Τρομακτικές οι συνέπειες του κραχ στους λαούς, του Μιχάλη Σιάχου
Οι κερδοσκόποι σώζονται με χρήματα των φορολογουμένων
Οι ηγέτες της ευρωζώνης έδειξαν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, την προηγούμενη Κυριακή, τους στόχους και τις επιδιώξεις τους. Αποφάσισαν σε χρόνο-ρεκόρ, και υπό τον πανικό της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος και του παρασιτικού παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, τη με κάθε τρόπο και κάθε κόστος διάσωση των τραπεζών. Αποφάσισαν να διασώσουν, για μια ακόμα φορά, τους θύτες, μεταβιβάζοντας το κόστος των κερδοσκοπικών τους παιχνιδιών στις πλάτες του λαού. Είναι, λοιπόν, λογικό και αυτονόητο οι αγορές να κάνουν πάρτι τις προηγούμενες μέρες, αφού οι πολιτικές που τις εξέθρεψαν, τις γιγάντωσαν και τις άφησαν ασύδοτες, τώρα τις βγάζουν από το αδιέξοδο.
1,7
1,7 τρισ.
ευρώ χάρισμα
από την ΕΕ στους κερδοσκόπους
1/10
1 στους 10
Αμερικανούς ζει από τα συσσίτια
350
350.000
νοικοκυριά στις ΗΠΑ
έχασαν το σπίτι τους μόνο τον Αύγουστο
Οι πρώτες ανακοινώσεις και υπολογισμοί δείχνουν ότι η “αποστολή” διάσωσης των κερδοσκόπων θα κοστίσει στους λαούς της ΕΕ συνολικά πάνω από 1,7 τρισ. ευρώ. Τα πλατιά λαϊκά στρώματα που βιώνουν τη φτώχεια, τον αποκλεισμό και το κοινωνικό περιθώριο εξαιτίας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της ΕΕ, θα κληθούν άμεσα αφενός να βγάλουν “λάδι” τις καταρρέουσες τράπεζες και, αφετέρου, μεσοπρόθεσμα να υποστούν τις συνέπειες της κρίσης στην πραγματική οικονομία, που θα δείξουν πλήρως και απειλητικά τα “δόντια” τους σε ένα βάθος τουλάχιστον 6 μηνών.
Άμεσα και με βάση τις αποφάσεις της προηγούμενης Κυριακής, η διάσωση των τραπεζών θα κοστίσει σε κάθε Ευρωπαίο πάνω από 3.000 ευρώ, αλλά ο πλήρης “λογαριασμός” της κρίσης θα έρθει τους επόμενους μήνες, όταν θα γονατίσει η πραγματική οικονομία. Η ύφεση, που με μαθηματική ακρίβεια έρχεται, σημαίνει αναδιαρθρώσεις και λουκέτα στη βιομηχανία, μείωση θέσεων εργασίας, εκτίναξη της ανεργίας, πάγωμα των μισθών και περαιτέρω συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών. Η φτώχεια, που ήδη είναι παρούσα, θα γιγαντωθεί και θα οδηγήσει στο περιθώριο και στην απόγνωση ακόμα μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας. Η κρίση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού έχει παγκόσμιες συνέπειες για το σύνολο των λαών. Επιμέρους διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά των συνεπειών προφανώς και θα υπάρχουν, αλλά το σίγουρο είναι ότι οι λαοί θα πληρώσουν πολύ ακριβά την ταμπακέρα της κρίσης.
Τα “μαύρα μαντάτα” άρχισαν ήδη να φτάνουν από όλο τον κόσμο. Στην Αμερική, την “οικονομική υπερδύναμη”, ήδη ένας στους δέκα τρέφεται στα συσσίτια. Πάνω από 29 εκατ. Αμερικανοί τρώνε στις υπηρεσίες επισιτισμού. Μάλιστα, αν σε αυτά τα τρομακτικά νούμερα συνυπολογίσουμε ότι περίπου 6 στις 10 αιτήσεις για ένταξη στα προγράμματα συσσιτίων απορρίπτονται για τυπικούς λόγους, έχουμε ακόμα πιο αποκαλυπτικά τη ζοφερή εικόνα της κρίσης για το λαό, την ώρα που –για παράδειγμα– προκλητικά οι managers της AIG γλεντούν σε τουριστικά θέρετρα την κρατικοποίηση των ζημιών τους.
Καθημερινά χιλιάδες Αμερικανοί χάνουν τα σπίτια και τις δουλειές τους και αναγκάζονται να ζήσουν στους δρόμους. Ακόμα κι οι πιο κυνικοί “αναγνώστες” της κοινωνικής πραγματικότητας μιλούν για το μεγαλύτερο κύμα αστέγων στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ. Οι “Tent cities”, όπως έχουν ονομάσει τις παραγκουπόλεις-καταυλισμούς, εμφανίζονται πλέον γύρω από τα αστικά κέντρα με καταιγιστικούς ρυθμούς.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, φέτος τον Αύγουστο, αυξήθηκε κατά 27% ο αριθμός των Αμερικανών που κατασχέθηκε το σπίτι τους. Τα νοικοκυριά που βρέθηκαν στο δρόμο, επειδή δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν το δάνειό τους, ξεπέρασαν (μόνο τον Αύγουστο) τις 350.000. Επίσης, μόνο στο χρηματοοικονομικό τομέα των ΗΠΑ έχουν χαθεί μέχρι στιγμής περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας, ενώ οι τελευταίες χρεοκοπίες εκτιμάται ότι θα προσθέσουν άλλους 50.000 ανέργους. Στην αυτοκινητοβιομηχανία τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα της κρίσης είναι η General Motors, που ετοιμάζει τεράστιες αναδιαρθρώσεις, αφού βρέθηκε ένα βήμα πριν τη χρεοκοπία, ενώ μόλις τις προηγούμενες ημέρες η Volvo ανακοίνωσε την περαιτέρω μείωση του προσωπικού της κατά 13%, που σημαίνει 4.000 θέσεις εργασίας.
