Να απαλλαγούμε από τη θηλιά των διοδίων, της Ρούλας Μουτσέλου

Εκτός από το λιμάνι του Πειραιά που τις τελευταίες μέρες βρέθηκε στην επικαιρότητα, το ελληνικό κράτος έχει εδώ και χρόνια εκχωρήσει σε ιδιώτες και το εθνικό οδικό δίκτυο, υποχρεώνοντας τους πολίτες να πληρώνουν πανάκριβα διόδια σε ξένες εργολαβικές κοινοπραξίες, και εγχώριες που λειτουργούν ως υπεργολάβοι τους, μέσω αποικιοκρατικών “συμφωνιών παραχώρησης” (μορφή των περιβόητων ΣΔΙΤ).

Η πολιτική ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο θέμα είναι πανομοιότυπη. Οι πρώτες συμβάσεις παραχώρησης (γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, Αττική Οδός) δημοπρατήθηκαν επί ΝΔ και υπογράφηκαν από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ που ακολούθησαν, ενώ η διαδικασία για τις συμβάσεις που αφορούν τα πέντε βασικά έργα του προγράμματος “Δρόμοι ανάπτυξης” (Ιόνια οδός και Μεταμόρφωση-Μαλιακός, αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Ολύμπια οδός, Αυτοκινητόδρομοι Κεντρικής Ελλάδας και Ανατολικής Πελοποννήσου) ξεκίνησε επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ το 2002 και ολοκληρώθηκε το 2007 επί κυβέρνησης ΝΔ.

Με τις συμβάσεις παραχωρείται η εκμετάλλευση των έργων για 30 χρόνια με ιδιαίτερα αμφίβολο το αν μετά τη λήξη τους θα περάσουν στο δημόσιο ή θα προκυρηχτούν ξανά διαγωνισμοί. Το συνολικό κόστος του προγράμματος που θα ολοκληρωθεί τμηματικά ως το 2014, υπερβαίνει τα 8 δισ. ευρώ. Από αυτά οι εργολάβοι θα εισφέρουν 6 δισ. –τα υπόλοιπα είναι χρηματοδότηση του δημοσίου και της ΕΕ–, τα οποία θα έχουν εισπράξει από τα διόδια που ήδη εκμεταλλεύονται πριν καν αρχίσουν τα έργα. Σκανδαλώδεις είναι και οι ρήτρες που υπάρχουν σε δύο από τις συμβάσεις, και προβλέπουν κρατική εγγύηση των εσόδων των εταιριών σε περίπτωση που είναι χαμηλότερα από τα προσδοκώμενα, όπως και το γεγονός ότι το δημόσιο δεν έχει κανέναν έλεγχο στις μελέτες ή την εφαρμογή τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους λεγόμενους περιβαλλοντικούς όρους.

• Ιόνια οδός: Από τις αρχές του 2008 η εταιρία εισέπραττε διόδια από πέντε σταθμούς και από τις αρχές Οκτώβρη εισπράττει από τρεις μετωπικούς (Αφίδνες, Θήβα, Τραγάνα) και πέντε πλευρικούς (Καπανδρίτι, Μαλακάσα, Οινόφυτα, Θήβα, Τραγάνα). Αναμένεται να στηθούν τουλάχιστον άλλοι τρεις σταθμοί (Άγιος Στέφανος, Βαρυπόμπη, Μαλακάσα).
• Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου: Η κοινοπραξία εισπράττει σε τέσσερις σταθμούς διοδίων (Πελασγία, Μοσχώρι, Λεπτοκαρυά και Τέμπη, σταθμός που πρόσφατα αντικαταστάθηκε από τον κατά 115% ακριβότερο σταθμό Πυργετού) ενώ αναμένεται να προστεθούν τουλάχιστον άλλοι δύο.
• Ολύμπια οδός: Εισπράττει διόδια (κατά μέσο όρο 80.000 ευρώ ημερησίως) στην Ελευσίνα, τον Ισθμό, τους Αγίους Θεοδώρους, το Ζευγολατιό και το Ρίο.
• Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας: Η κοινοπραξία θα κατασκευάσει 175 χιλιόμετρα αλλά θα εκμεταλλεύεται και άλλα 58, που κατασκευάζονται με κρατικούς πόρους στον Μαλιακό. Θα εισπράττει διόδια σε τέσσερις σταθμούς πάνω στον Ε65 (Λιανοκλάδι, Ανάβρα, Προάστειο, Οξύνεια) και σε δύο στον Μαλιακό (Μώλος, Αγία Παρασκευή)
• Αυτοκινητόδρομος Ανατολικής Πελοποννήσου: Η εταιρία θα κατασκευάσει 100 χιλιόμετρα αλλά θα εκμεταλλεύεται και 105 (Κόρινθος-Τρίπολη, ήδη κατασκευασμένα από τα Α’ και Β’ ΚΠΣ). Εισπράττει ήδη διόδια από δύο σταθμούς (Σπαθοβούνι, Νεστάνη) ενώ αναμένεται να λειτουργήσουν άλλοι τέσσερις.

