρα να απέχουμε από το μάθημα…

Η έναρξη της κατάληψης προγραμματίζεται για την επόμενη μέρα Σε ποια εποχή ζούμε, άραγε, όταν ο ίδιος ο διευθυντής καλεί την αστυνομία στον εκπαιδευτικό χώρο και δίνει εντολή, με τη διαδικασία του αυτόφωρου, οι μαθητές να οδηγηθούν στο τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων; Είναι δυνατόμαθητές 17 χρονών να κατηγορούνται για “σύσταση συμμορίας” επειδή έχουν μάθει να αγωνίζονται και να διεκδικούν;

… Οι μαθητές επιστρέφουν στο σχολείο από το αστυνομικό τμήμα και η διεύθυνση απαιτεί την προσοχή μας κατά την ομιλία της. Ζητάμε το λόγο, όμως απαντούν πως δεν θέλουν διάλογο μαζί μας… Δεν νοείται δημοκρατικό σχολείο όπου ο διάλογος μεταξύ παιδιών και καθηγητών δεν επιτρέπεται!…

… Δεν είμαστε ούτε εγκληματίες ούτε τρομοκράτες, όπως μας αποκάλεσαν, είμαστε παιδιά με άποψη και με όνειρα για μια καλύτερη ζωή…

Για ποια δημοκρατία, ποια ήθη, ποιες αρχές, ποια ιδανικά και ποια ελευθερία της βούλησης και της έκφρασης του λόγου μάς μιλάνε, λοιπόν, όταν οι ίδιοι μάς τρομοκρατούν και προσπαθούν να μας εξαναγκάσουν να μείνουμε άπραγοι;

Οι “τρομοκράτες” του 1ου Λυκείου Αιγίου

Όταν στις καταλήψεις βρίσκονται μαζί γονείς και εργαζόμενοι μαθητές

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου:

Ο νέος προϊστάμενος του 3ου Γραφείου στη Ν. Ιωνία (παλιός πρόεδρος ΕΛΜΕ και μέλος του ΠΑΣΟΚ) ανακοινώνει στη σχολική κοινότητα ότι τα τμήματα της Γ’ τάξης από τέσσερα θα γίνουν τρία. Πρόκειται για καθαρά αντιπαιδαγωγικό μέτρο, μια που αυτά τα παιδιά σε όλο το Γυμνάσιο έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με τη συγκεκριμένη σύνθεση, πέρα από το προφανές της υπέρμετρης διόγκωσης των τμημάτων. Ο μεγάλος παραλογισμός έγκειται στο ότι το σχολείο έχει πληρότητα σε καθηγητές και, συγχρόνως, οι αίθουσές του δεν έχουν το μέγεθος για να στεγάσουν μεγάλα τμήματα. Καθηγητές, μαθητές αλλά κυρίως γονείς εξαγριώνονται. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι γονείς τον προϊστάμενο είναι σίγουρα εκτός του γνωστού “καθωσπρεπισμού”. Με πρωτοβουλία των γονέων ξεκινάει κατάληψη στο σχολείο, που αμέσως εξελίσσεται σε αποχή της Τρίτης τάξης για να κάνουν οι υπόλοιποι μάθημα. Απανωτές και μαζικές συνελεύσεις γονέων γίνονται σχεδόν καθημερινά. Συζητιέται ακόμη το ενδεχόμενο να καταλάβουν το γραφείο του προϊστάμενου. Μετά από ολιγοήμερες κινητοποιήσεις, τα παιδιά ξεκινούν μαθήματα σε τέσσερα τμήματα. Μέχρι στιγμής, ο προϊστάμενος δεν έχει αντιδράσει. Φαίνεται ότι ο δυναμισμός των γονέων έλυσε το πρόβλημα…

Νυχτερινό ΕΠΑΛ Ν. Ιωνίας:

Με πρόσχημα την έλλειψη χώρων των πρωινών (!) νηπιαγωγείων, ο Δήμος Ν. Ιωνίας προσπαθεί να κάνει έξωση στο νυχτερινό ΕΠΑΛ που στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο των σχολών Όμηρος. Το κτίριο έχει οικοδομηθεί σε οικόπεδο που έχει δωρίσει ο σύλλογος πολυτέκνων στο Δήμο για να λειτουργούν τεχνικές σχολές. Πρόκειται για οικόπεδο-φιλέτο, εμβαδού 2.000 τ.μ., που φυσικά μας βάζει σε πονηρές σκέψεις. ΕΛΜΕ, καθηγητές, δάσκαλοι, μαθητές αλλά και οι δημοτικές παρατάξεις όλης της αριστεράς συντονίζονται με αποκορύφωμα μια μαζική και έντονη παράσταση στο Δημοτικό Συμβούλιο. Παρ’ όλα αυτά, και παρά και την άρνηση της Διοίκησης της Τεχνικής Εκπαίδευσης για μεταστέγαση του σχολείου, ο Δήμος συνεχίζει να ανακινεί το θέμα. Οι εργαζόμενοι και ενήλικοι μαθητές του σχολείου (με τη συμπαράσταση των καθηγητών τους) προχωρούν σε μια “ώριμη” κατάληψη. Το ζήτημα παραμένει ανοιχτό.

Ποια η ιδιαιτερότητα των δύο κινητοποιήσεων; Ο μεγάλος δυναμισμός και η πρωτοφανής ενότητα των γονέων, των καθηγητών και των μαθητών και με δράσεις που μέχρι χθες ήταν αδιανόητες τουλάχιστον για τους γονείς. Ίσως σηματοδοτούν την εμφάνιση καινούργιων κινηματικών συμπεριφορών και ευρύτερων ιδεολογικών διεργασιών στην ελληνική κοινωνία. Αλλά σίγουρα και μια πραγματική ανάγκη για την υπεράσπιση και ποιοτική αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, η κοινωνία είναι ανοιχτή στο λόγο και σε δυναμικές πρακτικές της αριστεράς.

Παπουλής Κώστας, Πρόεδρος
Δ’ ΕΛΜΕ Ανατ. Αττικής

Ανάγκη για νέα ουσιαστική πρόταση αγώνα στους εκπαιδευτικούς!

• Απορρίφθηκε η πρόταση του Δ.Σ. της ΟΛΜΕ για απεργία διαρκείας από 1η Δεκέμβρη με μόνο 12 από τις 78 ΕΛΜΕ να συμφωνούν. Οι εκπαιδευτικοί –ορθά– δεν πείστηκαν ότι η συγκεκριμένη εισήγηση είχε προϋποθέσεις για αποφασιστικό αγώνα και δεν ήταν ένα μικροκομματικό παιχνίδι, κυρίως της ΠΑΣΚ (ΠΑΣΟΚ).

• Είναι ανάγκη να γίνουν άμεσα Γ.Σ. στις ΕΛΜΕ και με νέα ουσιαστική πρόταση να προχωρήσουν και οι εκπαιδευτικοί σε αποφασιστικό και μαζικό αγώνα.

Απόφαση Διοικούσας Επιτροπής ΠΟΣΔΕΠ
Πρόγραμμα Δράσης

• 6 Νοεμβρίου: Πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια στις πόλεις που λειτουργούν πανεπιστήμια με παράλληλη στάση εργασίας εκπαιδευτικών

• 19 – 20 Νοεμβρίου: 48ωρη απεργία

• 25 – 26 Νοεμβρίου: 48ωρη απεργία

• 29 Νοεμβρίου: Συνεδρίαση της Δ.Ε. που θα επανεκτιμήσει την κατάσταση και θα αποφασίσει την παραπέρα κλιμάκωση του αγώνα

Ιδιωτικά πανεπιστήμια και με ευρωπαϊκή βούλα

Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε για το συνταγματικό πραξικόπημα που έκανε η κυβέρνηση στο θερινό τμήμα της Βουλής ψηφίζοντας το νόμο για τα κολέγια, που αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την αναγνώρισή τους. Στο σίριαλ, όμως, που φαίνεται καλά να κρατεί, προστέθηκε τελευταία κι ένα επιπλέον επεισόδιο. Με απόφασή του στις 23/10 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδικάζει την Ελλάδα για το ότι δεν έχει προχωρήσει αποφασιστικά στην πλήρη και ισότιμη αναγνώριση των κολεγίων, ενώ, σύμφωνα με την απόφαση αυτή, το κράτος δεν μπορεί να ελέγξει τα κολέγια που είναι παραρτήματα πανεπιστημίων του εξωτερικού και πρέπει να τα αναγνωρίσει. Η προκλητική και συνάμα εξοργιστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου οδηγεί σε 3 συμπεράσματα:

1. Το ρόλο της Ε.Ε., που εκβιαστικά αναγκάζει κράτη μέλη της να εναρμονιστούν με τις οδηγίες της.

2. Τη συνενοχή της ελληνικής κυβέρνησης και του υπουργού Παιδείας προσωπικά, που όλο το προηγούμενο διάστημα μοίραζε υποσχέσεις για αναγνώριση των κολεγίων και συνειδητά υποβάθμιζε το δημόσιο πανεπιστήμιο.

3. Συνεχίζεται το συνταγματικό πραξικόπημα, κι ενώ δεν επιτρέπεται η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων μέσω των κολεγίων, αυτό επιτυγχάνεται με έμμεσο τρόπο.

Είναι προκλητικό όταν, για μία ακόμα φορά, ισοπεδώνονται τα πτυχία των δημόσιων ιδρυμάτων και κουρελιάζεται το Σύνταγμα, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ σ’ όλες τις δικαστικές μάχες και διαπραγματεύσεις αντί να προωθούν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού να φροντίζουν για το πώς θα μετατραπεί η εκπαίδευση σε χώρο καθολικής κερδοφορίας του κεφαλαίου. Είναι προκλητικό η κυβέρνηση, υπό τις εντολές της Ε.Ε., να έρχεται να καταργήσει αυτό που με αγώνες και αντίσταση υπερασπίστηκαν οι χιλιάδες φοιτητές και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι πριν από 2 χρόνια, τη Δημόσια και Δωρεάν Εκπαίδευση.

Ήδη με το άκουσμα της απόφασης προκλήθηκαν πολλές αντιδράσεις και το σίγουρο είναι ότι ξεκινάει ένας ακόμα καυτός χειμώνας για την εκπαίδευση. Την ήμερα έκδοσης της απόφασης του Ευρωπαϊκού Σικαστηρίου (23/10) έγινε διαμαρτυρία από φοιτητικούς συλλόγους στα γραφεία της Ε.Ε. στην Αθήνα, ενώ έχουν ήδη προγραμματιστεί συνελεύσεις για την ερχόμενη βδομάδα στους περισσότερους φοιτητικούς και σπουδαστικούς συλλόγους σ’ όλη τη χώρα. Επίσης, στις 25/10, συνεδρίασε η διοικούσα επιτροπή της ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών καθηγητών (ΠΟΣΔΕΠ) και αποφάσισε τη διεξαγωγή πανεκπαιδευτικών συλλαλητηρίων στις 6/11 σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας με τη συμμετοχή φοιτητών, ενώ προκήρυξε δύο 48ωρες απεργίες μες στο Νοέμβρη (20-21/11, 25-26/11). Αν συνυπολογίσουμε και τις εκατοντάδες καταλήψεις στα σχολεία, δημιουργείται μια εκρηκτική κατάσταση στην παιδεία και προμηνύονται μεγάλες μάχες το αμέσως επόμενο διάστημα.

Πασσαλίδης Γιώργος

Η υποχρηματοδότηση θέλει αγώνες!