Οι προβλέψεις για την ύφεση που έρχεται και τις απολύσεις στη βιομηχανία από τη συρρίκνωση της παραγωγής προοιωνίζονται ένα μαύρο μέλλον για την πλειοψηφία των Αμερικανών, που από το “αμερικάνικο όνειρο” οδηγούνται στον αμερικανικό εφιάλτη. Σε αυτό το πλαίσιο, το σχέδιο Πόλσον, που χάρισε 700 δισ. δολάρια των φορολογουμένων στα golden boys, ήρθε να σώσει την κατάσταση, αλλά για ποιους;
Αντίστοιχα ζοφερή προδιαγράφεται η κατάσταση και για την Ευρώπη και τη χώρα μας. Όλες οι προβλέψεις κάνουν λόγο για αρνητική μεταβολή στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στην ευρωζώνη και τη Βρετανία, ενώ το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη μόνο κατά 0,2% στην ΕΕ το 2009. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία αναμένεται να σημειώσουν αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στη χώρα μας ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ από 3,2% το 2008 και 4% την περίοδο 2002-2007, επιβραδύνεται το 2009 στο 1,4% έναντι πρόβλεψης 3% του οικονομικού επιτελείου και 2% του ΔΝΤ.
Η καθίζηση της οικονομίας
Ανάπτυξη
Από 3,2% το 2008 στο 2% το 2009
Ανεργία
Από 7,7% το 2008 στο 8,3% το 2009
Έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών
Από 14,1% του ΑΕΠ το 2007 στο 14,7% του ΑΕΠ το 2008
Ανταγωνιστικότητα
Από την 65η θέση το 2007 στην 67η το 2008
*Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, Νομισματική Πολιτική, Ενδιάμεση Έκθεση 2008
**Πηγή: World Economic Forum
Οι συνέπειες της ύφεσης
Το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και, φυσικά, η Ιρλανδία θεωρούνται οι πιο τρωτές στην κρίση μικρές χώρες της ευρωζώνης, ενώ η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα το πιθανότερο είναι να κληθούν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα εξαιτίας των μέτρων διάσωσης των τραπεζών.
Οι συνέπειες στην πραγματική οικονομία είναι ήδη παρούσες και στην Ευρώπη και αναμένεται να δείξουν όλο τους το μέγεθος στο επόμενο εξάμηνο. Τη Δευτέρα, μόλις μία μέρα μετά το σχέδιο Μπράουν, που συμφώνησαν οι 16 τις ευρωζώνης, η Nissan ανακοίνωσε ότι καταργεί 1.680 θέσεις εργασίας στο εργοστάσιό της στη Βαρκελώνη, εξαιτίας της μείωσης των παραγγελιών. Η γερμανική BMW ανακοίνωσε ότι αναστέλλει την παραγωγή σε 5 εργοστάσια στη Γερμανία. Η αμερικανική εταιρία παραγωγής μικροτσίπ Qimonda ανακοίνωσε ότι καταργεί παγκοσμίως 3.000 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι 1.500 αφορούν την Ευρώπη. Ο Σύνδεσμος Ευρωπαϊκών Αερομεταφορών προβλέπει ως το τέλος του 2008 την πτώχευση άλλων 35 αεροπορικών εταιριών. Ήδη από την αρχή του 2008 έκλεισαν 35 αεροπορικές εταιρίες. Και ακόμα οι συνέπειες βρίσκονται στην αρχή…
Μιχάλης Σιάχος
Τι χαρίζουν οι Ευρωπαίοι
στους τραπεζίτες
Χώρα
Δισ. ευρώ
Γερμανία
480
Αγγλία
370
Γαλλία
360
Ολλανδία
200
Ισπανία
100
Αυστρία
100
Ιταλία
40
Πορτογαλία
20
ΣΥΝΟΛΟ
1.670
Παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός και παγκοσμιοποιημένη κρίση, του Μιχάλη Σιάχου
Η μεγαλύτερη κρίση του 21ου αιώνα –όπως έχει χαρακτηριστεί από πολλούς– αγκαλιάζει ολόκληρο τον κόσμο. Από τις ΗΠΑ μέχρι τη Ρωσία και από την Ευρώπη μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία, τράπεζες και αγορές καταρρέουν η μια μετά την άλλη, τα κράτη με τα χρήματα των φορολογουμένων σπεύδουν να σώσουν τους κερδοσκόπους και οι συνέπειες στις πραγματικές οικονομίες αναμένεται να είναι δραματικές.
28,5
28,5 τρισ. δολάρια
εξαϋλώθηκαν στις
αγορές μέχρι
την προηγούμενη
Παρασκευή
Η κρίση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού λαμβάνει αυτόματα παγκόσμιες διαστάσεις, αναδεικνύοντας τα αδιέξοδα, τα όρια και τις συνέπειες του νεοφιλελευθερισμού, που πριμοδότησε τους κερδοσκόπους ως περιφερόμενους θιάσους να “κυνηγούν ευκαιρίες υπερκερδών” ανά τον κόσμο και να υποθηκεύουν το μέλλον ολόκληρων οικονομιών και λαών.
Η κρίση, που ξεκίνησε από τις αμερικανικές τράπεζες, κυρίευσε τον πλανήτη και επεκτείνεται πλέον στην πραγματική οικονομία. Οι απώλειες σε όρους χρηματιστηριακής αξίας στις αγορές όλου του κόσμου έφτασαν ήδη τα 28,5 τρισ. δολάρια από τότε που ξεκίνησε η πτώση. Αυτό σημαίνει ότι εξαϋλώθηκε σχεδόν το μισό της παγκόσμιας χρηματιστηριακής αξίας, που από τα 62,5 τρισ. δολάρια, που ήταν στη μέγιστη τιμή της, βρέθηκε στα 34 τρισ. την προηγούμενη Παρασκευή.
Η εβδομάδα 6-10 Οκτωβρίου ήταν η χειρότερη για το σύνολο των αγορών από το κραχ του ’29, με τους χρηματιστηριακούς δείκτες να καταγράφουν απώλειες πάνω από 20%. Πολλά χρηματιστήρια σε αρκετές περιοχές του κόσμου (Ρωσία, Ισλανδία, Ρουμανία, Ιταλία, Αυστρία, Ουκρανία, Περού και Ινδονησία) αναγκάστηκαν να διακόψουν τη λειτουργία τους.
