Το προοδευτικό περιοδικό CounterPunch, που εκδίδεται στις ΗΠΑ, δημοσίευσε πρόσφατα μια εκτενή αποκλειστική συνέντευξη με τον πακιστανικής καταγωγής ακτιβιστή και συγγραφέα Ταρίκ Αλί σχετικά με τις εξελίξεις στο Πακιστάν. Αυτή η χώρα των 175 εκατομμυρίων κατοίκων, που διαθέτει και πυρηνικά όπλα, βρίσκεται εδώ και χρόνια σε συνεχή αναταραχή, ενώ εμπλέκεται άμεσα (και αντιφατικά) στον πόλεμο των ΗΠΑ "εναντίον της τρομοκρατίας". Ο Ταρίκ Αλί εστιάζει σε όλους τους βασικούς παίκτες στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και εξηγεί τους λόγους της γεωπολιτικής αστάθειας στην περιοχή (*).
Ένας εκπρόσωπος του σημερινού κυβερνώντος κόμματος έγραψε πρόσφατα στη Wall Street Journal: "Ο Ζαρνταρί [Σ.τ.Μ.: ο νέος πρόεδρος του Πακιστάν] είναι η μεγαλύτερη ελπίδα. Ως πρόεδρος, θα οδηγήσει το έθνος μας σε μια σταθερή δημοκρατική κοινωνία". Πώς το σχολιάζετε;
Αυτή η δήλωση ανάγεται στη σφαίρα της φαντασίας. Ο Ζαρνταρί είναι εκεί που είναι για έναν και μόνο λόγο: ήταν παντρεμένος με την Μπεναζίρ Μπούτο. Εάν η Μπούτο δεν είχε δολοφονηθεί, ο ίδιος δεν θα είχε κανένα ρόλο. Είναι ο άνθρωπος που επί χρόνια εκμεταλλεύθηκε το όνομα της συζύγου του για να γίνει ένας από τους πλουσιότερους στον κόσμο. Το να τον παρουσιάζεις ως τη "μεγαλύτερη ελπίδα" είναι μια απίστευτα λυπηρή αντανάκλαση της κατάστασης στο Πακιστάν. Για τις ΗΠΑ, ουσιαστικά υπάρχει μόνο ένας σοβαρός θεσμός στο Πακιστάν: ο στρατός. Έχουν συνεργαστεί για καιρό μαζί του, και το Πεντάγωνο γνωρίζει πολύ καλά πως ο συγκεκριμένος θεσμός είναι ο μόνος στον οποίο μπορούν να στηριχθούν.
Ο Ζαρνταρί δεν μιλά για τις αμερικανικές επιθέσεις στο Πακιστάν, που σκότωσαν 20 αμάχους πρόσφατα. Αλλά ο στρατηγός Κιγιανί χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα. Πώς θα λειτουργήσει αυτή η ένταση στις σχέσεις μεταξύ του πακιστανικού στρατιωτικού κατεστημένου, των ΗΠΑ και του Ζαρνταρί;
Νομίζω ότι η ένταση ενυπάρχει κυρίως μεταξύ των ΗΠΑ και του πακιστανικού στρατού. Ο Ζαρνταρί είναι αυτός που θα την πληρώσει εάν η ένταση κορυφωθεί και οδηγήσει σε μια τρελή και παράλογη εισβολή των αμερικανικών δυνάμεων στο Πακιστάν. Τότε ο πακιστανικός στρατός θα αναγκαστεί να παρέμβει, οπότε το τι συμφωνίες έκανε ο Ζαρνταρί δεν θα έχει καμία σημασία. Θα ακούσατε πως το μεγαλύτερο πεντάστερο ξενοδοχείο στην Ισλαμαμπάντ, το Μάριοτ, υπέστη βομβιστική επίθεση. Επρόκειτο για μια πολύ καλά οργανωμένη ενέργεια. Έχω βρεθεί σε αυτό το ξενοδοχείο, και η ασφάλειά του είναι απίστευτη. Τώρα, πώς έγινε δυνατή μια τέτοια επίθεση, που ενέτεινε την εντύπωση ότι το Πακιστάν οδεύει προς την ακυβερνησία, μένει να αποδειχθεί…
Ο Στίβεν Χάντλεϊ, επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ, είπε δημοσίως ότι "το Πακιστάν δεν έχει την κατάλληλη υποδομή για να αντιμετωπίσει την απειλή των φονταμενταλιστών". Τι σημαίνει αυτή η δήλωση;
Εάν οι Πακιστανοί στρατιωτικοί το επιθυμούσαν, θα συνέτριβαν τους φονταμενταλιστές. Αλλά: α) αυτοί οι άνθρωποι είναι Πακιστανοί πολίτες, β) κάθε φορά που ο στρατός ανέλαβε δράση εναντίον τους, πολλοί αθώοι πέθαναν, γ) προκαλείται ένταση μέσα στο στρατό, ιδίως ανάμεσα στους απλούς στρατιώτες και τους χαμηλόβαθμους αξιωματικούς, που λένε ανοιχτά ότι δεν θέλουν να σκοτώνουν τους δικούς τους ανθρώπους. Και οι ΗΠΑ όμως, όποτε επιχείρησαν κάτι τέτοιο, είχαν παρόμοια αποτελέσματα: σκότωσαν αθώους, γυναίκες, παιδιά. Το να μετατρέψουν τα Βορειοδυτικά Σύνορα [Σ.τ.Μ.: ημιαυτόνομη επαρχία στα σύνορα με το Αφγανιστάν] σε ένα απέραντο πεδίο σφαγής δεν θα βοηθήσει κανέναν…
Αρκετοί υποστηρίζουν πως η Κεντρική Ασία, και όχι το Ιράκ, είναι η βασική "καυτή ζώνη" σήμερα…