Δεν είναι κάτι καινούριο να πούμε ότι υπάρχουν σχολεία παλιά και παρατημένα στην πόλη μας. Το 10ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας στεγάζεται σε ένα κτίριο 30 περίπου χρόνων, το οποίο μέχρι το 2004 λειτουργούσε σε διπλή βάρδια μαζί με το 22ο Δημοτικό. Με αγώνες, οι οποίοι κράτησαν από το 2000 μέχρι και το 2004, φτιάχτηκε το 22ο. Το παλιό κτίριο, επιβαρημένο πολύ, δεν έχει δεχτεί από τότε που χτίστηκε καμία σοβαρή εργασία, μόνο βαψίματα και μικροεπισκευές.

Μόλις το Μάιο του 2007 έβαλαν το σχολείο σε προγραμματική σύμβαση του Δήμου Νίκαιας με τον ΟΣΚ για τη στέγη και τις τουαλέτες, μαζί με άλλα 4 σχολεία. Από τη δημοτική αρχή η κατάσταση στο σχολείο έχει χαρακτηριστεί σε έγγραφα προς το υπουργείο “άθλια και επικίνδυνη για τους μαθητές και το εκπαιδευτικό προσωπικό”. Από το καλοκαίρι, που από μεριάς ΟΣΚ και δήμου θα ξεκινούσαν εργασίες, φτάσαμε μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς και δεν είχε πέσει “πινελιά”. Μαθαίνουμε ότι η προγραμματική σύμβαση έχει επιστραφεί από τον ΟΣΚ, και ο δήμος κουβέντα. Μία βδομάδα πριν από την έναρξη της χρονιάς, εκπρόσωπος του δήμου μάς λέει ότι με εντολή σημάρχου θα πρέπει όλα τα σχολεία να βαφτούν με χρήματα των σχολικών επιτροπών (!) για λόγους κυρίως αισθητικούς και παιδαγωγικούς (!). Στη συνέχεια, προσπαθώντας να αποποιηθούν τις ευθύνες τους, άρχισαν να τα βάζουν με όσους γονείς και εκπαιδευτικούς είχαν αντίθετη άποψη. Αντί να μπουν μπροστά, προσπάθησαν να μας κλείσουν το στόμα.

Μετά την απόφαση που πήρε η γενική συνέλευση του συλλόγου γονέων του σχολείου, στις 13 Οκτώβρη, οι γονείς του σχολείου κατέλαβαν το κτίριο από την αρχή της βάρδιας, απαιτώντας άμεση παρέμβαση του δήμου και του ΟΣΚ. Συμπαραστάτες στην προσπάθειά μας η Ένωση Γονέων, ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας της Νίκαιας και όλοι οι εκπαιδευτικοί του σχολείου μας. Μετά την κατάληψη του σχολείου από τους γονείς, ξαφνικά ανακάλυψαν ότι πράγματι υπάρχουν προβλήματα. Ξαφνικά, βρέθηκαν τα συνεργεία του δήμου, που δεν υπήρχαν, για να παρέμβουν και, αφού μας ζήτησαν να τους πάρουμε τα υλικά για τη στεγανοποίηση και κάποια εργαλεία, γιατί δεν είχαν (!), άρχισαν να κάνουν κάποιες εργασίες στη στέγη, για να μη μας προλάβουν οι βροχές. Είμαστε σε συνεργασία και με τ’ άλλα σχολεία όπου υπάρχουν προβλήματα και με το συντονισμό από την Ένωση Συλλόγων Γονέων θα προχωρήσουμε άμεσα σε κινητοποιήσεις για να λυθούν τουλάχιστον αυτά τα ζητήματα. Οι υπεύθυνοι για το χάλι των σχολείων πήραν μια πρώτη απάντηση συντονισμένα. Θα μας βρουν και πάλι μπροστά τους σε λίγες μέρες.

Κώστας Παπαδόπουλος,
Πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων της Νίκαιας

Ανακοίνωση της Ένωσης Εργαζομένων στην εκπαίδευση

Να αλλάξουμε τους συσχετισμούς
Να αλλάξουμε προσανατολισμό

Για την κατάσταση του κινήματος των εκπαιδευτικών

Δεν υπάρχει εκπαιδευτικός μέσα στα σχολεία που να μπορεί να στηρίξει αποτελεσματικά την πολιτική της κυβέρνησης για την εκπαίδευση. Η χρόνια υποχρηματοδότηση και οι προϋπολογισμοί του 3%, η μορφωτική απαξίωση και η διάλυση του δημόσιου σχολείου έχουν συνειδητοποιηθεί σαν στοχευμένες πολιτικές της παρούσας κυβέρνησης αλλά και των προηγούμενων. Και μαζί με την πίεση σ’ ένα τέτοιο σχολείο προστίθεται καθημερινά και η αυξανόμενη πίεση από την ακρίβεια, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους, τα προβλήματα που βιώνουν όλοι οι εργαζόμενοι. Υπάρχει μια διευρυμένη απονομιμοποίηση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στους εκπαιδευτικούς, όμως αυτό δεν μεταφράζεται αυτόματα σε αγώνες και διεκδικήσεις. Χρειάζεται αναγνώριση της κατάστασης, ουσιαστική κριτική και αυτοκριτική και χάραξη ενός προσανατολισμού που να μετατρέπει αυτή την απονομιμοποίηση σε αγώνα.

Τα παραπάνω έγιναν περισσότερο ορατά με την πρόσφατη κινητικότητα σε καθηγητές και δασκάλους σχετικά με τις εισηγήσεις των ΔΣ των ομοσπονδιών (ΟΛΜΕ, ΔΟΕ) για απεργίες διαρκείας. Τι καταγράφηκε τον Οκτώβριο σχετικά μ’ αυτή τη συζήτηση; Ότι οι εκπαιδευτικοί συμφωνούν με την κυβερνητική πολιτική και γι’ αυτό δεν φήφισαν τις απεργίες που προτάθηκαν; Σαφέστατα όχι. Αυτό που έγινε καθαρό είναι ότι η απόσταση μεταξύ των συνδικαλιστών και του κόσμου έχει μεγαλώσει όσο ποτέ. Η ηγεσία δεν ξέρει τι σκέφτεται και τι επιθυμεί η βάση και η βάση δεν εμπιστεύεται την ηγεσία. Αυτό που έγινε το μήνα Οκτώβριο είναι ένα καρδιογράφημα ενός βαριά άρρωστου και η διάγνωση ήταν εξαιρετικά άσχημη. Χρόνο με το χρόνο, η κατάσταση δεν καλυτερεύει στο κίνημα των εκπαιδευτικών. Κάθε χρόνο, ενώ τα προβλήματα οξύνονται, οι εκπαιδευτικοί φαίνονται όλο και πιο αδύναμοι να συσπειρωθούν και να διεκδικήσουν. Αυτό που έγινε το μήνα Οκτώβριο είναι ότι “έσκασε” η αγανάκτηση του κόσμου που συσσωρεύεται εδώ και χρόνια. Οι ψίθυροι για τις εδώ και χρόνια “εθιμοτυπικές 24ωρες”, για τα πολιτικά παιχνίδια στα ΔΣ των ομοσπονδιών έγιναν φωνή ηχηρή. Πρώτη φορά π.χ. η ΟΛΜΕ τα τελευταία 10 χρόνια κατάφερε να συσπειρώσει τόσο κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι τον συσπείρωσε εναντίον της…

Να αλλάξουμε προσανατολισμό

Για τα παραπάνω δεν φταίει η κακιά η μοίρα μας. Ούτε ήταν αναπόφευκτα. Ούτε γενικά βολεύτηκε ο εκπαιδευτικός. Υπάρχουν συγκεκριμένες αντιλήψεις και πρακτικές με τις οποίες πρέπει να συγκρουστούμε άμεσα, ειδικά η εκπαιδευτική αριστερά, αν θέλουμε να δούμε μια διαφορετική πορεία.

• Σύγκρουση με τη “στροφή” από την πολιτική διεκδίκηση στη διαχείριση. Και όταν λέμε στροφή, εννοούμε την παραίτηση από την πολιτική δουλειά στα πρωτοβάθμια σωματεία και στους συλλόγους και την κυρίαρχη ενασχόληση με τη διοίκηση. Πιθανά οι συνδικαλιστές να μην κατάλαβαν από πού τους ήρθε το “όχι”, γιατί για ένα μήνα ασχολιόνταν με τις εκλογές στα υπηρεσιακά συμβούλια και όχι με το να ζυμώνουν την ιδέα ενός αποφασιστικού αγώνα. Και μιλάμε για εκλογές και για μια διαδικασία που διαπαιδαγωγεί αντικειμενικά και τους συνδικαλιστές και τον κλάδο στη λογική των πελατειακών σχέσεων, του ατομικού βολέματος, της διαχείρισης των προβλημάτων, με εντελώς αναμφίβολα τα αποτελέσματα για τους εκπαιδευτικούς, αφού όλο το πλαίσιο λειτουργίας των ΠΥΣΔΕ/ΠΥΣΠΕ είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της κυβερνητικής πολιτικής και του υπουργείου.

• Σύγκρουση με την εγκατάλειψη της βάσης και την αποκλειστική ενασχόληση με τη διαχείριση των ισορροπιών στα ΔΣ. Οι έδρες στα ΔΣ, τα προεδρεία, οι τίτλοι είναι χρήσιμοι μόνο όταν πηγάζουν από τη σχέση με τη βάση σε μια πολιτική κατεύθυνση. Αλλιώς, μπορεί να είναι καταστρεπτικοί όχι μόνο για την αξιοπιστία του συνδικάτου αλλά και για την αξιοπιστία της αριστεράς. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχουμε αριστερό πρόεδρο ή αριστερό γραμματέα (όχι μόνο από μία παράταξη) και συνδικάτο που δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Σημαίνει κάτι αυτό;

• Σύγκρουση με το συντεχνιασμό. Σε καίριες φάσεις, τα τελευταία χρόνια, έχουν προωθηθεί καταστρεπτικές αντιλήψεις για το συνδικαλιστικό κίνημα. Αφού για χρόνια καλλιεργήθηκε ότι πρέπει να παλεύουμε μόνοι μας και όχι με τους άλλους εργαζόμενους, “γιατί εμείς είμαστε κάτι ιδιαίτερο”, φτάσαμε και σε χοντροκομμένα πράγματα, όπως ότι πέρσι, τέτοιον καιρό, λίγο πριν από την κινητοποίηση για το ασφαλιστικό, προτεινόταν από δυνάμεις της αριστεράς η ανάγκη του κλαδικού αγώνα!!! Το αποκορύφωμα ήταν πρόσφατα, στην απεργία της 21ης Οκτωβρίου, όπου ΟΛΜΕ-ΔΟΕ αντέγραψαν τις τακτικές του ΠΑΜΕ και πήγαν σε ξεχωριστή συγκέντρωση από τους υπόλοιπους εργαζόμενους! Πρόσφατα, μάλιστα, έγινε σημαία και το αίτημα της κλαδικής σύμβασης και του εκπαιδευτικού μισθολογίου. Γιατί να μειώσουμε τη δύναμή μας με το να ξεχωρίσουμε από τους υπόλοιπους εργαζόμενους; Μήπως για να ξεχωρίσουν “κάποιοι” στην πολιτική τους καριέρα; Πότε θα σταματήσει αυτός ο μικροπολιτικός κατήφορος;

• Σύγκρουση με τη λογική ότι κι εμείς και το υπουργείο θα λύσουμε από κοινού τα προβλήματα του δημόσιου σχολείου. Το υπουργείο και η διοίκηση πάσχουν και από ανικανότητα αλλά κυρίως από σκοπιμότητα: ότι θέλουν να διαλύσουν το δημόσιο σχολείο! Οι ομοσπονδίες κάνουν ότι δεν το καταλαβαίνουν και τείνουν να μετατραπούν σε ένα είδιος επιστημονικών συμβούλων του ΥΠΕΠΘ. Αντί να είμαστε ανυποχώρητοι στο ενιαίο δωδεκάχρονο δημόσιο σχολείο χωρίς οριζόντιους και κάθετους διαχωρισμούς, συμμεριζόμαστε το “πρόβλημα” του υπουργείου και κάνουμε και μεταβατική πρόταση για την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση. Το ίδιο γίνεται και για το σύστημα πρόσβασης, όπου το συνδικαλιστικο κίνημα μαζί με τον κ. Μπαμπινιώτη οδηγούνται στο να τεκμηριώσουν ένα σύστημα εισαγωγής που θα διαχέει τα φίλτρα σε όλη τη νεότητα του μαθητή-φοιτητή.