Μόνο την επίμαχη βδομάδα από τη Γουόλ Στριτ χάθηκαν 2,4 τρισ. δολάρια, με τον Ντάου Τζόουνς να υποχωρεί κατά 22%. Η πτώση που κατέγραψε ήταν “αντάξια” της πτώσης του ’29. Το ντόμινο παρέσυρε και την Ευρώπη. Ο πανευρωπαϊκός δείκτης FTSEEurofirst 300 έκλεισε με πτώση 7,8%, στο χαμηλότερο επίπεδο από τις 2 Ιουλίου 2003, καταγράφοντας τη χειρότερη εβδομάδα στην ιστορία με συνολική πτώση 22%.
Αντίστοιχη η εικόνα και στον υπόλοιπο κόσμο. Στη Ρωσία η κυβέρνηση προχωρά σε επιπλέον ενίσχυση των ρωσικών τραπεζών με 950 δισ. ρούβλια (27,5 δισ. ευρώ). Το χρηματιστήριο της Μόσχας κλείνει για να αποφευχθούν τα χειρότερα, όταν στις αρχές της επίμαχης βδομάδας καταγράφει απώλειες που αγγίζουν το 20%.
Στην Ιαπωνία, η κυβέρνηση προωθεί δέσμη μέτρων για την ενίσχυσης της οικονομίας ύψους 1,8 τρισ. γεν (13 δισ. ευρώ). Τη μεγαλύτερη πτώση, 9,4%, από την εποχή του κραχ του 1987, κατέγραψε το χρηματιστήριο του Τόκιο.
Στο χορό της κρίσης και η Κίνα, με το βασικό δείκτη Shaghai να έχει χάσει τα δύο τρίτα της αξίας του από το ρεκόρ του περασμένου Οκτωβρίου, ενώ για πρώτη φορά η κινεζική κυβέρνηση ακολουθεί την πολιτική μείωσης των επιτοκίων.
Είναι προφανές ότι η κρίση δεν αφορά, σε αντίθεση με προηγούμενες, συγκεκριμένες αγορές και χώρες με κριτήρια το επίπεδο ανάπτυξης ή την ωριμότητα των αγορών τους. Αγκαλιάζει ολόκληρο τον κόσμο αναδεικνύοντας τον πυρήνα της “συνταγής” του παγκοσμιοπιοιημένου καπιταλισμού.
Μιχάλης Σιάχος
Η κατάρρευση
των χρηματιστηρίων το 2008
Βουλγαρία
-72,70
Ουκρανία
-72,25
Ρωσία
-68,02
Καζαχστάν
-62,56
Ιρλανδία
-59,72
Ρουμανία
-56,81
Κίνα
-55,35
Αυστρία
-54,04
Εσθονία
-53,98
Σλοβενία
-51,78
Βέλγιο
-50,80
Χονγκ Κονγκ
-50,16
Βιετνάμ
-49,73
Φινλανδία
-49,60
Πορτογαλία
-49,42
Νορβηγία
-49,26
ΗΑΕ
-49,00
Ελλάδα
-48,46
Ινδονησία
-48,33
Τουρκία
-45,72
Σαουδική Αραβία
-44,43
Ιταλία
-43,60
Γερμανία
-40,55
Γαλλία
-37,33
ΗΠΑ
-33,05
Βρετανία
-32,32
Με ποια γραμμή η Αριστερά απέναντι στην κρίση, του Σπύρου Παναγιώτου
Σε μια περίοδο που οι εργαζόμενοι αναλογίζονται το ύψος του λογαριασμού που έρχεται, σε μια περίοδο που όλα όσα καταδίκασαν τον κόσμο της δουλειάς στη διαρκή λιτότητα και την κατάργηση στοιχειωδών δικαιωμάτων και κατακτήσεων, έχει σημασία να σταθούμε στο τι λέει και κυρίως τι κάνει η ριζοσπαστική σκέψη και η Αριστερά στην Ευρώπη;
Είναι αλήθεια ότι όλες οι πτέρυγές της, ενώ μιλούν για αύξηση των μισθών και καλούν σε κινητοποιήσεις για να μη φορτωθούν τα βάρη της κρίσης στους εργαζόμενους, δίνουν το κύριο βάρος στη διατύπωση “υπεύθυνων προτάσεων” και στην προβολή θεσμικών μέτρων, ώστε μέσα από μεταρρυθμίσεις να αναζητηθεί μια “διέξοδος” κι ένας “έλεγχος” της οικονομικής πολιτικής.
Σε αυτά τα πλαίσια, αν αληθεύουν τα ελληνικά δημοσιεύματα –δεν έχουν, πάντως, διαψευστεί– ο Όσκαρ Λαφοντέν εμφανίσθηκε υπερασπιστής του “σχεδίου Πόλσον” στη Γερμανία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί ολίσθημα να εμφανίζεται η Αριστερά να στηρίζει κρατικά μέτρα ενίσχυσης του τραπεζικού τομέα με τα χρήματα των φορολογουμένων, που για χρόνια έχουν καταδικαστεί στη λιτότητα. Το κόμμα της γερμανικής Αριστεράς “Die Linke” πρότεινε ένα άμεσο πρόγραμμα δράσης με στόχο: “να βοηθήσει το χρηματοπιστωτικό τομέα μέσω βραχυπρόθεσμων εφαρμόσιμων μέτρων καθώς και την εξάλειψη των ιδιαίτερα ζημιογόνων πρακτικών”. Ακολούθησαν οι ανακοινώσεις του ΚΚ Γαλλίας και της Επανίδρυσης στην Ιταλία, που δίνουν ιδιαίτερο βάρος στον έλεγχο των κρίσιμων οικονομικών αποφάσεων από το ευρωπαϊκό και τα εθνικά κοινοβούλια.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι εισηγήσεις της συνόδου της εκτελεστικής γραμματείας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που έγιναν στην Αθήνα στις 11-12/10. Εκεί διατυπώθηκαν ιδέες όπως “χρειαζόμαστε ένα νέο σύστημα επαναρρύθμισης των αγορών”, “να επανέλθει η ηθική στην πολιτική και οι μάνατζερ των μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα πρέπει να πληρώσουν οι ίδιοι γι’ αυτή την κρίση”. Ακόμα έγινε λόγος για την “επαναφορά του άμεσου πολιτικού ελέγχου στη νομισματική πολιτική της Ένωσης και τον καθορισμό της από το Συμβούλιο Κορυφής, σε συνεργασία με το ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια, και όχι από την Κεντρική Τράπεζα, με κριτήρια την ανάπτυξη, την απασχόληση και όχι τα μονεταριστικά δόγματα” κ.λπ. Κοινός παρονομαστής των τοποθετήσεων των στελεχών και των κομμάτων της Ευρωπαϊκής Αριστεράς είναι η επιβολή θεσμικών μέτρων για τον έλεγχο της κίνησης των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, η ανάγκη κοινωνικού κοινοβουλευτικού ελέγχου στις αποφάσεις του τραπεζικού τομέα και η “διευκόλυνση της ροής χρήματος στη βιομηχανία και το εμπόριο”.
