Η οικονομική κρίση αποτελεί τη γνωστή πλέον και μόνιμη υπεκφυγή της εργοδοσίας –διεθνώς, όπως αποδεικνύεται- σε κάθε αίτημα του κόσμου της δουλειάς για διατήρηση των κεκτημένων δικαιωμάτων του. Η επίθεση των από τα πάνω είναι συντονισμένη και γενικευμένη. Αλλά κι η αντίδραση των εργαζομένων αρχίζει και λαμβάνει όλο και πιο ριζοσπαστικές μορφές. Πρόσφατα παρουσιάστηκαν τρία διαφορετικά “μοντέλα” εργατικών αντιστάσεων, σε τρία πολύ διαφορετικά –στην εργατική τους κουλτούρα- σημεία του πλανήτη: την Κίνα, τη Γαλλία και την Αργεντινή. Τρεις διαφορετικής έντασης μάχες, στην καρδιά της κρίσης. Που δείχνουν ότι αντιστάσεις υπάρχουν, αρκεί να υπάρξει και η αντίστοιχη αποφασιστικότητα και οργάνωση.
Κίνα: Απολυμένοι εργάτες ξυλοφορτώνουν μέχρι θανάτου τον μάνατζερ
Την περασμένη Παρασκευή στην Κίνα, στην πόλη Τονγκχούα, τριάντα χιλιάδες εργάτες της τοπικής χαλυβουργίας συγκρούστηκαν βίαια με την αστυνομία και μπλόκαραν βασικές αρτηρίες της πόλης, με αποτέλεσμα 100 περίπου άνθρωποι να τραυματιστούν και να σημειωθούν δεκάδες συλλήψεις. Αιτία η ανακοίνωση ότι η τοπική κρατική χαλυβουργία Tonghua Iron and Steel Group και οι 50.000 εργάτες της θα πουληθούν στη μεγαλύτερη ιδιωτική κινεζική χαλυβουργία Jianlong Steel Holding Company. Δεν είναι μόνο ο κίνδυνος των απολύσεων ή του κλεισίματος της επιχείρησης. Είναι επίσης οι παροχές κοινωνικής πρόνοιας που συνδέονται με την απασχόληση σε μια κρατική επιχείρηση, από τη στέγαση μέχρι την ασφάλιση, σε μια Κίνα πολύ χαμηλών μισθών και εξαιρετικής αβεβαιότητας για το αύριο. Οι ήδη απολυμένοι εργάτες της επιχείρησης λαμβάνουν μηνιαίο επίδομα 200 γιουάν, δηλαδή περίπου… 20 ευρώ. Αλλά γιατί ο έξω κόσμος έμαθε γι’ αυτόν το συγκεκριμένο αγώνα, όταν συμβαίνουν πολλές τέτοιου μεγέθους κινητοποιήσεις κάθε τόσο στην Κίνα χωρίς να πληροφορούμαστε τίποτα;
Το περιστατικό αυτό, λοιπόν, έτυχε ιδιαίτερης προβολής διεθνώς, καθώς οι ξεσηκωμένοι εργάτες ξυλοφόρτωσαν μέχρι θανάτου τον απεσταλμένο μάνατζερ της Jianlong, κύριο Τσεν Γκουογιούν, και εμπόδισαν αστυνομία και ασθενοφόρα να πλησιάσουν για να τον σώσουν. Οh, τerrible! Αφορμή της οργής των διαδηλωτών που εισέβαλαν στα γραφεία και λιντσάρισαν τον δύστυχο κύριο Τσεν ήταν οι δηλώσεις του τελευταίου κατά την επίσκεψή του στην –προς αγορά– κρατική επιχείρηση. Ο κύριος Τσεν δήλωσε με έπαρση πως “θα επανιδρύσει την Tonghua υπό το όνομα Τσεν” και θα απολύσει τους περισσότερους εργαζόμενους, ενώ στις συναντήσεις του με τους εκπροσώπους των εργαζομένων είχε “εξοργιστικά υπεροπτική και προκλητική συμπεριφορά”, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των εργατών. Να σημειώσουμε πως ο κύριος Τσεν είχε λάβει πέρυσι ετήσια “αποζημίωση” ύψους 3 εκατομμυρίων γιουάν (300.000 ευρώ). Το δε αφεντικό του κυρίου Τσεν, ο κύριος Ζιάνγκ Ζιξιάνγκ, ιδιοκτήτης της Jianlong, είναι ο δέκατος πλουσιότερος άνθρωπος στην Κίνα, με περιουσία που ανέρχεται σε 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή η περιουσία του μεγάλου αφεντικού είναι περίπου έξι χιλιάδες φορές η ετήσια “αποζημίωση” του ατυχούς μάνατζερ – που, με τη σειρά του, έπαιρνε κάθε χρόνο περίπου χίλιες πεντακόσιες φορές το ετήσιο επίδομα ενός εργάτη… Δεν τα παίρνει πια.