• Τέλος, και το πιο σημαντικό, για να ανασυγκροτηθεί το κίνημα των εκπαιδευτικών, δεν αρκούν κάποιοι αγώνες για τα εργασιακά ή τα οικονομικά ζητήματα (όχι ότι δεν πρέπει να γίνουν ειδικά στις μέρες μας). Το ζήτημα της αμορφωσιάς (σχολείο της αμάθειας) για την αριστερά δεν είναι απλώς εκπαιδευτικό ζήτημα. Είναι ζήτημα πρωταρχικό για την ύπαρξη του κινήματός της. Και ενώ θα μπορούσε να ανοίξει μια αντιπαράθεση με την αναδιάρθρωση των αναλυτικών προγραμμάτων και με τα νέα βιβλία, κάτι τέτοιο δεν έγινε εφικτό, γιατί δεν ιεραρχείται σαν τέτοιο. Όπως και το ζήτημα της παραπαιδείας και της απαξίωσης του δημόσιου σχολείου δεν το έχουμε ακουμπήσει, γιατί “καίει”. Όμως ανασυγκρότηση του κινήματος των εκπαιδευτικών χωρίς να τεθούν ιδεολογικά ζητήματα, χωρίς να ανοίξει ο προβληματισμός και η συζήτηση –ειδικά στους νέους συναδέλφους– δεν γίνεται. Να ξανασταθούν στα πόδια τους έννοιες όπως “συλλογικότητα”, “αλληλεγγύη”, “οργάνωση”, “ενότητα”, έννοιες που παραδοσιακά “κατείχε” η αριστερά, ειδικά στους χώρους της εκπαίδευσης, που σήμερα όμως αναζητούνται.

Ενότητα των εργαζομένων, των κινημάτων, της αριστεράς
Να αλλάξουμε τους συσχετισμούς

Σήμερα έχουμε ανάγκη να υπηρετηθεί μια γραμμή ενότητας εργαζομένων, κινημάτων και αριστεράς κόντρα στην πολυδιάσπαση και στο συντεχνιασμό. Κόντρα στις μικροπολιτικές και στις ανούσιες αντιπαραθέσεις. Μια ενότητα που θα οικοδομείται σε αντίθεση και κριτική με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική στην παιδεία. Που θα έρχεται σε σύγκρουση με όσα προαναφέρθηκαν. Η συγκέντρωση δυνάμεων γύρω από ένα τέτοιο στόχο (να αλλάξουμε προσανατολισμό – να αλλάξουμε τους συσχετισμούς) για το κίνημα των εκπαιδευτικών μπορεί να αποτελέσει μια απάντηση στις σημερινές συνθήκες και στα αδιέξοδα που υπάρχουν.

Η Ένωση Εργαζομένων στην Εκπαίδευση μια τέτοια γραμμή θα ακολουθήσει και θα προωθήσει σε όλες τις διαδικασίες και σε όλες τις μάχες ή “μάχες”.

Γι’ αυτό και δεν θα συμμετέχει στις εκλογές των υπηρεσιακών συμβουλίων (ΠΥΣΔΕ/ΠΥΣΠΕ κ.λπ). Γιατί, κατ’ αρχάς, δεν θεωρεί ότι αυτή η διαδικασία ευνοεί κάποια αλλαγή στο λιμνάζοντα συνδικαλισμό που γνωρίζουμε, αλλά το αντίθετο. Και, ειδικά για την αριστερά, υπάρχει το ερώτημα: Τόσα χρόνια που συμμετέχει σε αυτούς τους θεσμούς, ποιος είναι ο απολογισμός; Έσπασε η διοικητική αυθαιρεσία; Ή, έστω, περιορίστηκε; Γιατί τα γεγονότα άλλα λένε…

Γι’ αυτό και σε κάθε ΕΛΜΕ και Σύλλογο Πρωτοβάθμιας απευθύνει κάλεσμα σε όλες τις δυνάμεις της αριστεράς για κοινό ψηφοδέλτιο στις εκλογές που θα γίνουν το επόμενο διάστημα στα σωματεία και για συσπείρωση προς μια διαφορετική πορεία.

Το ΚΚΕ θα συνεχίσει την αδιέξοδη τακτική του. Αλήθεια, αποτελεί λύση στα προβλήματα του κινήματος των εκπαιδευτικών η είσοδός μας στο ΠΑΜΕ;

Οι κεντρικοί συνδικαλιστές από Αγωνιστική Συνεργασία και Παρεμβάσεις δεν μπορούν να συνεχίσουν ως οι κάτοχοι της μοναδικής αλήθειας, ενώ έχουν ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση. Και, πολύ περισσότερο, δεν μπορούν να αρνούνται τη συνεργασία δήθεν για διαφωνίες οι οποίες ξεχνιούνται όταν είναι να συνεργαστούν και οι δυο μαζί με την ΠΑΣΚ, η οποία ολοφάνερα χειρίζεται τον κόσμο της εκπαίδευσης για μικροπολιτικούς λόγους!

Γι’ αυτό και το επόμενο διάστημα η Ένωση Εργαζομένων θα πασχίσει να διαμορφώσει προτάσεις για να συμβάλει, στο μέτρο των δυνάμεών της, ώστε να ξεφύγει το κίνημα των εκπαιδευτικών από το βραχυκύκλωμα στο οποίο το έβαλαν οι ηγεσίες των συνδικάτων. Προτάσεις αγώνα και όχι υποχώρησης. Προτάσεις που να συγκεντρώνουν το ζωντανό στοιχείο της εκπαίδευσης σε μια αγωνιστική προοπτική.

29/10/2008
Ένωση Εργαζομένων στην Εκπαίδευση

Σύστημα εισαγωγής:
Ποια εμπιστοσύνη στο Υπουργείο Ιδιωτικής Παιδείας;

Πολύς λόγος γίνεται την τελευταία περίοδο για την αλλαγή του συστήματος εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η κουβέντα ανοίγει με μαέστρο την κυβέρνηση της ΝΔ και τον υπουργό Παιδείας Ε. Στυλιανίδη. Αυτό που συζητιέται είναι να αρχίσει “διάλογος” που να καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις και αλλαγές του συστήματος εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η συζήτηση έχει παγώσει, προς το παρόν, μπροστά στις συνολικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει αυτή η κυβέρνηση να προωθήσει οποιαδήποτε μεταρρύθμιση.

Για την αλλαγή του συστήματος εισαγωγής έχουν ακουστεί διάφορα το τελευταίο διάστημα. Όλοι όμως οι “ειδήμονες” (Βερέμης, Μπαμπινιώτης) και το υπουργείο συναινούν ότι η πηγή της κακοδαιμονίας της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι η σύνδεση που έχει το Λύκειο με την εισαγωγή στα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Έτσι, λοιπόν, ο Ε. Στυλιανίδης κάνει σαφές στη Βουλή ότι “ξεκινούμε το σχεδιασμό για την καθιέρωση της αυτονομίας του Λυκείου με την αποδέσμευσή του από το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ-ΤΕΙ”.

Μία πρόταση που ακούγεται είναι ότι θα υπάρχει ένας χρόνος μετά το Λύκειο, όπου θα υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση για τους μαθητές σε έναν κύκλο σπουδών από τους περίπου 8 που θα υπάρχουν. Η επιλογή θα γίνεται στο τέλος αυτού του χρόνου με κριτήρια που θα αποφασίζουν τα τμήματα τα οποία θα αντιστοιχούν στο συγκεκριμένο κύκλο σπουδών.

Το υπουργείο λέει ότι θέλει να ανακτήσει το μορφωτικό ρόλο του σχολείου και γι’ αυτό βγάζει τις εισαγωγικές εξετάσεις από τη Γ’ Λυκείου. Η διαπίστωση ότι ο μορφωτικός ρόλος του Λυκείου στραγγαλίζεται από τη θηλιά των πανελλαδικών εξετάσεων ακούγεται και από τους εκπαιδευτικούς. Κι αυτό είναι σωστό, με τη διαφορά ότι δεν πρέπει να μπερδεύουμε το σύμπτωμα ενός φαινομένου με την αιτία του. Και η αιτία της μορφωτικής απαξίωσης του σχολείου δεν είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις. Αυτές είναι ένα ακραίο σύμπτωμά του. Η αντίληψη που διαμορφώνουν οι μαθητές για τη γνώση είναι το βασικό πρόβλημα για την κατάσταση που διαμορφώνεται στο Λύκειο. Η αντίληψη αυτή είναι ότι χρήσιμη γνώση είναι η γνώση που αναγνωρίζεται σαν επαγγελματικό προσόν, σαν δεξιότητα που άμεσα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αγορά εργασίας. Και επίσης ότι η γνώση- δεξιότητα είναι μετρήσιμη μέσω του βαθμού. Η γενική αξία της γνώσης δεν υπάρχει, η μόρφωση σαν προσωπική καλλιέργεια, σαν διαδικασία που μαθαίνει το παιδί να σκέφτεται, δεν έχει αξία. Πόσες φορές έχουμε συναντήσει μαθητές μας, από νωρίς, στο Γυμνάσιο, που μας χλευάζουν όταν τους διδάσκουμε π.χ. το τάδε κείμενο ή την άσκηση ή κάποιον τύπο ρωτώντας μας “και πού θα μας χρειαστεί αυτό;”; Πόσες φορές έχουν ακούσει οι καθηγητές Πληροφορικής ή Καλλιτεχνικών ή άλλων μαθημάτων το “δεν με νοιάζει, αφού δεν μετράει ο βαθμός”; Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι απότοκα του συστήματος εισαγωγής.

Η αποσύνδεση του Λυκείου από το σύστημα εισαγωγής πρέπει να γίνει, όμως αυτό πρέπει να επιβληθεί από ένα μορφωτικό κίνημα που θα θέτει ξανά τη μορφωτική λειτουργία του σχολείου. Όχι από μια κυβέρνηση που θέλει να την ακυρώσει, οικοδομώντας το “σχολείο των δεξιοτήτων”.

Θα χτυπηθεί η παραπαιδεία;

Ακόμη, το υπουργείο λέει ότι η αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής θα χτυπήσει την παραπαιδεία. Το πρόβλημα είναι αν το φαινόμενο και η ανάγκη για φροντιστήρια στους μαθητές προκύπτει μόνο από το σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια. Τα φροντιστήρια έχουν μια διαρκώς αυξανόμενη πελατεία, που αυξάνεται πλέον στις τάξεις και του Γυμνασίου ή ακόμα και του Δημοτικού. Η εξωσχολική στήριξη των παιδιών ξεκινάει να γίνεται ανάγκη από τη στιγμή που το σχολείο γίνεται ξένο και βραχνάς για το παιδί. Η οικογένεια δεν μπορεί να βοηθήσει το παιδί να παρακολουθήσει τα μαθήματα και την όλο και περισσότερο διογκούμενη ύλη και αναγκάζεται να πάρει βοήθεια για να το διαβάζει για τα μαθήματα της επόμενης μέρας. Ας πάρουμε τα νέα βιβλία στο Δημοτικό και την ύλη που διαρκώς μεγαλώνει και κατεβαίνει προς τα κάτω. Ας δούμε πόσοι μαθητές αρκούνται πια σε φροντιστήρια μόνο στη Γ’ Λυκείου.

