Χρειάστηκαν 154 άρθρα και 226 σελίδες για να καταρτιστεί το κορυφαίο νομοθετικό έκτρωμα της κυβέρνησης. Αυτά προβλέπεται να συμπληρωθούν από δεκάδες υπουργικές αποφάσεις που θα στοχεύουν στη μείωση των παροχών των ήδη ασφαλισμένων στα υπό ενοποίηση ταμεία. Ο πρωθυπουργός ξεπέρασε κατά πολύ την αθέτηση των 3 προεκλογικών “ΔΕΝ”. Το νομοσχέδιο, που έγινε νόμος με διαδικασίες εξπρές, αυξάνει τα γενικά και ειδικά όρια ηλικίας, καταργεί τις πρόωρες συντάξεις, μειώνει τις συντάξιμες απολαβές, χαρίζει χρήματα στην εργοδοσία, καταληστεύει τους πόρους των ταμείων, διαλύει την κοινωνική ασφάλιση, αυξάνει την έμμεση φορολογία, ανοίγει λεωφόρους για να περάσει ο οδοστρωτήρας της ιδιωτικής ασφάλισης. Στο σχέδιο νόμου αναφέρεται σαφώς ότι ο τρίτος πυλώνας του συστήματος είναι η ιδιωτική ασφάλιση.
Το σχέδιο νόμου, που κατατέθηκε τις προηγούμενες μέρες στη Βουλή, δεν περιλαμβάνει ούτε μία διάταξη που να αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση, την επιστροφή των κλεμμένων, την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και της ανασφάλιστης εργασίας. Αντιθέτως, το νομοσχέδιο είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στην κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων όλων σχεδόν των κατηγοριών ασφαλισμένων που είναι κατακτημένα εδώ και δεκαετίες. Η διατύπωση που υπάρχει για το “δημόσιο, αναδιανεμητικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα του συστήματος” αναιρείται από το ίδιο το περιεχόμενο του σχεδίου νόμου και προβλέπεται να ακολουθήσει την ίδια μοίρα με τα 3 προεκλογικά “ΔΕΝ” του Καραμανλή.
κείμενα: Μαρία Γασπαρινάτου, Μαρία Μαυροειδή
Νέοι εργαζόμενοι:
Αποκλεισμός από υγεία και ασφάλιση
Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης συνεχίζει τη ρατσιστική νεοφιλελεύθερη πολιτική απέναντι στους νέους εργαζόμενους.
Εφαρμόζοντας την πιο χυδαία λογιστική, εξοικονομεί 125 εκατ. ευρώ το χρόνο, διπλασιάζοντας τα απαιτούμενα για υγειονομική κάλυψη ένσημα από 50 σε 100. Η διάταξη αυτή υπολογίζεται ότι αφορά 400.000 πρόσκαιρα και ευέλικτα απασχολούμενους, στην πλειοψηφία τους νέους. Η ίδια πολιτική που οικοδομεί το μοντέλο του νέου στην εργασία, του χωρίς συλλογικά, εργασιακά, ασφαλιστικά δικαιώματα, διαπνέει και το νέο σχέδιο νόμου. Δεν είναι μόνο ο αποκλεισμός από τις παροχές υγείας. Ούτε και μόνο το χτύπημα που έχει επέλθει στα γενικά όρια ηλικίας κυρίως με τους νόμους Σιούφα και Ρέππα και διευρύνεται με τον τωρινό. Είναι η κατεύθυνση και αντίληψη ότι τα επόμενα χρόνια δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Ότι αυτή η γενιά των εργαζομένων-ασφαλισμένων όχι μόνο δε θα βιώσει τα δικαιώματα, αλλά δεν θα αναγνωρίζει ούτε καν την έννοια του “δικαιώματος”. Επί του προκειμένου, οι νέοι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται ως ο “βραχνάς” του ασφαλιστικού συστήματος την ίδια στιγμή που οι όροι εργασίας τους (πρόσκαιρη, ευέλικτη, ανασφάλιστη) δεν τους επιτρέπουν να συνεισφέρουν στους πόρους του. Η “λύση” που δίνει ο νέος νόμος δεν είναι άλλη από το “ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΕΝΕΩΝ” (ΑΚΑΓ). Λύση με πολλαπλούς πολιτικούς και οικονομικούς στόχους. Με αυτή την πρόταση “νομιμοποιείται” η παραδοχή ότι το σύστημα δεν αντέχει, και δεν αντέχει ειδικά τη νέα γενιά εργαζομένων. Αντί, λοιπόν, να γίνουν τα λογικά και αυτονόητα ώστε να αντέξει το σύστημα (επιστροφή κλεμμένων, πάταξη εισφοροδιαφυγής, εξάλειψη πρόσκαιρης και ανασφάλιστης εργασίας – και τα δύο τελευταία αφορούν περισσότερο την εργαζόμενη νεολαία), δημιουργείται ένας κουμπαράς, στον οποίο δεν βάζουν φράγκο οι υπαίτιοι για την κατάσταση του συστήματος. Το πρόσχημα για τη δημιουργία του κουμπαρά είναι η κάλυψη των μελλοντικών ασφαλιστικών απαιτήσεων. Οι πόροι που θα χρησιμοποιηθούν προέρχονται από τη λεηλασία του λαού. Έτσι το ΑΚΑΓ θα εισπράττει: α) το 10% των πόρων των ενοποιημένων ταμείων, χρήματα δηλαδή που ανήκουν αποκλειστικά στους εργαζόμενους, β) το 4% των εσόδων του ΦΠΑ, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για μεγαλύτερη αύξηση της άδικης έμμεσης φορολογίας και γ) έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις, που κάνουν φτωχότερο τον ελληνικό λαό. Αυτά τα χρήματα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να νομιμοποιηθούν σαν “κοινωνικοί πόροι”.
Με πρόσχημα τα δικαιώματα των νέων, που η ίδια προσπαθεί να εξαφανίσει, η κυβέρνηση με το νέο νόμο προχωρά σε μια νέα επίθεση στα όρια ηλικίας, στα δικαιώματα ασφάλισης, στα αποθεματικά των ταμείων. Η γενιά των 600 ευρώ, σαν αποκύημα του νεοφιλελευθερισμού, αντιμετωπίζεται με ακόμα μεγαλύτερες επιθέσεις νεοφιλελευθερισμού. Είναι το προϊόν και ο μοχλός για τη διάλυση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Η μάχη για το ασφαλιστικό θα κριθεί κι εκεί. Στο αν θα μάθει η νέα γενιά εργαζομένων ότι η κοινωνική ασφάλιση είναι δικαίωμά της.
Οδηγούν σε διάλυση τα επικουρικά ταμεία
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση της ΝΔ επιτίθεται στα επικουρικά ταμεία. Τρία χρόνια νωρίτερα, με το νόμο 3371/05 κατέλυσε συλλογικές συμβάσεις, καταργώντας τα επικουρικά ταμεία των τραπεζών. Σήμερα ολοκληρώνει το έργο της με το νέο νομοσχέδιο καταφέρνοντας καταλυτικό χτύπημα στα επικουρικά ταμεία. Πρώτον, γιατί μειώνει τις παροχές στους ασφαλισμένους τους στο 20% του συντάξιμου μισθού, μείωση που φτάνει ως και στο μισό της ισχύουσας επικουρικής σύνταξης. Για τη συνταξιοδότηση με 15ετία, η επικουρική σύνταξη πέφτει ως και στο 8% του συντάξιμου μισθού. Η διάταξη αυτή ανατρέπει το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι δεν θίγονται τα δικαιώματα των ασφαλισμένων στα υπό ενοποίηση ταμεία. Επιπλέον, έχει σαν συνέπεια την απώλεια των αυξημένων εισφορών που έδιναν ορισμένοι ασφαλισμένοι στα ταμεία τους προσδοκώντας μεγαλύτερες συντάξεις.