Είναι δυνατό οι σκέψεις αυτές να αποτελούν βάση ενός αριστερού σχεδίου για την ερμηνεία της κρίσης και, πολύ περισσότερο, για την αντιμετώπιση των συνεπειών σε βάρος των εργαζομένων; Οι προτάσεις αυτές δημιουργούν τουλάχιστον σύγχυση. Οι εισηγητές τους είναι υποχρεωμένοι να εξηγήσουν σε ποιο πολιτικό πλαίσιο, με ποιους πολιτικούς όρους μπορεί να εφαρμοσθούν οι προτάσεις τους. Να εξηγήσουν αν αντιλαμβάνονται σαν προϋπόθεση εφαρμογής τέτοιων μέτρων την ανάγκη ριζικής ανατροπής των σημερινών συσχετισμών.
Η οικονομία-καζίνο δεν είναι μια “παρέκκλιση” του καπιταλισμού, δεν είναι έκφραση ούτε της αυθαιρεσίας των χρηματιστών ούτε της απώλειας ελέγχου εκ μέρους της πολιτικής. Είναι στοιχειώδες χαρακτηριστικό του σύγχρονου καπιταλισμού. Η οικονομία-καζίνο, ο νεοφιλελευθερισμός, η στροφή στην “οικονομία των χαρτιών”, στην “άυλη οικονομία”, αποτέλεσε πολιτική επιλογή. Ήταν η επιθετική απάντηση του καπιταλισμού στη μακρόχρονη αξεπέραστη κρίση που τον μαστίζει τις τελευταίες δεκαετίες. Το “λιγότερο ή καθόλου κράτος”, οι μεγάλης κλίμακας αναδιαρθρώσεις του κεφαλαίου, η γενίκευση των ιδιωτικοποιήσεων ήταν προϊόντα ακριβώς αυτής της επιθετικής πολιτικής που εφαρμόστηκε σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς αντλούσε δύναμη από την οπισθοχώρηση της Αριστεράς και από αντίστοιχες “υπεύθυνες προτάσεις” εκείνης της περιόδου.
Αλλά μήπως σήμερα δεν εκδηλώνεται η ίδια επιθετική στάση; Το μαρτυρά τα δισεκατομμύρια ευρώ που χαρίζονται σε αυτούς που προκάλεσαν την κρίση. Το μαρτυρά η συγκρότηση και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Διευθυντηρίου (G4 – Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία), οι πρωτοβουλίες της ΕΕ των 16. Θα το δείξουν ακόμα πιο καθαρά τα μέτρα “που θα εξειδικεύσουν” οι εθνικές κυβερνήσεις –που θα αναλάβουν την “εθνικοποίηση” των ζημιών– όταν αποκαλυφθεί το “βάθος και η έκταση” της κρίσης. Είναι αυτός ο λόγος που η επιθετική αναζήτηση διεξόδων από το κεφάλαιο μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με μια συνολικά ανταγωνιστική στάση από την Αριστερά.
Ακόμα περισσότερες εξηγήσεις χρειάζεται να δοθούν για την ιδέα “ελέγχου του τραπεζικού συστήματος από την κοινωνία και τα κοινοβούλια” και ιδιαίτερα όταν ζητείται η χάραξη της οικονομικής πολιτικής και ο έλεγχός της να γίνεται από το “Συμβούλιο Κορυφής, σε συνεργασία με το ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια”. Οι “προτάσεις” αυτές θα βρουν την ολοκληρωτική τους έκφραση με αντίστοιχες για “εκδημοκρατισμό” της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της ΕΕ ακόμα και αυτής της Κομισιόν. “Κάποιοι” κακοί στην ΕΕ εμποδίζουν τη “διευκόλυνση της ροής του χρήματος στο βιομηχανικό και εμπορικό κεφάλαιο” και κάποιοι καλοί θα άρουν τα εμπόδια σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και θα προωθήσουν μια ισόμετρη και δημοκρατική κατανομή-ροή του χρήματος. Εδώ πλέον, έχει απωλεσθεί κάθε επιστημονική ανάλυση της φύσης του χρηματιστικού κεφαλαίου, της ίδιας της ΕΕ, του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. (Σήμερα όλοι ανακαλύπτουν ή ξανανακαλύπτουν τον Μαρξ, αλλά συνεχίζουν να ξεχνάνε ή να ξορκίζουν τον Λένιν…)
Στην πραγματικότητα, οι “υπεύθυνες προτάσεις” γίνονται “μέσα στο σύστημα”, στη λογική μιας δημοκρατικής του μεταρρύθμισης, και θυμίζουν έντονα τις αντίστοιχες προτάσεις για “παραγωγικές επενδύσεις” της δεκαετίας του ’80 (ή ακόμα την περίφημη “κάθαρση” και καταγραφή της οικονομίας το ’89-’90 στην Ελλάδα) που άνοιξαν διάπλατα το δρόμο στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις και, λίγο αργότερα, στις συμμαχικές κυβερνήσεις της κεντροαριστεράς που εφάρμοσαν νεοφιλελεύθερα δόγματα.