“Στ’ άρματα” οι Γάλλοι εργάτες με καταλήψεις εργοστασίων
Στη Γαλλία μια νέα μορφή πάλης φαίνεται να εξαπλώνεται. Οι εργαζόμενοι σε τρία εργοστάσια της εταιρίας JLG που κατασκευάζει πλατφόρμες για γερανούς βρίσκονταν εδώ και τρεις βδομάδες σε απεργία ενάντια στην απόλυση 53 συναδέλφων τους. Την περασμένη Τετάρτη παγίδευσαν τέσσερις γερανούς της εταιρίας τους με βαρέλια γεμάτα βενζίνη και άλλα εύφλεκτα υλικά, απειλώντας πως θα κάψουν τα αξίας 250 χιλιάδων ευρώ μηχανήματα. Και ανάγκασαν τελικά την εργοδοσία να υποσχεθεί αποζημίωση 30 χιλιάδων ευρώ στους απολυμένους. Όχι, δεν ήταν δική τους πρωτότυπη ιδέα. Απλά ακολούθησαν το παράδειγμα των εργαζόμενων στην εταιρία τηλεπικοινωνιών Nortel που, διαμαρτυρόμενοι επίσης για σχεδιαζόμενες απολύσεις, τοποθέτησαν κι αυτοί βαρέλια βενζίνης στην είσοδο του εργοστασίου απειλώντας να το τινάξουν. Ανάγκασαν έτσι τη διεύθυνση να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τους όρους αποζημίωσης. Τα δήθεν βαρέλια βενζίνης αποδείχτηκαν τελικά μπλόφα, όπως και η σκληράδα της διεύθυνσης. Μα ούτε η δική τους ενέργεια ήταν πρωτότυπη. Πρώτοι έρχονται οι απολυμένοι, και μάλιστα χωρίς αποζημίωση, εργαζόμενοι στην εταιρία ανταλλακτικών New Fabris (βλ. και προηγούμενο φύλλο), που έχουν παγιδεύσει τα πανάκριβα μηχανήματα στο υπερσύγχρονο υπό κατάληψη εργοστάσιο τους με εκρηκτικές ύλες. Και απειλούν να το ανατινάξουν αν η διεύθυνση δεν ικανοποιήσει τα αιτήματά τους μέχρι τις 31 Ιουλίου. Στις αρχές της εβδομάδας, πάντως, φάνηκε ότι η πίεση των εργαζομένων αποδίδει καρπούς: οι 366 εργαζόμενοι έλαβαν τη διαβεβαίωση των δύο κύριων πελατών της εταιρίας τους, της Renault και της Peugeot, ότι θα διαπραγματευθούν τις μετοχές της New Fabris και θα διανείμουν τα κέρδη στους απολυμένους και απλήρωτους εργαζόμενους. Πάντως, οι εργάτες δεν φαίνεται να λαμβάνουν αυτά που διεκδικούν (αποζημίωση 30.000 ευρώ έκαστος), καθώς οι δύο πιστωτές μπορούν να εξασφαλίσουν μόλις 11.000 ευρώ στον καθένα. Έτσι, οι εκπρόσωποι των απολυμένων καταληψιών εργατών δηλώνουν ότι, εάν δεν ικανοποιηθούν οι όροι τους, τα βαρέλια τις βενζίνης θα επιστρέψουν στην είσοδο του εργοστασίου!