Το υπουργείο, αν ήθελε να χτυπήσει την παραπαιδεία, θα μπορούσε να κάνει πολλά. Να δίνει το σχολείο πιστοποιητικά γλωσσομάθειας και πιστοποιητικά χρήσης Η/Υ, και όχι να θησαυρίζουν τα φροντιστήρια υπολογιστών και ξένων γλωσσών. Να μειωθεί αποφασιστικά η ύλη και να μην είναι ένα σχολείο κομμένο και ραμμένο μόνο στα μέτρα των μαθητών “που αντέχουν”.

Ακόμα και οι προτάσεις που ακούγονται για προπαρασκευαστικό έτος ή για “ξεκαθάρισμα” στο 1ο έτος στα τριτοβάθμια ιδρύματα ξεκαθαρίζουν ότι όλη η βιομηχανία φροντιστηρίων θα παραμείνει ως έχει. Απλώς θα μετατοπιστεί ένα χρόνο μετά.

Ελεύθερη πρόσβαση. Πόσο εφικτό;

“Κάποιο σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια πρέπει να υπάρχει, δεν γίνεται αλλιώς, κάπως πρέπει να γίνεται η επιλογή!”. Να δυο προτάσεις που πιάνουν στον κόσμο και επιστρατεύονται κάθε φορά που τίθεται το θέμα της ανοιχτής Δημόσιας Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, της ελεύθερης πρόσβασης των μαθητών στη σχολή που επιθυμούν. Αλήθεια, για να σπουδάσει ένας μαθητής στα ιδιωτικά κολέγια ή στο εξωτερικό, ποια είναι η διαδικασία επιλογής; Μα, κι αν δεν μπορούσε να σπουδάσει ο καθένας στα ιδιωτικά κολέγια ή στο εξωτερικό, υπάρχει κάποιο “αντικειμενικό” σύστημα επιλογής;

Είναι κοινό μυστικό ότι, για να περάσει κάποιος στο δημόσιο πανεπιστήμιο, χρειάζεται να πληρώσει πολλά στα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα, άρα χρειάζεται η οικογένειά του να έχει την άνεση να πληρώσει. Λίγοι μαθητές δεν πηγαίνουν φροντιστήριο για να περάσουν στα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Επίσης, το μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας παίζει καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση του παιδιού αλλά και τη δυνατότητά του ακόμα και να τελειώσει το Λύκειο. Η “επιλογή” δεν γίνεται στις εξετάσεις, αλλά πολύ πιο πριν. Στις εξετάσεις γίνεται η κατανομή των υποψηφίων στις σχολές. Η “επιλογή” έχει γίνει πριν από το Λύκειο, όπου για διάφορους λόγους, όπως αυτοί που έχουμε αναφέρει, τα παιδιά αδυνατούν να παρακολουθήσουν και “παραιτούνται” από την προσπάθεια. Δεν έχει τίποτα το “αντικειμενικό” αυτή η “επιλογή”, αλλά είναι καθαρά ταξική. Γιατί, λοιπόν, να μην αφαιρέσουμε αυτόν τον ψεύτικο μανδύα της “αντικειμενικής επιλογής”;

“Η ελεύθερη πρόσβαση είναι ανέφικτη, δεν γίνεται όλοι να γίνουν επιστήμονες!”. Πράγματι, πολλά πράγματα δεν είναι εφικτά όταν την ευθύνη για τα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας την έχει ένα υπουργείο που κάνει τα πάντα προς όφελος της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Όμως χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα. Πρώτον, για την ανεργία δεν ευθύνεται το όποιο σύστημα εισαγωγής. Η ανεργία είναι δίδυμο αδελφάκι αυτού του σχιζοφρενικού συστήματος που βασίζεται στο κέρδος. Δεύτερον, η ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι ζήτημα αρχής για την αριστερά. Το αίτημα “η μόρφωση είναι δικαίωμα” δεν σταματάει σε κάποια βαθμίδα. Κι αυτό γιατί η αριστερά έχει –ή θα έπρεπε να έχει– οργανική σχέση με τη μόρφωση. Κακώς κάποιες πτέρυγες της αριστεράς (π.χ. ΣΥΝ) έχουν το άγχος να χωρέσουν δυο καρπούζια σε μια μασχάλη με το να προτείνουν και ελεύθερη πρόσβαση και φιλτράρισμα στο νεοφιλελεύθερο πάντα πανεπιστήμιο.

Τρίτον, ας κοπεί η πλάκα για το πόσους π.χ. γιατρούς αντέχει η Ελλάδα, όταν τα δημόσια νοσοκομεία υπολειτουργούν λόγω των ελλείψεων, κι ας πάμε στην ουσία. Να δοθούν λεφτά στα δημόσια πανεπιστήμια και ΤΕΙ, ώστε να υπάρχουν υποδομές για να μη φεύγουν παιδιά στο εξωτερικό. Να κλείσουν όλα τα κολέγια και όλα τα παιδιά να μπαίνουν στα δημόσια ανώτατα ιδρύματα. Πριν φτάσουμε να μιλάμε για το αν η ελεύθερη πρόσβαση είναι σωστή, δεν είναι απαραίτητο να ξεκαθαρίσουμε ότι εμείς δεν έχουμε τίποτα να συζητήσουμε με το υπουργείο που στέλνει σε ένα καλοκαίρι 60.000 μαθητές στα κολέγια; Ας το έχουμε αυτό ξεκάθαρο, γιατί πλησιάζουν οι προτάσεις για “διάλογο”…

Αντρέας Καράμπελας,
Αθήνα

Το “δικαίωμα” στη μόρφωση στην Ελλάδα

Κάποια πρώτα στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε

  **2005-06

2006-07

2007-08

Σύνολο μαθητών στα νηπιαγωγεία

143.637

143.716

148.529

Σύνολο μαθητών που αποφοίτησαν από τη ΣΤ’Δημοτικού

110.367

108.698

Μαθητές σε Τεχνικά Λύκεια ΤΕΕ/ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ

122.500

106.752

Μαθητές σε Ενιαία Λύκεια

235.528

231.098

Μαθητές Ενιαίου Λυκείου Γ’Τάξη

80.715

75.064

Φοιτητές σε ΑΕΙ

170.629

171.857

170.422

Πήραν πτυχίο από ΑΕΙ

32.781

29.483

Φοιτητές σε ΤΕΙ

139.572

136.697

116.312

Πήραν πτυχίο από ΤΕΙ

17.618

15.417**  

Εν έτει 2007-08

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΥΠΕΠΘ, από το σύνολο των 97.407 υποψηφίων (όλων των κατηγοριών) που υπέβαλαν μηχανογραφικό δελτίο, εισάγονται στις σχολές οι 68.224 (εκ των οποίων οι 39.122 σε ΑΕΙ και οι 26.004 σε ΤΕΙ). Μένουν, δηλαδή, εκτός Ανώτατης Εκπαίδευσης 29.183 απόφοιτοι Λυκείου, ενώ, εάν υπολογιστούν περί τους 30.000 κι εκείνοι που έμειναν εκτός ΑΕΙ-ΤΕΙ απ’ όλες τις κατηγορίες υποψηφίων (δεν συμπλήρωσαν μηχανογραφικά), τότε το σύνολο των αποφοίτων που αποκλείονται από την Ανώτατη Εκπαίδευση προσεγγίζει τους 60.000. Το σύνολο των θέσεων που έμειναν ακάλυπτες σε ΑΕΙ και ΤΕΙ είναι 18.500.

Τα τελευταία 3 χρόνια έχουν μείνει κενές γύρω στις 50.000 θέσεις σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Τελικά, αν προσέξουμε τα στοιχεία, κάτι λίγο πάνω από τους μισούς μαθητές έχουν, προς το παρόν, μια θέση στα δημόσια ανώτατα ιδρύματα. Λιγότερο από το 45% από τα Ελληνόπουλα θα λάβουν τελικά κάποιον τίτλο από ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ! Πόσο σχέση έχουν αυτά τα στοιχεία με την εικόνα που θέλουν να παρουσιάσουν, ότι “όλοι οι Έλληνες σπουδάζουν” και ότι “όλοι θέλουν να γίνουν γιατροί και δικηγόροι”; Τελικά, η ανώτατη μόρφωση είναι δικαίωμα; Αυτή είναι και η αφετηρία που πρέπει να θέσει η αριστερά σ’ αυτό το ζήτημα.

Αδιόριστοι και ωρομίσθιοι εκπαιδευτικοί:
Ο εμπαιγμός να σταματήσει!

Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται από πλευράς Υπουργείου Παιδείας ένα όργιο εμπαιγμού σε βάρος του κόσμου της αδιοριστίας. Ένα όργιο, του οποίου κύρια συστατικά είναι, από τη μια, η περιστολή βασικών εργασιακών δικαιωμάτων και, από την άλλη, το εμπόριο ελπίδας για την πολυπόθητη μονιμοποίηση. Πιο συγκεκριμένα, οι ωρομίσθιοι μαζί με τη στέρηση βασικών συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, όπως αυτό του “εκλέγειν” και του “εκλέγεσθαι”, δεν απολαμβάνουν και το δικαίωμα στην πληρωμή της εργασίας τους την ώρα που αυτή παρέχεται. Όλοι θυμόμαστε ότι οι συνάδελφοι που δούλευαν στην Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη (Π.Δ.Σ.) ήταν μέχρι και το περασμένο καλοκαίρι απλήρωτοι για 2 ολόκληρα χρόνια. Το πιο τραγελαφικό απ’ όλα είναι ότι η πολιτεία τούς φορολογεί κι από πάνω για χρήματα που δεν έχουν πάρει.

Ειδικά από φέτος, στο χώρο της Π.Δ.Σ. ο εμπαιγμός γίνεται ακόμα μεγαλύτερος. Χαρακτηριστικά, ο μισθός μειώνεται στα 9,21 ευρώ μεικτά και ταυτόχρονα η εγκύκλιος απαγορεύει στους αδιόριστους που θέλουν να συμμετάσχουν στην Π.Δ.Σ. να εργάζονται παράλληλα σε φροντιστήριο ή να παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα. Η απαγόρευση αυτή αξιοποιείται κι από τους εργοδότες-ιδιοκτήτες φροντιστηρίων, οι οποίοι εκβιάζουν όσους καθηγητές είναι ταυτόχρονα και ωρομίσθιοι στην Π.Δ.Σ. να εργάζονται στα φροντιστήρια ανασφάλιστοι. Σ’ όλα τα παραπάνω να προσθέσουμε μία ακόμα διάσταση, αυτή της πολιτικής ομηρίας και της μετατροπής χιλιάδων συναδέλφων σε “πελάτες” του εκάστοτε πολιτικού και πολιτευτή, μιας και ο καθένας από εμάς υποχρεώνεται να βάλει την αξιοπρέπειά του στο ντουλάπι, προκειμένου να πάρει ελάχιστες ώρες στην Π.Δ.Σ., που μεταφράζονται σε ελάχιστα μόρια προϋπηρεσίας.