Όχι, δύναμη της Αριστεράς δεν είναι αυτό το “εναλλακτικό πακέτο” προτάσεων των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Δύναμη της Αριστεράς είναι οι προτάσεις οργάνωσης της αντίστασης εκείνων που υφίστανται τις συνέπειες των επιλογών του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Είναι ο πρωταγωνιστικός ρόλος που πρέπει να αναλάβει στους δρόμους, στους χώρους δουλειάς, στις ουρές των super market, στα στέκια της ανεργίας. Δύναμή της Αριστεράς είναι η οικοδόμηση ενός μαζικού λαϊκού ρεύματος. Η διατύπωση ενός προγράμματος διεκδικήσεων και αιτημάτων, που θα αποσκοπεί στην ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων και θα πασχίζει για την ανατροπή των σημερινών συσχετισμών. Η δύναμή της βρίσκεται στη διατύπωση ενός πολιτικού σχεδίου που θα καταδεικνύει ότι ο καπιταλισμός αποτελεί αναχρονισμό, που θα ανοίγει το δρόμο να διαβούμε το κατώφλι μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης που θα αναδεικνύουν ότι ο σοσιαλισμός είναι επίκαιρος παρά ποτέ.
Το ’παμε και το ξαναλέμε: Τρεις είναι οι πιθανές στάσεις απέναντι στην κρίση. Η στάση του σχολιασμού και της περιγραφής. Η στάση της “ανακούφισης” από τις ακραίες εκδηλώσεις και οι “υπεύθυνες” προτάσεις. Η στάση της οργάνωσης του λαού και της εξαπόλυσης αγώνων και αντιστάσεων, της αντικαπιταλιστικής πάλης. Η σύγχρονη Αριστερά αυτοαναιρείται πολιτικά-ιδεολογικά-οργανωτικά, αν ακολουθήσει τις δύο πρώτες.
Σπύρος Παναγιώτου
Το διάγραμμα της κρίσης, του Διονύση Διβάρη
1 Οι τράπεζες κερδίζουν από τα δάνεια. Ο νόμος τις υποχρεώνει να δανείζουν με λογικά κριτήρια, αλλά το κίνητρο του κέρδους είναι ισχυρό.
2 Τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ τα επιτόκια ήταν χαμηλά και οι τιμές των ακινήτων ανέβαιναν. Έτσι οι τράπεζες είχαν συμφέρον να δίνουν δάνεια με υποθήκη το σπίτι, ακόμα και σε ανθρώπους που δεν είχαν αρκετό εισόδημα. “Αν δεν εξοφλήσει, θα πάρω το σπίτι”, σκεφτόταν η τράπεζα.
3 Συχνά οι τράπεζες χρησιμοποιούσαν μεσίτες για να διαφημίζουν και να συμφωνούν τα δάνεια με τους πελάτες. Οι μεσίτες πληρώνονταν με ποσοστά και είχαν κάθε συμφέρον να πείθουν τους ανθρώπους να δανειστούν. “Πάρε το δάνειο με υποθήκη το σπίτι… Τα ακίνητα ανεβαίνουν… Αν έχεις πρόβλημα, πουλάς το ακίνητο σε καλύτερη τιμή, εξοφλείς το δάνειο και σου μένει η διαφορά”. Έτσι έλεγαν οι μεσίτες. Έτσι τα δάνεια μεγάλωναν και οι τιμές στην κτηματαγορά ανέβαιναν.
4 Στο μεταξύ, με τις τεχνολογικές αλλαγές, το άνοιγμα των αγορών και τη φορολογική πολιτική που ευνοούσε τους πλούσιους, το πραγματικό εισόδημα των περισσότερων μειωνόταν. Οι πιο πολλοί ζούσαν με δανεικά. Οι τράπεζες έβλεπαν βέβαια τον κίνδυνο – ότι κάποια στιγμή η “φούσκα” θα έσπαγε, οι οφειλέτες δεν θα μπορούσαν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων, θα άρχιζαν κατασχέσεις και πλειστηριασμοί που θα γκρέμιζαν τις τιμές των ακινήτων. Αν βγάλεις ένα σπίτι σε πλειστηριασμό, μπορεί να πιάσεις καλή τιμή. Αν όμως βγάλεις χίλια μαζί; Τότε μπορεί να μη βρίσκεις αγοραστή. Αν ο οφειλέτης σου δεν έχει άλλη περιουσία, από πού θα εισπράξεις το υπόλοιπο ανεξόφλητο δάνειο;
5 Αυτόν τον κίνδυνο δεν τον άφησαν πάνω τους οι τράπεζες. Και δεν μπορούσαν να τον αφήσουν, γιατί οι διεθνείς κανονισμοί επιβάλλουν κάθε τράπεζα να έχει κεφάλαιο τουλάχιστον 8% των δανείων της. Δηλαδή, για κάθε 100 δολάρια (ή ευρώ) που δανείζει μια τράπεζα, πρέπει να δεσμεύει τουλάχιστον 8 δολάρια (ή ευρώ) στα δικά της κεφάλαια.
6 Ο κανονισμός αυτός θεσπίστηκε για την ασφάλεια των τραπεζών αλλά και των καταθετών. Οι τράπεζες δίνουν δάνεια με προθεσμία από μήνες μέχρι πολλά χρόνια, αλλά μαζεύουν τα χρήματα από καταθέσεις που είναι σε άμεση ζήτηση ή με μικρή προθεσμία. Πρέπει, λοιπόν, να υπάρχει κάποια αναλογία μεταξύ δανείων και καταθέσεων, ώστε να μη βρεθεί η τράπεζα σε αδυναμία να πληρώσει, αν για οποιοδήποτε λόγο οι καταθέτες τρέξουν να “σηκώσουν” λεφτά.
7 Τέτοιοι κανονισμοί δεν αρέσουν στις τράπεζες, γιατί περιορίζουν τη χορήγηση δανείων, άρα και το κέρδος (τους τόκους). Βρέθηκε, λοιπόν, η λύση: Η τράπεζα μαζεύει μια ομάδα δανείων, τα πουλάει σε μια ειδική εταιρία με τέτοιο σκοπό, προεισπράττει, δηλαδή, στην ουσία τα μετρητά (την αξία των δανειακών απαιτήσεων) και η ειδική εταιρία γίνεται “ιδιοκτήτης” των δανείων. Ο πελάτης δεν βλέπει πρακτική διαφορά, γιατί η τράπεζα μένει κατά κανόνα “διαχειριστής” και οι δόσεις πληρώνονται στον ίδιο λογαριασμό, όπως στην αρχή.
