Οι κολόνες της πύλης του Πολυτεχνείου που γκρέμισε το τανκ το 1973 έγραφαν “Έξω οι ΗΠΑ”, “Έξω το ΝΑΤΟ”. Το μεταπολιτευτικό σύνθημα “Η Ελλάδα δεν είναι προτεκτοράτο – Έξω οι βάσεις και το ΝΑΤΟ” αντηχεί στις παλλαϊκές διαδηλώσεις εδώ και δεκαετίες, ενώ το λαϊκό αίτημα για αποχώρηση από το ΝΑΤΟ χρονολογείται από τα πρώτα χρόνια της ένταξης της Ελλάδας στη “Συμμαχία”. Στις 3-4 Απρίλη, στα 60ά γενέθλια του ΝΑΤΟ, είναι η ώρα το αντιμπεριαλιστικό-αντιβασικό κίνημα, συνεχίζοντας τη μακρά του παράδοση στη χώρα μας, να βρεθεί ξανά στους δρόμους σε ένα μεγάλο “Φτάνει πια” με 6 δεκαετίες ΝΑΤΟ και 5 δεκαετίες βάσεις, “Φτάνει πια” με την εξάρτηση, την υποτέλεια και την υποταγή του δικομματισμού στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και στις “συμμαχικές υποχρεώσεις”.
“Η Ελλάδα δεν είναι προτεκτοράτο -Έξω οι βάσεις και το ΝΑΤΟ”
Δεν είναι τυχαίο το ότι ο λαός μας συνδέει ΝΑΤΟ, ΗΠΑ και βάσεις. Οι στρατιωτικές βάσεις είτε της Συμμαχίας είτε αποκλειστικά των ΗΠΑ, που με την ένταξή μας στο ΝΑΤΟ φύτρωσαν σε ολόκληρη τη χώρα, συμπληρώνουν το πλέγμα της εξάρτησης και αποτελούν αναπόσπαστη αιχμή του αντιμπεριαλιστικού-αντιπολεμικού κινήματος.
Το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε λόγω της παρανομίας, πρωτοστάτησε από νωρίς στους αγώνες για την ειρήνη. Χαρακτηριστικά μόνο να αναφέρουμε ότι το 1951 καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε ο αγωνιστής Νίκος Νικηφορίδης, γιατί συγκέντρωνε υπογραφές για την “Έκκληση της Στοκχόλμης”, που ζητούσε την απαγόρευση των ατομικών όπλων, ενώ, μιλώντας για το φιλειρηνικό κίνημα, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στο δημοκράτη αγωνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη, που τον Απρίλη του 1963 –ένα μήνα πριν από τη δολοφονία του– πραγματοποίησε σχεδόν μόνος την πρώτη απαγορευμένη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, που σημαδεύτηκε από 2.000 συλλήψεις και 300 τραυματισμούς.
Από το 1953, που εγκαταστάθηκε η πρώτη αμερικανική βάση στη χώρα μας, το ζήτημα μπήκε στο στόχαστρο της λαϊκής πάλης. Η χρήση των βάσεων, που χρόνο με το χρόνο απλώνονταν σε όλη τη χώρα, προκάλεσε επανειλημμένα τη λαϊκή οργή, από τους αραβοϊσραηλινούς πολέμους (1967, 1973) ως την αμερικανική επίθεση στη Λιβύη (1976), ενώ στη μεταπολίτευση τα αιτήματα για πλήρη αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, απομάκρυνση των βάσεων και δημιουργία αποπυρηνικοποιημένης ζώνης στα Βαλκάνια γίνονται υπόθεση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Η παλλαϊκή κατακραυγή το καλοκαίρι του 1974 για την εμπλοκή του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην τούρκικη εισβολή στην Κύπρο, που ανάγκασε τον Καραμανλή να αποσύρει την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, απέδειξε πως η λαϊκή πίεση μπορεί να αναγκάσει την όποια κυβέρνηση σε κινήσεις που ούτε είχε φανταστεί και απαντά σε όσους σήμερα, επικαλούμενοι διάφορους “ρεαλισμούς”, επικρίνουν το αίτημα για αποχώρηση από το ΝΑΤΟ.