Αποκορύφωμα σ’ όλη αυτή την εξωφρενική κατάσταση αποτελεί ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ εκπαιδευτικών, που θα διεξαχθεί τους επόμενους μήνες. Από τη μία, η ύλη είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με την προηγούμενη φορά και, από την άλλη, οι θέσεις των διοριστέων είναι λιγότερες παρά τον αυξημένο συγκριτικά αριθμό συνταξιοδοτήσεων. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη σύγχυση γύρω από το πότε τελικά θα διεξαχθεί ο διαγωνισμός, καθώς έχουν ήδη ακουστεί τρεις διαφορετικές ημερομηνίες (από το “αρχές Δεκέμβρη” έχουμε καταλήξει στο “τέλη Γενάρη” κι έχει ακόμα ο θεός).

Όλη αυτή η κατάσταση που σημειώνεται στον τρόπο προσλήψεων δεν είναι τυχαία. Συμβάλλει τα μέγιστα στην οικοδόμηση του ατομικού ανθρώπου, του ανθρώπου που δεν έχει συλλογικά δικαιώματα, αλλά έχει ατομικές δυνατότητες, ατομικό τρόπο πρόσληψης, ατομική ευθύνη, που είναι ανταγωνιστικός και μη αλληλέγγυος. Ειδικά σε ό,τι αφορά τους ωρομίσθιους, έχουμε στην ουσία την εφαρμογή του “νέου” μοντέλου της κακοπληρωμένης, μερικής, μη μόνιμης και ελαστικής εργασίας. Οι ωρομίσθιοι αποτελούν το πρότυπο του εργαζόμενου που θέλει το σύστημα και οι πολιτικοί του φορείς. Δηλαδή, έναν εργαζόμενο χωρίς δικαιώματα, που θα τον προσλαμβάνουν αν θέλουν, όταν θέλουν, θα τον πληρώνουν όσο θέλουν και όποτε θέλουν, όπως ακριβώς γίνεται και στον ιδιωτικό τομέα.

Απέναντι σ’ όλα αυτά είναι ανάγκη να υπάρξει ένας διαφορετικός προσανατολισμός στον κόσμο της αδιοριστίας. Κόντρα στο πνεύμα του ατομισμού αλλά και μακριά από λογικές συλλόγων-σφραγίδα, που συγκροτούν σε περιφερειακό επίπεδο παραρτήματα των 5-10 γνωστών, χωρίς ουσιαστική λειτουργία και παρέμβαση. Χρειαζόμαστε συλλογικότητες ουσίας και όχι απουσίας, που να είναι μέσα στους χώρους δουλειάς, κοντά στους συναδέλφους, που θα προσπαθούν να συσπειρώσουν και να κινητοποιήσουν τον κόσμο της αδιοριστίας σε τοπικό επίπεδο και με ουσιαστικό τρόπο, που να αντιπαρατίθενται καθημερινά με τη λογική της εκπροσώπησης και να προωθούν διαρκώς την αναγκαιότητα της συσπείρωσης και του συλλογικού αγώνα. Ο δρόμος αυτός, όσο δύσκολος κι αν είναι, μπορεί να αποτελέσει μοναδική διέξοδο.

Μύρων Ξυδάκης,
Πρόεδρος του Συλλόγου Αδιόριστων Εκπαιδευτικών Ρεθύμνου

Για τον ατομικό αναλυτικό προγραμματισμό της ύλης στα σχολεία

Το παρακάτω κείμενο μοιράστηκε για χρήση όσον αφορά τον προγραμματισμό

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα είναι ένα γενικό περίγραμμα που παίρνει σάρκα και οστά μέσα από τη ζωντανή σχέση καθηγητή-μαθητών. Κι έτσι πρέπει να παραμείνει.

Η υποχρέωση της υλοποίησης της ογκώδους ύλης του μέσα από τον αναλυτικό προγραμματισμό οδηγεί στην εντατικοποίηση, στην απλή παρουσίαση της ύλης, στο κυνηγητό της σελίδας. Μέσα σ’αυτά τα ασφυκτικά πλαίσια, ο στόχος του καθηγητή, αντί να είναι οι μαθησιακές ανάγκες των μαθητών, καταντά σε αγώνα δρόμου για να εκπληρώσει “το τι έχει καταθέσει”. Ο πολύτιμος χρόνος για επανάληψη, για κατανόηση και αφομοίωση θεμελιωδών σημείων της ύλης, για διατύπωση και απάντηση αποριών, για διόρθωση ασκήσεων και εργασιών, για επίλυση μαθησιακών προβλημάτων δεν υπάρχει. Ο έλεγχος του ρυθμού της ύλης αποκλείει οποιαδήποτε δημιουργική πρωτοβουλία του καθηγητή, η διδασκαλία τυποποιείται. Αν απ’ αυτόν το βομβαρδισμό τα παιδιά από τα εκατό “αρπάξουν” ένα ή δύο πράγματα, μεμονωμένα και χωρίς σύστημα, τότε το αποτέλεσμα δεν είναι η ανάπτυξη-μάθηση αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, η εκγύμναση σε κάποια δεξιότητα-τεχνική.

Ακόμα, ο προγραμματισμός, από τώρα, των τεστ και των διαγωνισμάτων αφαιρεί τη δυνατότητα του καθηγητή να ορίζει αυτός πότε είναι αναγκαία για τους μαθητές, έτσι ώστε να αποκρυσταλλωθούν σ’ αυτά και η πρόοδος αλλά και τα λάθη και οι αδυναμίες, για να μπορέσει μετά να κατευθύνει το μάθημα στη σωστή πορεία. Μέσα σ’αυτά τα πλαίσια, όπου διαλύονται οποιαδήποτε περιθώρια παιδαγωγικής-μαθησιακής παρέμβασης από τον καθηγητή, ο μαθητής αφήνεται να καλύψει μόνος του το κενό. Όμως ο μαθητής δεν ζει στο κενό, κι αν αυτό δεν καλύπτεται από την κοινωνική του θέση και την αντίστοιχη οικονομική δυνατότητα, τότε είτε φταίει αυτός ο ίδιος είτε ο καθηγητής του. Έτσι επικυρώνονται οι “άξιοι” κι όλοι οι άλλοι περιθωριοποιούνται.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο στόχος μας ως εκπαιδευτικοί; Να μπαίνουμε στην τάξη και να στηρίζουμε την πνευματική ανάπτυξη των μαθητών μας ανεξαρτήτως κοινωνικού στρώματος, ή να αναδειχθούν/επιλεγούν οι άξιοι μέσα από την εντατικοποίηση της ύλης, με αποτέλεσμα την κατηγοριοποίησή τους; Τα τελευταία χρόνια, τα γραπτά των Πανελληνίων είναι πολωμένα στα δύο άκρα.

Επομένως, ένα χαρτί είναι εύκολο να γραφτεί. Υπάρχουν και οι “πλούσιες” οδηγίες του βιβλίου του καθηγητή. Καλές οι θεωρητικές συμβουλές και οι παρατηρήσεις, αλλά για το ρυθμό, το περιεχόμενο και τον προγραμματισμό της διδασκαλίας τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο δικαιωματικά τον έχουν όσοι διδάσκουν και ξέρουν την τάξη με τις ανάγκες και τα προβλήματά της και κανένας άλλος.

Σεπτέμβρης 2008
Ένα μήνα μετά, κάποια σχόλια…

Για πρώτη φορά, φέτος, σύμφωνα με την υπουργική εγκύκλιο για τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου, ζητήθηκε από τους εκπαιδευτικούς να συντάξουν και να καταθέσουν ατομικό αναλυτικό προγραμματισμό ύλης στην αρχή της σχολικής χρονιάς.

Όταν τέθηκε το θέμα, γιατί έπρεπε να κατατεθεί ο προγραμματισμός μέχρι τις 11 Σεπτέμβρη, υπήρξαν διάφορες αντιδράσεις. Εκτός των φανατικών της κατάθεσης του προγραμματισμού, άλλοι έλεγαν ότι “γίνεται για τα μάτια του κόσμου”, άλλοι ότι “είναι κάτι το τυπικό και οι άσχετοι του υπουργείου δεν έχουν ιδέα για το τι γίνεται μέσα στην τάξη” και μεγάλο μέρος των συναδέλφων ανησύχησαν σοβαρά, γιατί θεώρησαν ότι έτσι αρχίζει η αξιολόγηση με τους σχολικούς συμβούλους ή ότι, κυνηγώντας την υλοποίηση της τεράστιας ύλης που προβλέπει το Αναλυτικό Πρόγραμμα, το μάθημα θα είναι ρηχό και επιφανειακό, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μη μαθαίνουν τίποτα. Ο καθένας μόνος του και απροετοίμαστος προβληματιζόταν για το τι θα κάνει.

Ενώ αυτή ήταν η κατάσταση πνευμάτων στα σχολεία, καμιά συλλογική διαδικασία (Γενικές Συνελεύσεις) συζήτησης και απόφασης δεν είχε προγραμματιστεί από την ΟΛΜΕ το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου. Παρόλο που στη Μετασυνεδριακή, τον Ιούνιο, ψηφίστηκε ψήφισμα από 40 προέδρους ΕΛΜΕ που καλούσε τους εκπαιδευτικούς να μην καταθέσουν τον προγραμματισμό, η ΟΛΜΕ, με νέα ανακοίνωσή της (3-09-08) –στην πρώτη της ανακοίνωση τον Ιούνιο έγραφε ότι είναι “θετικό βήμα” ο προγραμματισμός– καλεί “τους διευθυντές, τους συλλόγους διδασκόντων, τους σχολικούς συμβούλους και τον κάθε συνάδελφο” να μην καταγράψουν στα πρακτικά των συλλόγων διδασκόντων τα σχέδια του αναλυτικού προγραμματισμού. Επίσης καλεί η συγκέντρωση θεμάτων από τους σχολικούς συμβούλους να γίνεται κάτω από προϋποθέσεις, όπως η ομαδική συνάντηση πριν από τις εξετάσεις, με προσωπική ανωνυμία και “προαιρετικά και ελεύθερα”! Έτσι, αντί να διαμορφωθεί μια συλλογική στάση μέσα από συνελεύσεις και με κεντρική απόφαση, η ΟΛΜΕ μετακύλισε το ζήτημα στους συλλόγους και στον κάθε συνάδελφο ατομικά. Και, βέβαια, το θέμα δεν ήταν που θα κατατεθεί ο προγραμματισμός, αλλά αν θα κατατεθεί ή όχι. Να σημειωθεί ότι ήδη τότε συζητιόταν από τη διοίκηση να κατατεθεί σε ένα φάκελο στο σχολείο.

Απ’ όσο γνωρίζουμε, μόνο μία Γενική Συνέλευση 70 εκπαιδευτικών έγινε πανελλαδικά (ΕΛΜΕ Α. Λιοσίων – Ζεφυρίου – Φυλής) και αποφάσισε τη μη κατάθεση.

Σ’αυτό το φόντο, μεγάλο μέρος εκπαιδευτικών που προβληματίζονταν και αντιδρούσαν, αφέθηκε μόνο του και απροστάτευτο απέναντι στη διοίκηση. Από την επαφή μας με τα σχολεία, μάθαμε ότι υπήρξε ποικιλία αντιδράσεων. Άλλοι συνέταξαν προγραμματισμούς σε γενικές γραμμές, άλλοι αρνήθηκαν, αλλού σύλλογοι αποφάσισαν κ.λπ. Όσον αφορά τη γραμμή, “ο σύλλογος αποφασίζει”: Είναι δημοκρατικό η “πλειοψηφία” ενός διοικητικού οργάνου, που τα μέλη δεν είναι ισότιμα (διευθυντής, υποδιευθυντής) να επιβάλλει την άποψή της στη μειοψηφία;

Αργότερα, ήρθε συμπληρωματικό από το υπουργείο, που λύνοντας ένα πρακτικό πρόβλημα, δηλαδή να καταγραφούν στο πρακτικό άπειρες σελίδες σχεδίων έδινε την εντολή να συγκεντρωθούν όλοι οι προγραμματισμοί σε ένα φάκελο στο σχολείο, με ευθύνη του διευθυντή, που όμως να είναι στη διάθεση του σχολικού συμβούλου ανά πάσα στιγμή.