8 Για την τράπεζα υπάρχει όμως μια διαφορά. Στην περιουσία της τώρα, αντί για τις απαιτήσεις από τα δάνεια που μόλις χορήγησε, έχει πάλι μετρητά, ζωντανό χρήμα. Άρα δεν την περιορίζει ο κανόνας “8% κεφάλαια για κάθε δάνειο” και μπορεί να ξαναδανείσει. Πάλι και πάλι, επαναληπτικά.
9 Πού όμως βρίσκει η “εταιρία ειδικού σκοπού” τα χρήματα για ν’ αγοράσει τα δάνεια από την τράπεζα; Απλά, εκδίδει ομολογίες (χρεώγραφα) που τις αγοράζουν κεφαλαιούχοι επενδυτές, ιδιώτες (τράπεζες, επενδυτικές εταιρίες, μεγάλες επιχειρήσεις, εύπορα άτομα), ασφαλιστικά ταμεία ή άλλοι δημόσιοι οργανισμοί. Οι ομολογίες αυτές εξασφαλίζονται με τις υποθήκες των δανείων και γι’ αυτό θεωρούνται “καλή τοποθέτηση”.
10 Τι έγινε, λοιπόν, μ’ αυτόν τον τρόπο; Ο κίνδυνος να μείνει το δάνειο ανεξόφλητο έφυγε από την τράπεζα και διαχύθηκε σε όλους τους επενδυτές που αγόρασαν τέτοιους τίτλους (ομολογίες). Αν αρχίσουν οι δανειολήπτες να “βουλιάζουν” κάτω από το βάρος της κακής οικονομικής τους κατάστασης και δεν μπορούν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων, θ’ αρχίσουν εξώσεις, κατασχέσεις και πλειστηριασμοί των σπιτιών. Κι αν αυτά πληθύνουν, ούτε καλή τιμή θα βρίσκουν τα ακίνητα στην αγορά ούτε βέβαια οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούν να ξαναπάρουν δάνειο. Αν οι τράπεζες δεν είχαν διώξει από πάνω τους τα δάνεια, θα πάθαιναν εκείνες όλη τη ζημιά. Αφού όμως τα πούλησαν σε τρίτους, τη ζημιά θα τη μοιραστούν οι επενδυτές.
11 Όποιος παθαίνει μια σοβαρή ζημιά βλέπει να χάνει τους χρηματοδότες του, γιατί δεν τον πιστεύουν. Μειώνει τα έξοδα, περιορίζει τις αγορές. Κάθε ζημιά που παθαίνει μια τράπεζα ή επενδυτής (εταιρία, ιδιώτης, ασφαλιστικό ταμείο, δημόσιο) σημαίνει αλυσίδα ζημιών για όλους, γιατί περιορίζεται η οικονομία και χάνονται δουλειές. Το χρήμα γίνεται πιο ακριβό, γιατί καθένας δανείζει δύσκολα και με κίνδυνο. Αυτό σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη αδυναμία να πληρώνονται οι δόσεις των δανείων, και η κρίση χειροτερεύει.
12 Οι τράπεζες πωλούσαν, λοιπόν, μεγάλες ομάδες δανείων σε επενδυτές και κάθε φορά έδιναν καινούρια δάνεια. Αλλά δεν περιορίστηκαν σ’ αυτό. Έφτιαξαν ασφαλιστικά προϊόντα για να καλύψουν πολλούς κινδύνους. Είσαι γεωργός και πληρώνεις τα λιπάσματα σε δολάρια αλλά για την παραγωγή εισπράττεις ευρώ; Αγόρασε από την τράπεζα ένα συμβόλαιο ανταλλαγής δολαρίων με ευρώ με κλειδωμένη τιμή στην ορισμένη προθεσμία. Έχεις δανειστεί με επιτόκιο που αναπροσαρμόζεται, αλλά θέλεις σιγουριά; Πάρε ένα συμβόλαιο προστασίας επιτοκίου. Έχεις αγοράσει μετοχές ή ομολογίες της εταιρίας Χ και καρδιοχτυπάς μήπως πτωχεύσει; Ορίστε ένα “πιστωτικό παράγωγο” που σου πληρώνει την ακέραιη αξία του κεφαλαίου σου, αν συμβεί το ζημιογόνο γεγονός… Και τα λοιπά.
13 Παρόμοια, οι τράπεζες έφτιαξαν και επενδυτικά προϊόντα με μεγάλες αποδόσεις, αλλά και μεγάλους κινδύνους. Τίτλους με απόδοση που εξαρτάται από τους δείκτες μετοχών, την κίνηση των επιτοκίων, του συναλλάγματος, από την αξία εμπορευμάτων, την εκπομπή ρύπων, από τις καιρικές συνθήκες… Και άλλα πολλά.
14 Κανένα από τα προϊόντα αυτά, από μόνο του, δεν ήταν κακό. Αν κανείς ξέρει τι κάνει, αν χρησιμοποιεί το προϊόν για να καλύψει κινδύνους ή για καλύτερη απόδοση γνωρίζοντας τους κινδύνους, έχει καλώς. Όμως πολλά απ’ αυτά τα προϊόντα είχαν τόσο δύσκολα μαθηματικά, ώστε ήταν αδύνατο να καταλάβει κανείς πραγματικά την αξία τους και τους κινδύνους που περιείχαν. Και τα ποσά ήταν τεράστια, χιλιάδες φορές τις πραγματικές οικονομικές αξίες. Γιατί κάθε τέτοιο προϊόν, κάθε “παράγωγο”, όπως αποκαλείται, χρησίμευε ως βάση για ολοένα καινούρια “παράγωγα”. Και η πυραμίδα μεγάλωνε.
