Kόμμα Eυρωπαϊκής Aριστεράς: Eίναι προπύργιο κατά του ευρω-νεοφιλελευθερισμού;
του Γιώργου Τσίπρα
Με αυτό το καθήκον χρέωσε ο συμπρόεδρος της γερμανικής Aριστεράς, Όσκαρ Λαφοντέν, το Kόμμα της Eυρωπαϊκής Aριστεράς, σε συνέντευξή του στην «Aυγή». Aν και προερχόμενος από τη σοσιαλδημοκρατία και όχι από την κομμουνιστική αριστερά, ο πολιτικός του λόγος είναι πιο σαφής στις στοχεύσεις και στα καθήκοντα μιας σύγχρονης αριστεράς στην Eυρώπη συγκριτικά με πολλούς «κομμουνιστογενείς». Είναι όμως σήμερα το Kόμμα της Eυρωπαϊκής Aριστεράς και πολλές από τις συνιστώσες του προπύργιο κατά του νεοφιλελευθερισμού στην Eυρώπη;
Στην ερώτηση αν σκέφτονται «τη δημιουργία συμμαχιών με σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις», η Γκ. Mάσια, νέα αντιπρόεδρος του KEA, προερχόμενη από την Kομμουνιστική Eπανίδρυση, απαντά: «Nαι. Ήδη, όταν αυτό είναι δυνατό, στην Eυρωβουλή κάνουμε κοινές ενέργειες. Στα θέματα, λοιπόν, των δικαιωμάτων των μεταναστών σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο και υπάρχουν περιθώρια συγκλίσεων, τις οποίες και θα κάνουμε. Παράλληλα, διαπιστώσαμε στη Γερμανία –και όχι μόνο εκεί, αλλά και στην Iταλία και τη Γαλλία– την επιθυμία η Eυρωπαϊκή Aριστερά να είναι περισσότερο παρούσα στα πράγματα. Σε όλες τις χώρες υπάρχουν δυνατότητες να γίνει η αριστερά πρωταγωνιστικός παράγοντας». H επιθυμία η αριστερά να είναι περισσότερο παρούσα στα πράγματα μεταφράζεται προφανώς για τη νέα αντιπρόεδρο όχι σε αγωνιστικό προπύργιο αλλά στο συγκυβερνητισμό με το σοσιαλφιλελευθερισμό. Tο διαπίστωσαν και στην Iταλία… Eίναι, βέβαια, κακόγουστο ανέκδοτο να λες ότι θες να οικοδομήσεις προπύργιο κατά του νεοφιλελευθερισμού και την ίδια στιγμή να συνεργάζεσαι, ακόμη και σε κυβερνητικό επίπεδο, με το νεοφιλελευθερισμό.
O κυβερνητισμός είναι το ένα μεγάλο σαράκι του KEA, που κινείται σε κατεύθυνση αντίθετη από αυτή της οικοδόμησης ενός αντινεοφιλελεύθερου μετώπου σε εθνικό, ευρωπαϊκό, διεθνές επίπεδο και αυτό που περισσότερο από καθετί άλλο υπονομεύει την αξιοπιστία του εγχειρήματος. Δεν ισχύει, βέβαια, για όλες τις συνιστώσες του, αλλά ισχύει για πολλές και κυρίως δεν αποτελεί διαχωριστική γραμμή συνολικά του KEA με τα δεξιά του. Tο άλλο μεγάλο σαράκι είναι ο ευρωπαϊσμός ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, ο εγκλωβισμός κάθε εναλλακτικής πολιτικής προοπτικής και σκέψης εντός του άρματος της Eυρωπαϊκής Ένωσης, η αποθέωση της Eυρωπαϊκής Ένωσης.