Ορισμένοι το χαιρέτισαν σαν τακτική νίκη της ΟΛΜΕ. Όμως, όταν ο σχολικός σύμβουλος αργότερα θα αρχίσει την αρχειοθέτηση, δηλαδή τη δημιουργία του ατομικού φακέλου του εκπαιδευτικού και θα ζητήσει αντίγραφα, αυτό είναι νίκη; Το ότι ανοίγει έτσι η πόρτα για να επεμβαίνουν στο ρυθμό και στο περιεχόμενο της διδασκαλίας παράγοντες άσχετοι με τη διδασκαλία στην τάξη (σχολικοί σύμβουλοι, διευθυντές), αυτό είναι νίκη;

Με τέτοιες νοοτροπίες, το μόνο που κατορθώνεται είναι να βυθίζεται ο κλάδος στη μιζέρια και τη διάλυση της συλλογικής συνείδησης. Τόσο σοβαρά θέματα, όπως η γενική κατεύθυνση που δίνεται στη μαθησιακή διαδικασία μέσα από τον ατομικό αναλυτικό προγραμματισμό και η αναγκαιότητα για στοιχειώδεις ανθρώπινες συνθήκες εργασίας με περιεχόμενο και ανθρώπινο ρυθμό, μόνο με συλλογικές διαδικασίες και συντεταγμένα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να διεκδικήσουμε.

Αφαλωνιάτης Θεόδωρος, 1ο ΓΕΛ Άνω Λιοσίων
Ψιμούλη Χρυσούλα, ΓΕΛ Ζεφυρίου

Σχολικές γιορτές:
Αγγαρεία ή πεδίο παρέμβασης;

Κάθε χρόνο, όποτε πλησιάζει η περίοδος προετοιμασίας μιας σχολικής εορτής για να τιμηθεί η επέτειος ενός σπουδαίου ιστορικού γεγονότος, πολλοί προοδευτικοί συνάδελφοι στα σχολεία προβληματιζόμαστε για το πώς πρέπει να διοργανωθεί μια τέτοια εκδήλωση στο σχολείο. Από τη μια, να μην εξυπηρετηθεί η εμπέδωση της κυρίαρχης ιδεολογίας, με όλες τις σκόπιμες παραμορφώσεις της ιστορικής πραγματικότητας, κι από την άλλη, να μη φανούμε “προκλητικοί” στο σχολικό μας περιβάλλον και –το χειρότερο– γραφικοί στους μαθητές μας. Το σίγουρο είναι ότι αρνούμαστε να επαναλάβουμε μύθους και ωραιοποιήσεις που προσβάλλουν την ιστορική μνήμη και προσπαθούμε, με τρόπους ήπιους και διακριτικούς, να προβάλλουμε αλήθειες αποσιωπημένες ή βάναυσα παραποιημένες στα τόσα χρόνια παραδοσιακής εκπαιδευτικής πρακτικής. Μια τέτοια προσπάθεια, βέβαια, σε αρκετές περιπτώσεις, επιφέρει κατασυκοφάντηση και ποικίλες διώξεις από τους προϊσταμένους στους τολμηρούς εκπαιδευτικούς. Ας μη λησμονούμε, για παράδειγμα, τι συνέβη δυο χρόνια πριν, στο Γυμνάσιο Βέλου, στην Κορινθία, σε φιλόλογο διδάσκουσα την Ιστορία της Γ’ Γυμνασίου, η οποία αμφισβήτησε κάποιους μύθους, όπως αυτόν του κρυφού σχολειού (κλήση σε απολογία από τον προϊστάμενο της Β’βάθμιας, αυστηρές συστάσεις από το σχολικό σύμβουλο)…

Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, όπως στην περίπτωσή μας (28η Οκτωβρίου, 17η Νοέμβρη) άλλοι απέχουν εντελώς από εορταστικές εκδηλώσεις, παράτες και επετειακές εκπομπές στα ΜΜΕ, βαριεστημένοι και μπουχτισμένοι από τη στρέβλωση και την εξιδανίκευση του παρελθόντος που συνήθως γίνεται. Άλλοι, όμως, εκπαιδευτικοί και γονείς παιδιών σχολικής ηλικίας είμαστε αναγκασμένοι, με κάποιον τρόπο, να συμμετέχουμε. Ίσως και να οφείλουμε να συμμετέχουμε παρά τη δυσφορία μας ή και τους φόβους μας, για να μην αφήνουμε το πεδίο ελεύθερο…

Ποια μπορεί, όμως, να είναι η στάση μας;

Ας μιλήσουμε, κατά τη γνώμη μου, στη νεολαία μας, στους μαθητές και στα παιδιά μας για την αντίσταση του λαού μας στο φασισμό αλλά και στο δωσιλογισμό, στη ρουφιανιά και την υποτέλεια. Ας αποκαλύψουμε τις απόπειρες της ακροδεξιάς (βλ. των Καρατζαφέρη και Πλεύρη) να απαξιώσουν και να σπιλώσουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο των γνήσιων λαϊκών δυνάμεων στον αντιστασιακό αγώνα κατά των εισβολέων και των συνεργατών τους, αρχικά, και κατά των ωμών επεμβάσεων των Δυτικών “απελευθερωτών” και “συμμάχων” μας, στη συνέχεια (βλ. π.χ. άποψη Πλεύρη, ότι την πραγματική αντίσταση δεν την έκανε το λαϊκό στοιχείο αλλά μόνο οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού). Ας πείσουμε τη νεολαία μας ότι, όπως ισχυριζόταν ο Γ. Κορδάτος, είναι σκόπιμο να μετουσιωθεί η γνώση του άμεσου ή απώτερου παρελθόντος σε ικανότητα διάγνωσης των κινητήριων διεργασιών του παρόντος και σε δραστηριοποίηση. Κι ότι αυτό είναι στον αντίποδα όλων των συστηματικών προσπαθειών ευνουχισμού και απονάρκωσής της νεολαίας, ότι αυτό θα αχρηστεύσει όλες τις επιχειρήσεις παθητικοποίησης κι εξανδραποδισμού των λαϊκών μαζών. Ας αναδείξουμε, τέλος, με τις δικές μας παρεμβάσεις μέσα κι έξω από τα σχολεία την ανάγκη διάσωσης και διαιώνισης της ιστορικής μνήμης, ανάγκη που ασφαλώς δεν καλύπτεται με τις μιλιταριστικές παρελάσεις και τους στομφώδεις λόγους των επισήμων, αλλά με τις αναφορές της αριστεράς στους αγώνες του λαού μας…

Έτσι, ίσως καταφέρουμε εμείς, οι εκπαιδευτικοί, να μην περιοριζόμαστε στο ρόλο των απλών διεκπεραιωτών εντολών και εφαρμοστών ανούσιων εγκυκλίων, αλλά να λειτουργήσουμε ως “διανοούμενοι της κοινωνικής αλλαγής”, όπως μας συμβουλεύει κι ο H. Giroux, οι οποίοι αντιδρούμε στην προμελετημένη δημιουργία πλανημένων κοινωνικών συνειδήσεων ατόμων που σκέφτονται, που ενεργούν, σε τελική ανάλυση, σε βάρος των ίδιων τους των συμφερόντων.

Ελεάννα Βλαβιανού, Αθήνα

Για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών

Με αφορμή τις τυμπανοκρουσίες του υπουργείου στην αρχή της σχολικής χρονιάς για το “κατόρθωμα” να επιμορφώσει όλους του νεοδιόριστους και ένα μεγάλο αριθμό αναπληρωτών πριν από την έναρξη των μαθημάτων, καλό είναι να δούμε σοβαρά το ζήτημα της επιμόρφωσης που έχει διευρυνθεί και αποτελεί βασική προτεραιότητα του υπουργείου και να απαντήσουμε σε ορισμένα ερωτήματα: Από ποιον και γιατί η επιμόρφωση; Τι έχει δείξει η ιστορία; Τι εξυπηρετεί με τον τρόπο οργάνωσής της και ειδικά με το περιεχόμενό της; Είναι ουδέτερη; Γιατί ειδικά σήμερα αυτή η προτεραιότητα; Ποιος την προωθεί-χρηματοδοτεί; Έχει σχέση με την αξιολόγηση; Τι λέει η συνδικαλιστική μας ηγεσία;

Η επιμόρφωση διαχρονικά

Ιστορικά, οι διαδικασίες επιμόρφωσης στην Ελλάδα ακολουθούσαν, όχι πάντα οργανωμένα, την εκάστοτε εκπαιδευτική πολιτική και το μοντέλο εκπαίδευσης, με την έννοια της εμπέδωσης και της επιβολής στους εκπαιδευτικούς των όποιων “αναγκαίων” μεταρρυθμίσεων στη δομή και στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη μορφή υποχρεωτικής επιμόρφωσης (“μετεκπαίδευσης”) εφαρμόστηκε μέσω του Διδασκαλείου Μέσης Εκπαίδευσης στην Αθήνα, το 1910, με την εισαγωγή της ερβαρτιανής μεθόδου (δασκαλοκεντρική μέθοδος) στην Ελλάδα, και συνεχίστηκε η ίδια περίπου μέχρι το 1964 (που δημιουργείται το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) και στους δασκάλους με “επιμορφωτές” τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Η δικτατορία, αφού “έλεγξε” του συλλόγους διδασκόντων στα πανεπιστήμια της χώρας, δημιούργησε και εξάπλωσε τα “Διδασκαλεία Δημοτικής Εκπαίδευσης” σαν βασικό μηχανισμό “διάπλασης” των εκπαιδευτικών. Μετά τη μεταπολίτευση, καταργείται η έννοια της μετεκπαίδευσης και καθιερώνεται πλέον η επιμόρφωση κυρίως με τη δημιουργία των σχολών ΣΕΛΜΕ/ΣΕΛΔΕ (1978), περίοδος προετοιμασίας της μεγάλης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης από την κυβέρνηση Ράλλη. Την ίδια περίοδο, το συνδικαλιστικό κίνημα (ΟΛΜΕ), προσπαθώντας να απαντήσει στις επιβαλλόμενες εκπαιδευτικές μεθόδους μέσω των σχολών ΣΕΛΜΕ/ΣΕΛΔΕ, οργανώνει “προγράμματα αυτοεπιμόρφωσης” μέσω των τοπικών ΕΛΜΕ με τη μορφή διαλέξεων και σεμιναρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υπουργείο, με διαταγή του, απαγόρευσε τη συμμετοχή των καθηγητών, προφανώς γιατί ήθελε να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο των σχετικών διαδικασιών. Το ΠΑΣΟΚ, στην προσπάθειά του να ελέγξει και να ενσωματώσει το συνδικαλιστικό κίνημα, με τον περίφημο νόμο 1566/85, επανιδρύει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (που είχε καταργήσει η χούντα) και θεσμοθετεί τα σημερινά ΠΕΚ (Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα), που θα λειτουργήσουν πολύ αργότερα, το 1992. Ουσιαστικά, το υπουργείο υιοθετεί με έξυπνο τρόπο το πάγιο πλέον αίτημα της ΟΛΜΕ για την οργάνωση και λειτουργία επιμορφωτικών κέντρων, έχοντας το πάνω χέρι και με βασικό περιεχόμενο τις “νέες” ευρωπαϊκές τάσεις στη διδακτική και στο περιεχόμενο σπουδών. Τα ΠΕΚ ξεκίνησαν τη λειτουργία τους με τη χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια (Ε.Κ.Τ) και συνεχίζουν μέχρι σήμερα στα πλαίσια των ΕΠΕΑΕΚ.