Δεύτερον, γιατί συντελεί στην αφαίμαξη και διάλυση των επικουρικών ταμείων μέσα από τις ενοποιήσεις. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ (Επικουρική Ασφάλιση Μισθωτών). Το ταμείο αυτό με αναλογιστικό έλλειμμα 48 δισ. ευρώ, με το ΙΚΑ να του χρωστάει 5,5 δισ. ευρώ* (2,5 δισ. ευρώ κατά την κυβέρνηση) και με μηδενικό αποθεματικό, εγκολπώνει, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, τρία επιπλέον ταμεία μισθωτών. Δεύτερο τρανταχτό παράδειγμα το επικουρικό του ΤΣΜΕΔΕ, ταμείο με πλεόνασμα και υψηλές εισφορές εργαζομένων. Ενσωματώνεται στο ΕΤΑΑ (Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολούμενων), το οποίο αποτελείται από 21 κλάδους κύριας, επικουρικής ασφάλισης, υγείας και πρόνοιας, ελλειμματικούς και μη. Το βασικό αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής θα είναι η άμεση εξάντληση των πόρων των επικουρικών ταμείων, που ενώ θα βρίσκονται (λογιστικά) σε διαφορετικούς λογαριασμούς μέσα στα ενοποιημένα ταμεία, εντούτοις τα πραγματικά χρήματα θα είναι μέσα στον ίδιο κουμπαρά, από τον οποίο θα εξυπηρετούνται τα ελλείμματα και οι τρέχουσες ασφαλιστικές απαιτήσεις. Έτσι, εύκολα, τα υγιή ταμεία θα πάψουν να υπάρχουν.
Η κατεύθυνση είναι η αντικατάσταση των επικουρικών ταμείων από τα επαγγελματικά ταμεία (Ε.Τ.). Η εδραίωση και επέκταση των επαγγελματικών ταμείων προϋποθέτει την εξαφάνιση των επικουρικών. Γιατί τα Ε.Τ. έχουν και μειωμένες παροχές (ανταποδοτικότητα) και μη εγγυημένες συντάξεις και υψηλή επικινδυνότητα (70% των αποθεματικών επιτρέπεται να τζογάρονται στο χρηματιστήριο). Άρα, για να καθιερωθούν ως ο δεύτερος πυλώνας του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, θα πρέπει η δημόσια κοινωνική ασφάλιση να εκλείψει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την επικούρηση.
*υπολογισμός του επιστημονικού συνεργάτη της ΓΣΕΕ Γιώργου Ρωμανιά
“Μηδενική ανοχή” στις γυναίκες…
Το νέο ασφαλιστικό, που θα περάσει στην ιστορία με το όνομα της γυναίκας υπουργού Πάλλη-Πετραλιά, κυριολεκτικά βομβαρδίζει τις γυναίκες, εισάγοντας:
-
Συνολική αύξηση των ορίων ηλικίας και αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών συνολικά κατά δύο ή και τρία χρόνια.
-
Αύξηση κατά πέντε ολόκληρα χρόνια του ορίου ηλικίας για τις μητέρες ανήλικων παιδιών, ενώ για τις τρίτεκνες μητέρες εισάγεται ως όριο ηλικίας το 50ό έτος.
-
Τα προηγούμενα, βέβαια, ισχύουν για τις ασφαλισμένες πριν από το 1993. Διότι για τις νέες ασφαλισμένες μετά το 1993 υπάρχουν και άλλα “δώρα”: Καταργείται η δυνατότητα στις μητέρες να πάρουν μειωμένη σύνταξη και αυξάνονται τα όρια ηλικία για τις μητέρες τεσσάρων ή πέντε παιδιών (από 53 και 50 ετών, σε 57 και 55 ετών αντίστοιχα).