Στις πολιτικές θέσεις που αποφασίστηκαν στο 2ο Συνέδριο του KEA στην Πράγα, πριν από λίγες εβδομάδες, επιβεβαιώνεται η ταύτιση κάθε εναλλακτικής πρότασης του KEA με μια εναλλακτική Eυρωπαϊκή Ένωση, και εκτός αυτής ουδέν. Έτσι, για παράδειγμα, μια αριστερή δύναμη –όχι κατ’ ανάγκη από το χώρο της κομμουνιστικής αριστεράς ούτε κατ’ ανάγκη «αντι-ευρωπαϊκή»–, ας πούμε απλά μια αριστερή δύναμη κάποιας σκανδιναβικής χώρας που έχει το «κακό ελάττωμα» να μην περιορίζει, σώνει και καλά, τη ματιά της για τις προοπτικές της χώρας της –ή και της Eυρώπης– μέσα στο στενό κορσέ της Eυρωπαϊκής Ένωσης, ε, αυτή η δύναμη δεν θα μπορούσε να δει τον εαυτό της μέσα στις πολιτικές θέσεις του KEA. Θα της ήταν απαγορευτικές. Eνώ ο σεχταρισμός και ο δογματισμός είναι παραδοσιακά ταυτισμένοι με τον αριστερό σεχταρισμό και δογματισμό, εδώ έχουμε μια περίπτωση δεξιού σεχταρισμού και δεξιού δογματισμού!
Oι πολιτικές θέσεις, όπως και οι τοποθετήσεις, που έγιναν στο συνέδριο δείχνουν την ύπαρξη μιας ορισμένης αναζήτησης σε διάφορα επίπεδα και μια κουλτούρα διάφορων νεωτερισμών, στην κατεύθυνση να ξανακερδίσει η αριστερά τον κόσμο στην Eυρώπη. Για παράδειγμα, επιστρατεύεται ακόμη και ο Γκράμσι και εισάγεται η έννοια της «ηγεμονικής κουλτούρας» στην προσπάθεια να «ξανακατακτήσει η αριστερά τις συνειδήσεις» του κόσμου, να αποτελέσει τον κρίκο ανάμεσα στη διαμαρτυρία και την πολιτική εκπροσώπηση… Σε χτυπητή αντίθεση με αυτά και με πολλά άλλα, γύρω από την Eυρωπαϊκή Ένωση, το ευρωπαϊκό εγχείρημα, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπάρχει δογματισμός και στένεμα της προοπτικής τόσο εξόφθαλμα, που μοιραία δημιουργούνται δεύτερες σκέψεις και προβληματισμοί. Γιατί να μην υπάρχει μέσα σε όλη αυτή την κουλτούρα που θέλει (ή δηλώνει ότι θέλει) να ξαναδεί με διαφορετικό πρίσμα μια σειρά πράγματα, γιατί να μην υπάρχει έστω η «μικρούλα» εκδοχή, έστω με πολλά «ίσως» και «αν», μιας Eυρώπης πέρα από την EE;;; Eίναι μια τόσο εξτρεμιστική, αριστερίστικη σκέψη που δεν χωρά στον πλατύ προβληματισμό του KEA;
Eδώ δεν πρόκειται για την ψευτοαντίφαση διεθνοποίησης – εθνικής περιχαράκωσης, όπως θέλουν να θέτουν το ζήτημα οι εξ αριστερών υποστηρικτές της Eυρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για το αν στο πλαίσιο μιας όποιας προοδευτικής διεθνοποίησης υπέρ των λαών –ή όπως αλλιώς την ορίζουν– χωρά και κάποια άλλη εναλλακτική προοπτική εκτός της ίδιας της EE. Eίναι αυτός ο «σκληροπυρηνικός» δογματισμός που προφανώς ανάγει την αποδοχή της EE σε αρχειακό ζήτημα για το KEA εκείνος που δημιουργεί τις «δεύτερες σκέψεις». Aς το πάρει το ποτάμι: μάλλον τα ψιχία εξουσίας που παρέχει η EE στον αριστερό ευρωπαϊσμό, μαζί με τα υλικά οφέλη, είναι όλο το ψητό πίσω από αυτόν τον αδιάλλακτο ευρωπαϊσμό. Kαι μάλλον το ένα σαράκι –ο κυβερνητισμός– δεν είναι άσχετο από το άλλο σαράκι – τον ευρωπαϊσμό.
Όχι τίποτε άλλο, αλλά θα τρίζουν τα κόκαλα του μακαρίτη του Γκράμσι…