15 Δάνεια, λοιπόν, σε ανθρώπους που δεν είχαν να τα εξοφλήσουν, με υποθήκη σπίτια που έχαναν σε αξία μόλις άρχιζαν οι πλειστηριασμοί. Δάνεια που δεν κράτησαν οι τράπεζες, αλλά τα διαμοίρασαν σε πολλούς επενδυτές, ιδιώτες και δημόσιους οργανισμούς σ’ όλο τον κόσμο. Κεφάλαια των τραπεζών πολύ μικρότερα κι από τα ελάχιστα που ο νόμος απαιτεί να υπάρχουν διαθέσιμα για τους καταθέτες. Αλυσίδες παράγωγων, δευτερογενών και τριτογενών συμβολαίων-στοιχημάτων πάνω σε όλες τις προηγούμενες αξίες. Όλα αυτά στηρίζονταν σε μια μικρή παραγωγική βάση, τελικά στην ικανότητα των οφειλετών να πληρώνουν κανονικά.
16 Άλλωστε, οι τράπεζες (ή οι επενδυτικοί οργανισμοί), που σχεδίαζαν όλες αυτές τις πυραμίδες, σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν κανονικές τράπεζες. Δηλαδή, δεν δέχονταν καταθέσεις οι ίδιες ούτε δάνειζαν. Σχεδίαζαν το δανεισμό των άλλων, διοργάνωναν τις εκδόσεις των τίτλων. Ήταν, όπως λέγεται, “επενδυτικές τράπεζες”, “ανάδοχοι” και μόνο, αγόραζαν π.χ. ομολογίες για μια μέρα και τις μεταπωλούσαν αμέσως με προσυμφωνημένο κέρδος. Είχαν, λοιπόν, ελάχιστα δικά τους κεφάλαια, ανάλογα με τα περιουσιακά στοιχεία στο ενεργητικό τους, αλλά και ανάλογα με τις υποχρεώσεις τους. Εύκολα μπορούσαν να γκρεμιστούν, αν κάθε τρίμηνο, που επαναξιολογούσαν την περιουσιακή τους κατάσταση, έπρεπε να γράψουν σημαντικές ζημιές, είτε γιατί τα ακίνητα έχαναν αξία και οι ενυπόθηκες ομολογίες δεν άξιζαν πια την αρχική τους τιμή, είτε γιατί άλλοι –αντισυμβαλλόμενοι– οργανισμοί, που τους χρωστούσαν, έβλεπαν να χάνουν την περιουσιακή τους φερεγγυότητα. Έτσι καθένας μετέδιδε το δηλητήριο της αφερεγγυότητας στον άλλο.
17 Η κρίση αυτή δεν είναι κάτι καινούριο. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, με κάθε επέκταση της παραγωγής που βασίζεται στο κεφάλαιο, κάθε τόσο υπάρχουν κρίσεις. Τελικά, αυτές οφείλονται στο ότι οι αξίες που παράγονται διανέμονται σε λίγους (κεφαλαιούχους) και με τέτοιον τρόπο ώστε τα προϊόντα και οι υπηρεσίες δεν βρίσκουν αγοραστές με εισόδημα για να τα αγοράσουν.
18 Οι κρίσεις δεν είναι όλες ίδιες. Το πιστωτικό σύστημα (οι τράπεζες) μπορεί να τις σκεπάζει για αρκετό διάστημα, δίνοντας δανεικά που τονώνουν τα εισοδήματα –προσωρινά– και τη ζήτηση. Όσο πιο αναπτυγμένο και διεθνές είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τόσο μπορεί να κατασκευάσει αντίδοτα –τα περιγράψαμε παραπάνω– που καθυστερούν την κρίση. Όλα όμως τα αντίδοτα, ενώ καθυστερούν την κρίση, την κάνουν πιο δυνατή όταν τελικά ξεσπάσει. (Έτσι η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ κράτησε αρκετό διάστημα χαμηλά τα επιτόκια, για να τονώσει την οικονομία και την κτηματαγορά, και συνέβαλε στη “φούσκα των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου” που περιγράψαμε στην αρχή.)
19 Όταν η κρίση ξεσπάσει, όλοι θυμούνται το κράτος. Στην επεκτατική φάση, βέβαια, όσο ο ουρανός των κερδών είναι ξάστερος, το κράτος είναι μια ακριβή και ενοχλητική μηχανή, ένα γηροκομείο, νοσοκομείο ή φτωχοκομείο για τους ηττημένους της οικονομικής ζωής, το οποίο πρέπει να μη κοστίζει και πολύ, να δίνει πάντως καλές παραγγελίες έργων στις επιχειρήσεις και να διατηρεί σχετική ησυχία και τάξη. Στην κρίση, όμως, όλα αλλάζουν. Το κράτος υποχρεώνεται να παρέμβει και γίνεται ξαφνικά σωτήρας. Οι ζημιές πρέπει να πληρωθούν από το φορολογούμενο, ενώ τα κέρδη –των καλών ημερών– αποταμιεύθηκαν ή ξοδεύτηκαν από τους οικονομικούς ηγέτες για την “καλή ζωή”.
20 Έτσι, διαμορφώθηκαν δύο σχέδια κρατικής δράσης. Με το πρώτο, το “σχέδιο Πόλσον”, το δημόσιο αγοράζει τα ανεπιθύμητα “τοξικά δάνεια” και οι τράπεζες τα ξεφορτώνονται. Σε ποια τιμή; Θα καλύψει το κράτος τη ζημιά των άπληστων τραπεζιτών; Κατά συμβιβασμό, προβλέπεται ένα σύστημα δημοπρασιών, ρυθμίσεων για την ανακούφιση δανειοληπτών, ανάκτησης κερδών και υπέρογκων αμοιβών από τους τραπεζίτες κ.λπ.
21 Με το δεύτερο, “ευρωπαϊκό” σχέδιο, το δημόσιο κεφαλαιοδοτεί εξαρχής τις τράπεζες που απαξίωσαν τις μετοχές τους, παίρνει όμως σε αντάλλαγμα νέες προνομιούχες μετοχές και προβαδίζει έτσι από τους παλιούς μετόχους. Το κράτος πάλι τραπεζίτης. Σε ακραία περίπτωση, κρατικοποιείται ολόκληρο το πιστωτικό σύστημα.