Δεν νομίζω, καταρχάς, πως το Ιράκ έχει "ηρεμήσει". Αλλά είναι αλήθεια ότι και οι δύο διεκδικητές της αμερικανικής προεδρίας εστιάζουν στο Αφγανιστάν. Εκεί όμως υπάρχει μια κλασική κατάσταση: μια στρατιωτική κατοχή από το ΝΑΤΟ, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, που σκοτώνει πολλούς αθώους πολίτες. Η κλίκα του προέδρου Καρζάι πλουτίζει ξεζουμίζοντας τη χώρα. Ο αδελφός του είναι ο μεγαλύτερος έμπορος ναρκωτικών και όπλων. Όλα αυτά δεν κάνουν καθόλου δημοφιλή την ξένη κατοχή, και υπάρχει έκρηξη του εθνικισμού των Παστούν [Σ.τ.Μ.: η κυρίαρχη εθνική και γλωσσική κοινότητα], που οδηγεί στην ενίσχυση των Ταλιμπάν. Τα χαρακτηριστικά και η σύνθεση των Ταλιμπάν μεταβλήθηκαν εξαιτίας της ΝΑΤΟϊκής κατοχής. Η υποστήριξή τους από τις μάζες συνεχώς αυξάνεται. Το να εξάγουν οι ΗΠΑ το πρόβλημα στο Πακιστάν θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Το Πακιστάν είναι μια πυρηνικά εξοπλισμένη χώρα 200 εκατομμυρίων: θα ήταν ανόητο να προσπαθήσουν να την αποσταθεροποιήσουν. Η Δύση θέλει μια αφγανική κυβέρνηση που θα αποδεχόταν την ξένη στρατιωτική παρουσία εις το διηνεκές – αυτό όμως δεν το δέχεται κανείς. Στο μεταξύ, η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν έχουν εξαγριωθεί με την πιθανότητα το Αφγανιστάν να τελεί υπό μόνιμη δυτική στρατιωτική κατοχή.
Πολλοί στη Δύση είπαν ότι "θα έπρεπε να είχαμε κρατήσει τον Μουσάραφ. Αυτός τουλάχιστον αντιμαχόταν τους εξτρεμιστές". Υπάρχει αλήθεια σε αυτή την δήλωση;
Αυτό δεν ισχύει καθόλου. Ύστερα από τρεις επιθέσεις με στόχο τον ίδιο, έκανε μαζί τους μια συμφωνία του τύπου "μείνετε μακριά μας και θα μείνουμε μακριά σας". Έπειτα, από τη στιγμή που ο Μουσάραφ κήρυξε το στρατιωτικό νόμο και καθαίρεσε το Ανώτατο Δικαστήριο, το πολιτικό ανάστημά του καταρρακώθηκε. Μόνο η στήριξη των ΗΠΑ μπορούσε να τον κρατήσει στην εξουσία. Ο Τζον Νεγκροπόντε, αναπληρωτής ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, δήλωσε πως ήθελε να παραμείνει ο Μουσάραφ στην εξουσία, τουλάχιστον όσο ο Μπους θα ήταν στο Λευκό Οίκο. Αλλά, πίσω από την αυλαία, μια μεγάλη εσωτερική διαμάχη ξέσπασε στην Ουάσιγκτον. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τσένεϊ, και ο Ζαλμάι Χαλιζάντ [Σ.τ.Μ.: πρέσβης των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, αφγανικής καταγωγής] συνεννοούνταν απευθείας με τον Ζαρνταρί, και τελικά απομάκρυναν τον Μουσάραφ κρατώντας στο σκοτάδι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Και η τελευταία ερώτηση. Ας συζητήσουμε την άνοδο του φονταμενταλισμού στο Πακιστάν. Πώς κρίνετε το ρόλο που παίζει η θρησκεία στη χώρα;
Η παρουσίαση, από τα δυτικά ΜΜΕ, των Πακιστανών ως εξτρεμιστών τρομοκρατών που απειλούν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους τα πυρηνικά όπλα είναι εντελώς λανθασμένη. Η πλειοψηφία δεν είναι υπέρ των φονταμενταλιστών. Η θρησκεία του κόσμου στην ύπαιθρο είναι βασικά αντανάκλαση του υπαρξισμού των Σούφι, ο οποίος εκφράζει μια γενική εχθρότητα προς την οργανωμένη θρησκεία και προκρίνει την ατομική αναζήτηση του Δημιουργού. Στην πραγματικότητα είναι η μεσαία και η ανώτερη τάξη, όπως άλλωστε συμβαίνει στην Ινδία αλλά και στις ΗΠΑ, που γίνονται θρησκόληπτες και ακολουθούν τις φονταμενταλιστικές οργανώσεις. Όμως το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Πακιστάν δεν είναι η άνοδος του φονταμενταλισμού, αλλά η ανικανότητα της διεφθαρμένης ελίτ να κάνει οτιδήποτε για το λαό. Τα στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν πως ο υποσιτισμός έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε στο Πακιστάν το 60% των παιδιών γεννιούνται καχεκτικά. Υπάρχει μεγάλη οργή εξαιτίας του τεράστιου χάσματος μεταξύ εχόντων και μη εχόντων, μεταξύ πλουσίων και φτωχών στη χώρα. Και ξεσπά βίαια με την παραμικρή αφορμή.
(*) Ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού: www.counterpunch.org. Ιστοσελίδα του Ταρίκ Αλί: www.tariqali.org. Τη συνέντευξη πήρε ο Wajahat Ali. Εδώ δημοσιεύονται συντετμημένα αποσπάσματα. Διαβάστε την πλήρη μετάφραση στα ελληνικά.