Το περιεχόμενο της επιμόρφωσης σήμερα

Το γεγονός αυτό, της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, διαμορφώνει πλήρως και τη μορφή και το περιεχόμενο των επιμορφώσεων (δεν τα δίνουν τσάμπα τα λεφτά!). Με αυτή την έννοια, δεν είναι καθόλου ουδέτερη διαδικασία. Εντάσσεται στον ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης και στις οδηγίες που έχουν επιβληθεί από την Ε.Ε. (Μπολόνια, 1988 – Λευκή βίβλος, 1993 – Έκθεση ΟΟΣΑ, 1995 – Λισαβόνα, 2000), όσον αφορά τις μεθόδους και το περιεχόμενο των σπουδών. Οι νεοδιόριστοι συνάδελφοι που περνούν από τις υποχρεωτικές εισαγωγικές επιμορφώσεις βρίσκουν απέναντί τους προϊστάμενους εκπαίδευσης, στελέχη, πανεπιστημιακούς, συμβούλους διαφόρων ειδικοτήτων (πολλοί απ’ αυτούς δεν έχουν διδακτική εμπειρία), που τους πιπιλάνε τις νέες μεθόδους διδασκαλίας, τα νέα αναλυτικά προγράμματα (τα λεγόμενα ΔΕΠΣ) και το νέο ρόλο που καλείται να παίξει ο εκπαιδευτικός. Όλα συγκλίνουν, ανεξαρτήτως βαθμίδας (δάσκαλοι, καθηγητές) και ανεξαρτήτου ειδικότητας, στην προπαγάνδα υπέρ του “νέου έξυπνου σχολείου”. Δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε πλήρως το περιεχόμενο της “νέας παιδαγωγικής”, ωστόσο μπορούμε να πούμε συνοπτικά ότι βασίζεται σε δύο πυλώνες: Στη μέθοδο project, ή του “μαθαίνω πώς να μαθαίνω”, και στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας ή, αλλιώς, διαθεματικότητα. Οι υποστηρικτές του μοντέλου αυτού βάλλουν εναντίον του “παλιού παθητικού γνωσιοκεντρικού σχολείου” και επιχειρηματολογούν υπέρ του μαθητοκεντρικού σχολείου της “αποκάλυψης της γνώσης”. Χοντρικά σημαίνει να ξεφύγουμε από το “μάθε, παιδί μου, γράμματα” και να πάμε στο “απόκτησε, παιδί μου, δεξιότητες, αποσπασματικές και αδόμητες”. Είναι μια καθαρή οπισθοχώρηση στο ζήτημα της γνώση, ς στο όνομα της εξέλιξης και των νέων τεχνολογιών. Οδηγεί σ’ αυτό που έχουμε περιγράψει και παλιότερα, στο σχολείο της αμάθειας.

Επιμόρφωση και διά βίου εκπαίδευση

Το υπουργείο συνδέει άμεσα το ζήτημα της επιμόρφωσης με αυτό της διά βίου εκπαίδευσης. Ο Στυλιανίδης, σε μια από τις πρώτες του συνεντεύξεις σαν υπουργός Παιδείας (26/2/08), αναμασώντας βέβαια τη ρητορική της ευρωπαϊκής πολιτικής, είχε δηλώσει: “Δομείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αναβάθμιση της παρεχόμενης επιμόρφωσης, και της εισαγωγικής αλλά και της διά βίου, ώστε οι νέοι εκπαιδευτικοί, σε όποια βαθμίδα κι αν λειτουργούν, να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εποχής, να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις και να μεταλαμπαδεύσουν τη φρέσκια γνώση στα παιδιά μας”.

Γιατί πλασάρεται τόσο πολύ το διά βίου εκπαίδευση; Αν δούμε τη σημερινή κατάσταση σε σχέση με μια 15ετία πίσω, θα καταλάβουμε ότι υπάρχει μια μεθόδευση στην εμπέδωση της λογικής ότι “οι τεχνολογικές εξελίξεις επιβάλλουν συνεχή μετεκπαίδευση”. Με βάση αυτή τη λογική, έχουν διευρυνθεί από το υπουργείο τα σεμινάρια και οι ημερίδες και πέρα των εισαγωγικών και υποχρεωτικών επιμορφώσεων. Και αν το σκεφτούμε σοβαρά, είναι γελοίο να μιλάμε για τρομερές εξελίξεις που επιβάλλουν συνεχείς επιμορφώσεις στο επίπεδο της Α’βάθμιας και Β’βάθμιας. Πόσο έχουν αλλάξει τα Αρχαία, τα Νέα Ελληνικά, οι φυσικές επιστήμες; Εκτός από την ανάγκη της εκμάθησης χρήσης Η/Υ, δεν προκύπτει από πουθενά κάτι καινούργιο και φρέσκο. Οι εμπειρίες συναδέλφων σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των επιμορφώσεων αυτών το αποδεικνύει. Δεν πλασάρεται η “νέα γνώση”, αλλά οι “νέοι τρόποι διδασκαλίας”, η “διαχείριση κρίσεων στην τάξη” (πού οφείλονται άραγε;), η λογική ότι είναι ευθύνη των συναδέλφων να τραβήξουν το χαμένο ενδιαφέρον των μαθητών σε ένα χώρο που βιώνουμε συνεχώς τη διάλυση. Το υπουργείο πατάει, τις περισσότερες φορές, πάνω ακριβώς σ’ αυτή την κοινή πορεία της αναζήτησης διεξόδου από μια εντελώς ασφυκτική κατάσταση στο σχολείο.

Επιμόρφωση και αξιολόγηση

Τελικά, ποιος είναι ο σκοπός των επιμορφώσεων πέρα από το να εμπεδωθεί μια “συλλογική ευθύνη” για την κατάσταση στο σχολείο; Είναι τυχαίο ότι η όλη ρητορική συνδέει την επιμόρφωνση με τη διά βίου εκπαίδευση και, μάλιστα, με τέτοιον τρόπο που προσδιορίζονται επακριβώς και οι στόχοι; (Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο έχει ξεχωριστό τμήμα με το όνομα “Τμήμα Αξιολόγησης και Επιμόρφωσης”). Σκοπός είναι οι συνάδελφοι να μπουν σιγά σιγά στη λογική του “μάζευε κι ας είν’ και ρώγες”. Η προσπάθεια να μπει χέρι στο εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών και στην άρση της μονιμότητας σημαίνει την προετοιμασία του εδάφους. Η αξιολόγηση έρχεται και πατάει στην επιμόρφωση, ακριβώς γιατί τα αποτελέσματα από την εφαρμογή της μπορεί να είναι μετρήσιμα. Η προσπάθεια ενεργοποίησης των σχολικών συμβούλων (ειδικά φέτος, με την εγκύκλιο για τον προγραμματισμό της ύλης) έχει να κάνει και μ’ αυτό.

Είναι πολλά τα λεφτά…

Η Ε.Ε. είναι πολύ γενναιόδωρη στη χρηματοδότηση των μηχανισμών επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σχεδόν όσο και στην κατάρτιση ανέργων. Από τις αρχές της δεκαετίας ’90 μέχρι σήμερα, κυρίως μέσω των προγραμμάτων ΕΠΕΑΕΚ, έχουν χρηματοδοτηθεί το υπουργείο και το Π.Ι. για τις εισαγωγικές επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών (μέσω του Οργανισμού Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών), πανεπιστήμια και κυρίως παιδαγωγικές σχολές για επιμόρφωση στελεχών και συμβούλων, επιμόρφωση ενηλίκων (π.χ. πρόγραμμα “ΗΡΩΝ”) και σχολές γονέων (goneis.gr). Έχει στηθεί ένα τρελό πανηγύρι κολεγίων, φροντιστηρίων, ιδιωτικών κέντρων κατάρτισης γύρω από το ποιος θα προλάβει να οργανώσει (πρόχειρα, τις περισσότερες φορές) τις επιμορφώσεις, για να τσεπώσει το ζεστό χρήμα. Χρηματοδοτούνται μέχρι και συνδικαλιστικά επιστημονικά ιδρύματα (ΚΕΜΕΤΕ/ΟΛΜΕ, ΙΠΕΜ/ΔΟΕ, Πολύκεντρο/ΑΔΕΔΥ, ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) για τη διοργάνωση συνεδρίων, ημερίδων, επιμορφώσεων. Το τελευταίο εκπαιδευτικό συνέδριο της ΟΛΜΕ ήταν ευγενική χορηγία της POST BANK και του ΕΠΕΑΕΚ!

Μήπως αυτός είναι ο λόγος που η ΟΛΜΕ το προβάλλει σαν βασικό αίτημα του κλάδου; Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα για το συνδικαλιστικό κίνημα δεν είναι αν η επιμόρφωση είναι ετήσια ή όχι. Πρέπει να συνειδητοποιηθεί ότι είναι μηχανισμός χειραγώγησης των εκπαιδευτικών και επιβολής της πολιτικής του υπουργείου και σαν τέτοιος πρέπει να αντιμετωπιστεί. Και δεν μιλάμε για τα αυτονόητα, όπως για παράδειγμα να μάθουν όλοι οι εκπαιδευτικοί να χρησιμοποιούν Η/Υ, αλλά για την πλειοψηφία των προγραμμάτων που αφορούν τη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού που απαιτεί το σχολείο της αγοράς και της αμάθειας.

Χριστόφορος Σφακιανάκης, Ιεράπετρα

Η εκπαίδευση και το εκπαιδευτικό κίνημα στην Πορτογαλία

Στις αρχές της προηγούμενης χρονιάς, στην Πορτογαλία, αναπτύχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα στο χώρο της εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Επιδιώξαμε και καταφέραμε να έρθουμε σε επαφή (ηλεκτρονική και ζωντανή) με δύο εκπροσώπους του κινήματος αυτού. Την Anna Gaspar, πρόεδρο του συνδικάτου FEN-Prof, ενός από τα δύο μεγάλα συνδικάτα της Πορτογαλίας στο χώρο της εκπαίδευσης, και τον Miguel Reis, εκπρόσωπο του Κινήματος για τα Δημόσια Σχολεία στην Πορτογαλία, που είναι ένα από τα μαζικότερα ανεξάρτητα κινήματα που αναπτύχθηκαν την περίοδο των κινητοποιήσεων αυτών. Στις επαφές αυτές συζητήσαμε αρκετά τόσο για τις ίδιες τις κινητοποιήσεις όσο και για τη γενικότερη κατάσταση στην εκπαίδευση. Παρακάτω παρουσιάζουμε κάποιες από τις εικόνες και τα στοιχεία, τις βασικές διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που αποκομίσαμε από τις επαφές αυτές.

Η κατάσταση στην εκπαίδευση στην Πορτογαλία

Σε πληθυσμό 10.000.000, υπάρχουν 1.000.000 αναλφάβητοι ηλικιών κυρίως άνω των 40. Η κύρια αιτία είναι η φτώχεια που υπήρχε στην Πορτογαλία και ότι το σχολείο ήταν φασιστικό-αυταρχικό και προοριζόταν για την ελίτ.

Σήμερα, ένας στους δύο γονείς μαθητών είναι άνεργος και πολλοί γονείς μένουν μακριά από τις οικογένειές τους λόγω εργασίας. Αυτό φέρνει αίσθημα μοναξιάς και ανασφάλειας στην οικογένεια και στα παιδιά. Αυτό, μαζί και με τα οικονομικά προβλήματα και το γεγονός ότι πολλά παιδιά εργάζονται, οδηγεί τους μαθητές να εγκαταλείπουν το σχολείο. Σ’ αυτές τις συνθήκες, το σχολείο τους μοιάζει πολύ θεωρητικό και δεν τους ελκύει, αφού γονείς και μαθητές πιστεύουν ότι δεν τους προσφέρει ουσιαστικά εφόδια για αποκατάσταση.