Μπροστά σε αυτή τη λαίλαπα είναι τουλάχιστον χλευασμός τα “αντισταθμιστικά οφέλη” υπό τον κυνικό τίτλο “προστασία οικογένειας-μητρότητας”, που αφορούν την αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης (μέχρι πέντε χρόνια – δηλαδή αύξηση κατά μόλις ένα εξάμηνο σε σχέση με τα ισχύοντα – για γυναίκες με τρία παιδιά και με εξαίρεση των γυναικών του Ο.Γ.Α.!!!), τις μειωμένες εισφορές για τις μητέρες για ένα χρόνο μετά τη γέννα και την πρόσθετη άδεια έξι μηνών μετά τη γέννα με αποδοχές ίσες με τον κατώτατο μισθό.
Γεννιέται εύλογα το ερώτημα: γιατί εξαπολύεται τόσο μεγάλη επίθεση στις γυναίκες;
Κατ’ αρχήν, οι γυναίκες συγκροτούν μεγάλο κομμάτι των εργαζόμενων συνολικά, αλλά και των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα. Η θέση τους χαρακτηρίζεται αφενός από το γεγονός ότι αποτελούν ένα από τα περισσότερο διασπασμένα τμήματα των εργαζόμενων και αφετέρου από την πιο περιορισμένη οργάνωση, συμμετοχή και δράση τους στο συνδικαλιστικό κίνημα. Η κοινωνική τους θέση και τα πολλαπλά βάρη που σηκώνουν –από τη δουλειά στο σπίτι, τα παιδιά, μέχρι και την κύρια ευθύνη για τη φροντίδα των άρρωστων και ηλικιωμένων– τις καθιστά ένα ιδιαίτερα ευάλωτο κομμάτι των εργαζόμενων. Σημειωτέον δε, ότι οι γυναίκες (για ευνόητους λόγους) αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εργαζόμενων που παίρνουν πρόωρες συντάξεις, οι οποίες βέβαια περικόπτονται δραστικά ή και καταργούνται σήμερα.
Η επίθεση, λοιπόν, στα ασφαλιστικά τους δικαιώματα προοιωνίζεται τα χειρότερα για το σύνολο των εργαζόμενων. Γιατί, θα μας λένε αύριο, “αφού στις γυναίκες (που γίνονται μάνες, κ.λπ., κ.λπ.) έγιναν αυτές οι ρυθμίσεις, είναι λογικό να προχωρήσουμε παραπέρα στην αύξηση ορίων, τη μείωση συντάξεων κ.λπ. και για τους υπόλοιπους”. Τότε θα ξαναθυμηθούν τα γυναικεία βάρη, ενώ σήμερα ευαγγελίζονται την “ισότητα”, μια “ισότητα” σε βάρος όλων των εργαζόμενων.
Η αλλαγή στις συνθήκες κοινωνικής ασφάλισης των γυναικών σήμερα, αποτελεί όχημα για την προώθηση της αποδόμησης ολόκληρου του ασφαλιστικού συστήματος.
Και αν όλα τα προηγούμενα ισχύσουν για τις εργαζόμενες και ασφαλισμένες, δικό μας το συμπέρασμα για το τι θα συμβεί με τις γυναίκες που δουλεύουν ανασφάλιστες (οι γυναίκες αποτελούν το 60% της ανασφάλιστης εργασίας), για τις γυναίκες που είναι άνεργες και τις ελαστικά εργαζόμενες…
Ενοποιήσεις: Ληστεία αποθεματικών και μείωση συντάξεων
Τα 13 ταμεία που βάσει του νόμου δημιουργούνται από την ενοποίηση 133 ταμείων των κλάδων κύριας και επικουρικής σύνταξης, υγείας και πρόνοιας, αποτελούν ένα πρόχειρο ανακάτεμα και ένα γραφειοκρατικό λαβύρινθο που βασικό του στόχο έχει την εξίσωση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων προς τα κάτω και την καταλήστευση των πόρων. Μέσω των ενοποιήσεων, τα 18 από τα 30 δισ. ευρώ, που αποτελούν την κινητή περιουσία των ταμείων, θα μεταφερθούν από τα “υγιή” στα μη υγιή ταμεία προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα που δημιούργησε το κράτος και η εργοδοσία. Και αυτή η τεράστια ληστεία θα απαλλάξει τον κρατικό προϋπολογισμό από τη χρηματοδότηση των ταμείων για 4-5 χρόνια. Προφανώς, μετά από αυτό το χρονικό διάστημα, οι περικοπές των συντάξεων θα αποτελέσουν τη νέα ανάσα του προϋπολογισμού. Το πού οδηγούν οι ενοποιήσεις γίνεται αντιληπτό από το ότι δεν υπάρχει ούτε αναλογιστική μελέτη, ούτε και πρόβλεψη για κρατική ενίσχυση.