Αποτελεσματικός αγώνας των εργαζομένων στην Αργεντινή
Στην Κόρντομπα, στην Αργεντινή, μετά την απόφαση του δήμου να περικόψει “λόγω κρίσης” κατά 50% (!) τον προϋπολογισμό μισθοδοσίας των εργαζόμενων στο δήμο, που σήμαινε πρακτικά απολύσεις και μειώσεις μισθών για όσους απέμεναν τελικά, ακολούθησαν 40 μέρες απεργίας, βίαιων διαδηλώσεων, κατάληψης του δημαρχείου και συγκρούσεων των εργαζόμενων με την αστυνομία. Τελικά, η τοπική αρχή αναγκάστηκε σε συμβιβαστική αναδίπλωση, ενώ στη συμφωνία προβλέπεται να μην χάσουν οι εργαζόμενοι τα μεροκάματα της απεργίας.
Τρία περιστατικά, τρεις μορφές εργατικής διαμαρτυρίας και αντίστασης, σε τρεις πολύ διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Κι όμως, υπάρχει μια κόκκινη κλωστή που τα συνδέει. Πρώτον: αποτελούν και τα τρία πρακτική απεικόνιση μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης, που εκφράζεται με γενικευμένη ένταση της επίθεσης των από πάνω προς τον κόσμο της δουλειάς. Επίθεση που δεν γνωρίζει όρια: “Θα σας αγοράσω, θα σας επανιδρύσω και θα σας απολύσω” στην Κίνα. “Θα βάλω λουκέτο και δεν σας αποζημιώνω” στη Γαλλία. “Θα σας απολύσω και θα σας μειώσω τους μισθούς” στην Αργεντινή. Ενώ την ίδια στιγμή η προκλητική συγκέντρωση πλούτου στους από πάνω συνεχίζεται.
Δεύτερον: απέναντι σε αυτό τον πρωτόγνωρο κυνισμό είναι φυσικό να εκδηλώνεται και να ξεσπά η συσσωρευμένη οργή των εργαζόμενων. Δεν πρόκειται για οργή δίχως όρια. Ξεπερνά ορισμένα μέχρι χτες όρια επειδή ακριβώς είναι αντιμέτωπη με τέτοιο απύθμενο κυνισμό και χωρίς όρια επίθεση.
Τρίτον: το ξέσπασμα αυτής της οργής, αυθόρμητο σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, συχνά παρακούοντας τα κελεύσματα των “επίσημων” συνδικάτων, τις πιο πολλές φορές φέρνει αποτελέσματα, και αναγκάζει τους από πάνω σε υποχωρήσεις.
Συμπέρασμα; Η ίδια η πραγματικότητα διαμορφώνει τους όρους απάντησης στην κρίση και το νέο κανιβαλισμό που οργανώνεται πάνω στο σώμα των εργαζόμενων. Η οργή ξεχειλίζει και οι εργαζόμενοι σε πολλές περιπτώσεις είναι διατεθειμένοι να συγκρουστούν και να “ματώσουν” για να αποτρέψουν μια κατάφωρη αδικία. Από αυτή την άποψη, δηλαδή στο κοινωνικό πεδίο, δεν υπάρχει κανενός είδους “συντηρητισμός” ή αδράνεια που δεν ανατρέπεται (“δεν τραβάει ο κόσμος”). Λείπει όμως η Αριστερά. Λείπει η οργάνωση που μπορεί να δώσει διάρκεια, συνείδηση, στόχους, συντονισμό, αλληλεγγύη και, έτσι, ακόμη περισσότερες δυνατότητες μικρών και μεγάλων νικών.
Κείμενα: Γιώργος Τσίπρας