Η βία στα σχολεία είναι, επίσης, αρκετά έντονο φαινόμενο. Η διδασκαλία των τεχνών (που έχει μεγάλη σημασία σε κοινωνίες με βία και εγκληματικότητα) υποβαθμίζεται. Στα περισσότερα σχολεία δεν διδάσκονται καθόλου. Πρόσβαση στις τέχνες έχει μόνο η ελίτ, με αποτέλεσμα η νεολαία να στρέφεται μαζικά σε πολιτισμικά σκουπίδια.

Δημοκρατία στα σχολεία

Σταθμός στη σύγχρονη ιστορία της Πορτογαλίας αλλά και του εκπαιδευτικού κινήματός της ήταν η πτώση της χούντας και το κίνημα που αναπτύχθηκε τότε. Οι πιο καλές σύγχρονες παραδόσεις αλλά και κατακτήσεις του κινήματος αυτού έχουν τις ρίζες τους και τις αναφορές τους σ’ αυτή την περίοδο. Σε αντιπαράθεση με τους διορισμένους διευθυντές της χούντας, για παράδειγμα, έχει κατακτηθεί το σχολείο να διευθύνεται από μια επιτροπή εκλεγμένη από εκπαιδευτικούς, μαθητές και το μη εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Στην επιτροπή συμμετέχουν μέλη και από τις τρεις προηγούμενες κατηγορίες.

Επιπλέον, το διδακτικό έργο σε κάθε σχολείο διευθύνεται από τις επιτροπές τομέων. Σε κάθε σχολείο υπάρχουν τρεις τομείς για τρία βασικά γνωστικά πεδία (θετικές επιστήμες, φυσικές επιστήμες, ανθρωπιστικές επιστήμες). Κάποιοι συνάδελφοι που ανήκουν σε έναν τομέα αναλαμβάνουν εκ περιτροπής, για μία χρονιά, να είναι μέλη της επιτροπής κι έτσι ασκούν κάποιο διοικητικό έργο. Αυτή η κυκλική εναλλαγή λειτουργεί και σε άλλες αρμοδιότητες στη σχολική ζωή. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε συνάδελφος θα περάσει με εναλλαγή από διάφορα πόστα (διοικητικά, επιστημονικά, εκπαιδευτικά και άλλα) για τα οποία και μοριοδοτείται.

Κατακτήσεις – Ενότητα του κλάδου

Μετά το ’89, το κίνημα κατέκτησε ενιαίο τρόπο διορισμού των καθηγητών (4ετές πτυχίο και παιδαγωγικά μαθήματα στο τελευταίο έτος σπουδών, αν θέλει κάποιος να γίνει εκπαιδευτικός). Πάγιο αίτημα του κινήματος είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί να έχουν τον ίδιο μισθό και την ίδια εξέλιξη.

Πριν εφαρμοστεί ο νόμος της κυβέρνησης για την αξιολόγηση, κάθε καθηγητής ανά τρία χρόνια έκανε 50 ώρες σεμινάρια και μετά έκανε έκθεση αυτοαξιολόγησης με βάση το έργο που είχε κάνει (εκπαιδευτικό, ερευνητικό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό κ.λπ.) για να αλλάξει μισθολογικό κλιμάκιο.

Στην Πορτογαλία υπάρχουν 14 ενώσεις (ομοσπονδίες) εκπαιδευτικών. Οι δύο μεγαλύτερες είναι η FEN Prof, η οποία πρόσκειται στην αριστερά, και η FNE, που πρόσκειται στη δεξιά και υποστηρίζει τα ιδιωτικά σχολεία ενάντια στα δημόσια.

Εισαγωγή της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών:
Το ποτήρι ξεχειλίζει

Το βασικό ζήτημα που οδήγησε στις κινητοποιήσεις είναι ο νόμος για την αξιολόγηση – ένα ακόμα βήμα από τη σοσιαλιστική κυβέρνηση στην κατεύθυνση της διάλυσης του δημόσιου σχολείου.

Οι καθηγητές διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τους απλούς καθηγητές και τους κύριους (βασικούς) καθηγητές (titulage). Για να γίνει κάποιος βασικός καθηγητής, πρέπει να έχει μαζέψει μόρια από διοικητικές και επιστημονικές εργασίες και επιπλέον να είναι στο τελευταίο (10ο) μισθολογικό κλιμάκιο. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως η δεύτερη κατηγορία είναι εντελώς μειοψηφική. Από αυτούς τους βασικούς καθηγητές θα διορίζονται (με βάση το νέο νόμο) οι διευθυντές, οι οποίοι μπορούν να ασκούν αξιολόγηση ανεξάρτητα αν έχουν λιγότερα προσόντα ή κατάρτιση από συναδέλφους που δεν έχουν φτάσει στο τελευταίο μισθολογικό κλιμάκιο.

Η αξιολόγηση, έτσι όπως ορίστηκε με το νόμο και όπως εφαρμόστηκε, συνάντησε την οξεία κριτική του κινήματος, παρόλο που διαφημίστηκε και στηρίχτηκε από την κυβέρνηση σαν το φάρμακο για όλα τα προβλήματα της εκπαίδευσης, σαν η ευκαιρία να αξιολογήσει η κοινωνία και οι γονείς-μαθητές τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς. Η αξιολόγηση δεν ήταν αντικειμενική, γιατί στηριζόταν μόνο στη βαθμολογία των μαθητών και στον αριθμό των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές και οικογενειακές συνθήκες (περιοχή, οικονομική κατάσταση κ.λπ.).

Στην πράξη. παρουσιάστηκαν έντονες αδικίες στην αξιολόγηση και διαφορετικά κριτήρια από περιοχή σε περιοχή. Αυξήθηκε δραματικά η γραφειοκρατία στα σχολεία, καθώς για να βγει η αξιολόγηση, απαιτούνταν τεράστιος όγκος αναφορών και εκθέσεων και πολύς χρόνος για συναντήσεις, με αποτέλεσμα ο καθηγητής να μην έχει ουσιαστικό χρόνο στο σχολείο να προσεγγίσει τα παιδιά. Αυτού του τύπου η αξιολόγηση προήγαγε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους συναδέλφους, αφού κάθε αξιολογητής έχει συμφέρον να αξιολογήσει αρνητικά το συνάδελφο για να μη διεκδικήσει αργότερα τη διευθυντική του θέση. Μία από τις βασικές στοχεύσεις της αξιολόγησης ήταν και η εξοικονόμηση πόρων για την κυβέρνηση, αφού ήταν στενά συνδεδεμένη και ανέκοπτε την ομαλή μισθολογική ανέλιξη.

Παράλληλα με το θεσμό του διορισμένου διευθυντή, η κυβέρνηση χτυπά τη δημοκρατία στα σχολεία, γιατί ο διευθυντής θα διορίζει παράλληλα καθηγητές σε όλες τις διοικητικές θέσεις (επιτροπές κ.λπ.). Το βασικό επιχείρημα είναι ότι είναι απαραίτητο ένα πρόσωπο που θα είναι η βιτρίνα του σχολείου, για να απαντάει στα κρούσματα βίας και στα υπόλοιπα προβλήματα της εκπαίδευσης.

Η απάντηση των εκπαιδευτικών

Κάποια σωματεία κινήθηκαν αμέσως με την κατάθεση του νόμου από την κυβέρνηση. Αλλά η έκρηξη έγινε όταν η αξιολόγηση άρχισε να εφαρμόζεται. Εκεί ο εκπαιδευτικός κόσμος κατάλαβε την αδικία και την κοροϊδία στην πράξη. Αυθόρμητα γεννήθηκαν πολλά ανεξάρτητα κινήματα. Κάποια είχαν σχέση με συνδικάτα και κάποια όχι. Έγιναν πολλές κατά τόπους πορείες, που χτυπήθηκαν από την αστυνομία. Στις 8 Μαρτίου 2008, έγινε η μεγάλη πορεία στη Λισαβόνα με 100.000 άτομα (τα 2/3 του συνόλου των εκπαιδευτικών της χώρας). Οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν κάθε Δευτέρα, με παραστάσεις έξω από δημόσια κτίρια και το υπουργείο. Ευαισθητοποιήθηκαν και πολλές προσωπικότητες (μέχρι και η σύζυγος του δημάρχου της Λισαβόνας).

Όλη αυτή η τεράστια πίεση που δημιουργήθηκε ανάγκασε την κυβέρνηση να αναστείλει την εφαρμογή του νόμου και να ορίσει διαπραγματεύσεις με τα συνδικάτα.

Το εκπαιδευτικό κίνημα στην Πορτογαλία καταγράφει μία από τις σημαντικότερες νίκες και, μάλιστα, για ένα θέμα αιχμής που προωθείται πανευρωπαϊκά και συντονισμένα από τα επιτελεία της Ε.Ε. Ο αγώνας αυτός δεν έκλεισε ακόμα και σίγουρα αξίζει να μελετηθεί τόσο από την πλευρά των πρακτικών και των μορφών οργάνωσης όσο και από την πλευρά της πολιτικής απάντησης στα κυβερνητικά σχέδια. Εξάλλου, τα ίδια δεν προσπαθούν να περάσουν περίπου και στην Ελλάδα;

Ανδρέας Στυλιανού, Μεσολόγγι

Δείτε την ταινία: Ανάμεσα στους τοίχους

Σκηνοθεσία: Λοράν Καντέ

Πρωταγωνιστούν: Φρανσουά Μπεγκοντό, Νασίμ Αμράμπτ, Λόρα Μπακελά, Φρανκ Κεϊτά, Ντάλα Ντουκούρ, Γουέι Χουάνγκ

Το “Ανάμεσα στους τοίχους” του Λοράν Καντέ διαδραματίζεται σε μια σχολική αίθουσα. Σύμφωνα με τις ως τώρα κριτικές, η ταινία βρίσκεται ανάμεσα στη μυθοπλασία και στο ντοκιμαντέρ, φέρνει το θεατή μπροστά σε μια δύσκολη και σκληρή πραγματικότητα, όπου οι πάντες, καθηγητές και μαθητές, αντιμετωπίζουν διλήμματα σ’ αυτό το σχολείο που βρίσκεται σε μια υποβαθμισμένη περιοχή του Παρισιού. Ο καθηγητής, που προσπαθεί να βρει τον τρόπο να κάνει τα παιδιά να μάθουν αλλά δεν καταφέρνει πάντα να διατηρήσει την ψυχραιμία του, από τη μια, οι μαθητές που φλέγονται να αμφισβητήσουν και συχνά πέφτουν στην αυθάδεια και την ανυπακοή, από την άλλη. Όλοι προσπαθούν να κάνουν το σωστό και όλοι κάνουν λάθη, γιατί στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μαγική συνταγή για τη γνώση, ειδικά όταν το περιβάλλον λειτουργεί αρνητικά.

Ο καθηγητής Φρανσουά Μπεγκοντό έγραψε το βιβλίο “Ανάμεσα στους τοίχους”, που κέντρισε το ενδιαφέρον του Καντέ, ο οποίος αποφάσισε να το μεταφέρει στο σινεμά, με το συγγραφέα στο ρόλο του καθηγητή. Όμως η ταινία δεν είναι μια πιστή διασκευή του βιβλίου.

Η ταινία προβάλλεται στους κινηματογράφους από την τελευταία βδομάδα του Οκτώβρη.