Οι ασφαλισμένοι των ειδικών ταμείων που εντάσσονται στο ΙΚΑ χάνουν σχεδόν μονομιάς τα χρήματα των μεγαλύτερων εισφορών που κατέβαλαν μέχρι τώρα. Η αναδιανομή και η ληστεία των πόρων των ταμείων συνεχίζεται με την ενοποίηση στον ίδιο φορέα διαφόρων κλάδων ασφάλισης. Έτσι στο ίδιο ταμείο, π.χ. το ΤΑΥΤΕΚΩ (Υπάλληλοι Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας) συνυπάρχουν η κύρια ασφάλιση και η ασθένεια (που χρηματοδοτούνται από κράτος, εργοδότη και εργαζόμενο), η επικουρική (που χρηματοδοτείται από εργοδότη και εργαζόμενο) και η πρόνοια (που χρηματοδοτείται μόνο από τον εργαζόμενο). Η συνέπεια αυτού του αλαλούμ θα είναι οι εισφορές των εργαζομένων να καλύπτουν τα ελλείμματα της ασυνέπειας των δύο άλλων μερών. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η διάλυση των ταμείων λόγω εξάντλησης των πόρων.
Ταυτόχρονα, το 10% των πόρων των ενοποιημένων ταμείων (π.χ. ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ) δημεύεται από την κυβέρνηση για το λεγόμενο Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τη χρηματοδότηση των μελλοντικών ελλειμμάτων του ΙΚΑ κυρίως. Η οικονομική αφαίμαξη των 13 “νέων” ταμείων συμπληρώνεται από το διοικητικό εναγκαλισμό της κυβέρνησης. Οι σχετικές διατάξεις του σχεδίου νόμου προβλέπουν αυξημένες αρμοδιότητες του κυβερνητικού επιτρόπου στα ταμεία και αλλαγή του τρόπου διορισμού των ασφαλισμένων ώστε να ελέγχονται από την κυβέρνηση.
Οι ενοποιήσεις είναι μία από τις βασικές αιχμές του νομοσχεδίου. Προκαλεί γέλιο το επιχείρημα του “νοικοκυρέματος” όταν είναι νωπή η ανάμνηση της δημιουργίας του ΟΑΕΕ και των προβλημάτων που προκάλεσε στους ασφαλισμένους του. Αλλά και επειδή οι σημερινές ενοποιήσεις δε διέπονται από καμιά λογική. Παρ’ όλα αυτά, το σημαντικό θέμα είναι ότι η διαδικασία των ενοποιήσεων έχει 4 καθαρούς στόχους:
-
την αναδιανομή των πόρων και τη ληστεία των χρημάτων των εργαζομένων
-
τη μείωση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων μέσω της εξίσωσης προς τα κάτω
-
την απαλλαγή κράτους και εργοδοσίας από χρέη και υποχρεώσεις και
-
τη διαιώνιση και όξυνση των οικονομικών και λειτουργικών προβλημάτων των ταμείων και στους κλάδους της υγείας με αποτέλεσμα να μπαίνει σε κίνδυνο ακόμα και η ίδια η ζωή των ασφαλισμένων. Έτσι κάθε στιγμή ένας νέος νόμος να είναι πάντα επίκαιρος.