Διόδια επίσης υπάρχουν στην Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου (11,70 ευρώ!) που εκμεταλλεύεται για 42 χρόνια η ΓΕΦΥΡΑ ΑΕ (VINCI – Γαλλία, ΑΚΤΩΡ, J&P, ΑΘΗΝΑ) και στην Αττική οδό (2,70 ευρώ) που εκμεταλλεύεται η “Αττικές Διαδρομές ΑΕ” (ΑΚΤΩΡ, J&P ΑΒΑΞ ΑΕ, ΑΤΤΙ-ΚΑΤ ΑΤΕ, ΕΤΕΘ ΑΕ, EGIS ROAD OPERATION, TRANSROUTE INTERNATIONAL) ως το 2024 (περσινά έσοδα διοδίων 247 εκατ. ευρώ). Νέα διόδια θα προστεθούν σε έξι σημεία των επεκτάσεων της Αττικής Οδού, σε δεκατρία σημεία της Εγνατίας, αν και το έργο έγινε με δημόσια και κοινοτική χρηματοδότηση, όπως και στην Υποθαλάσσια Αρτηρία Θεσσαλονίκης, της οποίας την κατασκευή έχει αναλάβει ο όμιλος “Θερμαϊκή Οδός” (Ελληνική Τεχνοδομική ΤΕΒ ΑΕ, ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, Boskalis International – Ολλανδία, Archirodon Group – Ολλανδία, Θεμελιοδομή ΑΕ). Συχνά δε ακούμε και προτάσεις για διόδια ακόμα και στις εισόδους του κέντρου της Αθήνας!

Χαρακτηριστικό σε σχέση με την τιμολογιακή πολιτική των ιδιωτικών εταιριών είναι το γεγονός ότι μέσα στα τελευταία δύο χρόνια οι τιμές των διοδίων ανέβηκαν με διαδοχικές αυξήσεις ως και 200%, με πιο πρόσφατες τις αυξήσεις με πρόσχημα την χρέωση ανά χιλιόμετρο που διαφημίστηκε ως φτηνότερη, ενώ νέες αυξήσεις θα υπάρξουν μέσα στην επόμενη διετία, ανάλογα με την ολοκλήρωση των έργων. Το χαράτσι υπολογίζεται πως θα φτάσει τα 8 λεπτά το χιλιόμετρο, από 3,5 με 4 λεπτά που είναι σήμερα, και 1,7 λεπτά που ήταν πέρυσι, ενώ την Άνοιξη του 2005 η τιμή ήταν ακόμα λιγότερο από 1 λεπτό. Μάλιστα, οι ιδιωτικές εταιρίες έχουν το δικαίωμα να αυξάνουν την τιμή των διοδίων κάθε χρόνο με βάση τον πληθωρισμό, ενώ χαρακτηριστική του κερδοσκοπικού μηχανισμού που έχουν στήσει είναι η εγκατάσταση, πρόσφατα, των “πλευρικών διοδίων” που επιβαρύνουν τους οδηγούς ακόμα και για τοπικές μετακινήσεις λίγων χιλιομέτρων.

Η οργή προκύπτει αβίαστα. Οι συμβάσεις παραχώρησης, πέρα από το απαράδεκτο της ιδιωτικοποίησης του βασικού κοινωνικού δικαιώματος της μετακίνησης, είναι και απολύτως ληστρικές. Μας χρεώνουν προκαταβολικά για έργα που δεν έχουν καν ξεκινήσει και είναι άγνωστο αν και πότε θα ολοκληρωθούν. Πληρώνουμε διόδια σε δρόμους-καρμανιόλες, όπως η κατ’ ευφημισμόν εθνική Κορίνθου-Πατρών και καλύπτουμε από την τσέπη μας τις υπερτιμολογήσεις και τις υπερβάσεις των μεγαλοεργολάβων και της κρατικής διαπλοκής. Χρηματοδοτούμε τους ιδιώτες για έργα πληρωμένα κατά το μεγαλύτερο μέρος από τον κρατικό και κοινοτικό προϋπολογισμό. Επιβαρυνόμαστε με κατακόρυφες και αυθαίρετες αυξήσεις στα υπάρχοντα διόδια και τσουχτερό αντίτιμο στα νέα που στήνονται, την ώρα που μισθοί και συντάξεις παραμένουν καθηλωμένα.

Είναι καιρός να διεκδικήσουμε την ανάκληση όλων των συμβάσεων λαϊκής αφαίμαξης που έχουν υπογραφεί και την εκτέλεση με κρατική χρηματοδότηση όλων των απαραίτητων έργων υποδομής για ένα σύγχρονο και ασφαλές οδικό δίκτυο με σεβασμό στο περιβάλλον. Να παλέψουμε για ελεύθερη πρόσβαση σε δημόσιους δρόμους χωρίς διόδια, να πάψουμε να πληρώνουμε κάθε μεγαλοκατασκευαστή και εργολάβο για έργα τα οποία έχουμε ήδη πληρώσει με τη φορολογία, τα τέλη κυκλοφορίας και τους φόρους καυσίμων. Έχουμε ήδη πληρώσει αρκετά!

ΥΓ: Όσο για τη δέσμευση του υφυπουργού Υποδομών Γ. Μαγκριώτη έναντι των διαμαρτυρόμενων για τα ληστρικά διόδια στην Αθηνών-Λαμίας, τι να σχολιάσει κανείς; Μόνο μην αγγίξετε τα κέρδη των ιδιωτών, είπε με λίγα λόγια, και δεσμεύτηκε για αφαίρεση από την τιμή των διοδίων των εισπράξεων υπέρ του Δημοσίου!

Ρούλα Μουτσέλου