22 Κανένα από τα μέτρα αυτά δεν καλύπτει τις πιστωτικές ανάγκες των φτωχών πολιτών. Μια ιδιωτική τράπεζα, με κριτήριο το κέρδος, αναγκαστικά θα δανείσει τον αδύναμο με υψηλό επιτόκιο ή καθόλου. Χρειάζεται παραγωγική και εισοδηματική πολιτική που να στηρίξει τον εργαζόμενο και το μικρό παραγωγό, ώστε να περιορίζονται οι δανειακές του ανάγκες% – όχι στο σούπερ μάρκετ με πιστωτική κάρτα, ούτε στην ιδιωτική τράπεζα για ένα μικρό σπίτι. Η στεγαστική πίστη για τα μικρά εισοδήματα πρέπει να ασκείται με κοινωνικό κριτήριο το κόστος και όχι το κέρδος, από δημόσιο οργανισμό, όπως η Εργατική Κατοικία (ΟΕΚ) ή το Ταμείο Παρακαταθηκών για τους δημοσίους υπαλλήλους.
Ο Διονύσης Διβάρης είναι δικηγόρος
Διεθνής κατακραυγή για τη χρηματοπιστωτική ληστεία, του Ερρίκου Φινάλη
Η ληστεία του δημόσιου κορβανά, που ρίχνεται από τις κυβερνήσεις ΗΠΑ και Ευρώπης στη μαύρη τρύπα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, προκαλεί αγανάκτηση σε εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο. Μέχρι στιγμής 2,3 τρισ. δολάρια (!) χαρίζονται στους χρεοκοπημένους καπιταλιστικούς κολοσούς, ενώ μόνο στο βρετανικό τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα 134.000 άνθρωποι έχουν ήδη χάσει τη δουλειά τους από την αρχή του χρόνου, και υπολογίζεται ότι ακόμη 62.000 θα απολυθούν ως τις αρχές του 2009. Η ίδια κατάσταση επικρατεί σ’ όλη τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και αγκαλιάζει όλους τους κλάδους της οικονομίας. Έτσι δεν είναι περίεργο που δεκάδες διαδηλώσεις και απεργίες ξεσπούν τις τελευταίες εβδομάδες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και επικεντρώνονται στη σκανδαλώδη εγκατάλειψη των απλών πολιτών, που χάνουν τις δουλειές, τα σπίτια και την ασφάλισή τους – και επιπλέον υποχρεώνονται να χρηματοδοτήσουν την (αμφίβολη) ανάκαμψη του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι πρώτες κινητοποιήσεις ξεκίνησαν στα τέλη Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη κι άλλες πόλεις των ΗΠΑ. Η Γουόλ Στριτ, συνηθισμένη στα ακριβά και συντηρητικά ρούχα των χρηματιστών, κατακλύστηκε για μέρες από ένα πολύχρωμο και οργισμένο πλήθος. “Εγγυηθείτε τα χρέη των εργαζόμενων, όχι της Γουόλ Στριτ”, “Όχι εγγύηση, στείλτε τους στη φυλακή”, έγραφαν τα πλακάτ των διαδηλωτών, ενώ άλλοι ήταν πιο ευρηματικοί: Ντυμένοι χρηματιστές, κρατούσαν χαρτιά που έγραφαν “Ευχαριστώ για το τσεκ των 700 δισ.” ή “Δημιούργησα μια τέτοια κρίση, κι εσείς μου δίνετε όλα κι όλα 700 δισ.;”. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες κινητοποιήσεις συνάντησαν την… κατανόηση των αρχών, με τη συνήθως σκληρή νεοϋορκέζικη αστυνομία να κάνει, αυτή τη φορά ό,τι μπορεί για να διευκολύνει τους διαδηλωτές!”
Σύντομα τη σκυτάλη πήρε η Ευρώπη. Στην Ιταλία, εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωσαν την προηγούμενη εβδομάδα στη Ρώμη, ενώ σήμερα πραγματοποιείται γενική απεργία. Στη Γαλλία, πολλοί κλάδοι εργαζομένων βρίσκονται σε κινητοποίηση, απαιτώντας να μη χαθούν άλλες θέσεις εργασίας και να προστατευτεί το λαϊκό εισόδημα, με τους απεργούς ταχυδρομικούς στην πρώτη γραμμή εναντίον της ιδιωτικοποίησης. Το Βέλγιο παρέλυσε την προηγούμενη εβδομάδα εξαιτίας της γενικής απεργίας ενάντια στην ακρίβεια, ενώ τη Δευτέρα οι ευρωπαϊκές ομοσπονδίες των εργαζομένων στις οδικές και θαλάσσιες μεταφορές απέκλεισαν το κέντρο των Βρυξελλών. Μεγάλες πολυεθνικές αναγγέλλουν χιλιάδες απολύσεις στη Γερμανία και την Ισπανία, ενώ στην Ισλανδία το ψύχος της κρίσης υπολογίζεται ότι θα ρίξει στην ανεργία πάνω από το 25% των εργαζομένων στις τράπεζες και σε παρεμφερείς υπηρεσίες.
Παρά την κυριολεκτική παραλυσία των επίσημων συνδικαλιστικών ηγεσιών, ανάξιων και ανίκανων να προστατεύσουν τον κόσμο της δουλειάς, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι εργαζόμενοι οργανώνονται στη βάση και κινητοποιούνται για να αμυνθούν. Καθημερινά ξεσπούν εκατοντάδες “μικρές” απεργίες σ’ όλη την Ευρώπη, και στους κόλπους των “από κάτω” επικρατεί αναβρασμός. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές είναι επιτακτική η ανάγκη για την Αριστερά, όσο αδύναμη κι αν είναι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, να τεθεί στην υπηρεσία των λαϊκών μαζών και να δώσει όλες της τις δυνάμεις για να εκφραστεί η οργή του κόσμου και να τεθεί η αναγκαιότητα μιας διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης!
Ερρίκος Φινάλης
Τα τσακάλια της Νέας Υόρκης
Αναδημοσιεύουμε ένα αποκαλυπτικό “καρτούν” από την “Ελευθεροτυπία” που δείχνει παραστατικά πώς στήθηκε η φούσκα των “τοξικών” επενδυτικών προϊόντων, που οδήγησε στο οικονομικό κραχ.