Η επιστροφή, το 1980, στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ σημαδεύτηκε από μαχητικές διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα. Τα επόμενα χρόνια, όλο και πιο συχνά συναντιούνται στα αντιμπεριαλιστικά συνθήματα το ΝΑΤΟ και η ΕΟΚ σαν πλευρές του ίδιου νομίσματος. Το “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο”, συντροφευμένο με το “Έξω οι βάσεις του θανάτου”, είναι τα συνθήματα που χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο, που εντείνεται ο αντιΝΑΤΟϊκός και αντιβασικός αγώνας. Η δεκαετία του ’80 σημαδεύτηκε από τις μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην εγκατάσταση των πυραύλων “Πέρσινγκ ΙΙ” και “Κρουζ”, που συντάραξαν ολόκληρη την Ευρώπη, τις διαδηλώσεις ενάντια στην επίσκεψη του υπουργού πολέμου των ΗΠΑ Α. Χέιγκ, το 1982, και κυρίως από τις διαρκείς αντιβασικές κινητοποιήσεις του 1983 ενάντια στην υπογραφή, από το ΠΑΣΟΚ, της συμφωνίας για την παραμονή των βάσεων. Το σύνθημα “Σ’ αυτή τη συμφωνία για παραμονή ο λαός δεν βάζει υπογραφή” δονούσε μαζικές διαδηλώσεις από τη μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη, αλλά το ΠΑΣΟΚ, που είχε αναρριχηθεί στην εξουσία καπηλευόμενο τα παλλαϊκά αιτήματα για αποχώρηση από το ΝΑΤΟ και διώξιμο των βάσεων, είχε πια θάψει στο συρτάρι το “Συμβόλαιο με το Λαό”. Ολόκληρη τη δεκαετία του ’80 και του ’90 χαρακτηρίζουν τα παιχνίδια του ΝΑΤΟ με Ελλάδα και Τουρκία, όπως για παράδειγμα με τον μη καθορισμό των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης του στρατηγείου και του κέντρου αεροπορικών επιχειρήσεων της Λάρισας. Το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τον αμυντικό χώρο των δύο χωρών ως “ενιαίο” και δίνει πόντους πότε στη μία και πότε στην άλλη πλευρά, με συνολικά κερδισμένη την Τουρκία.
Η δεκαετία του 1990 ξεκινά με την κινητοποίηση της Επιτροπής κατά των Ξένων Βάσεων και της Εξάρτησης, τον Ιούλη, στα Χανιά, ενάντια στην υπογραφή της νέας συμφωνίας για παραμονή των βάσεων, που παρά τον απόλυτα ειρηνικό της χαρακτήρα χτυπήθηκε από μεγάλη δύναμη των ΜΑΤ. Η κινητοποίηση μετατράπηκε σε λαϊκό ξεσηκωμό, που από την πλευρά της αστυνομίας αντιμετωπίστηκε με σχεδόν 12ωρη (!) ρίψη χημικών, και τα επεισόδια είχαν ως συνέπεια τον εμπρησμό του κτιρίου της Νομαρχίας Χανίων και τη σύλληψη 28 αγωνιστών, που παρά το βαρύ κατηγορητήριο αθωώθηκαν πέντε χρόνια αργότερα – με εξαίρεση δύο αγωνιστές που καταδικάστηκαν σε πεντάμηνη φυλάκιση, παρά την εισαγγελική πρόταση για ποινές από 10 χρόνια και πάνω. Η απόπειρα αυτή τρομοκράτησης του αντιβασικού κινήματος, όπως και τόσες άλλες, έπεσε στο κενό και το αντιβασικό-αντιμπεριαλιστικό κίνημα συνέχισε να δίνει μαζικά το παρόν σε όλες τις μεγάλες αντιπολεμικές κινητοποιήσεις των επόμενων χρόνων, καθώς ο πόλεμος έρχεται πια στην ημερήσια διάταξη.
Να φύγει το ΝΑΤΟ να φύγουνε κι οι βάσεις – Τέρμα πια οι επεμβάσεις
Μπαίνοντας στη δεκαετία του ’90, σε μια 15ετή πορεία ανοιχτά πλέον πολεμικών εκστρατειών του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, οι βάσεις ήταν πάντα παρούσες στην πρώτη γραμμή της επίθεσης. Στην πρώτη γραμμή του αγώνα βρέθηκε και το αντιπολεμικό-αντιμπεριαλιστικό κίνημα με μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, με ιδιαίτερη ένταση στη Σούδα, στο Άκτιο, στον Τύρναβο, τον Άραξο και όπου αλλού είναι έντονη η παρουσία αμερικανοΝΑΤΟϊκών δυνάμεων.
1991, Περσικός: (Δηλώσεις Μπους) “Η Σούδα συντήρησε 97 πλοία, φόρτωσε και ξεφόρτωσε 13.000 τόνους, εξυπηρέτησε 31.000 πτήσεις και τροφοδότησε αεροσκάφη με 4.500 λίβρες υγρών καυσίμων. Λειτούργησε 24 ώρες το 24ωρο με εξουθενωτικούς ρυθμούς, 300-400% πιο γρήγορα από τους κανονικούς”.
Η Ελλάδα στέλνει στον Περσικό δύο φρεγάτες και ο ελληνικός λαός, που έτσι κι αλλιώς βρισκόταν στους δρόμους, στο πλευρό των μαθητικών κινητοποιήσεων (το κίνημα που σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Τεμπονέρα στην Πάτρα), βροντοφωνάζει την αντίθεσή του στον πόλεμο και στην ελληνική συμμετοχή.
1999, Γιουγκοσλαβία: To ΝΑΤΟ έρχεται να επιβάλει την “τάξη” στα Βαλκάνια. Η Ελλάδα συνυπογράφει για τους βομβαρδισμούς. Η Σούδα τίθεται σε πολεμική ετοιμότητα, ενώ εντονότατη είναι η δράση της βάσης των AWACS στο Άκτιο. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και ολόκληρη η Βόρεια Ελλάδα μετατρέπεται σε διάδρομο για να περάσουν τα ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα.Ο ελληνικός λαός και πάλι στους δρόμους.
2002, Αφγανιστάν: Με την ενεργοποίηση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, οι δυνάμεις της Συμμαχίας εκστρατεύουν εναντίον της “τρομοκρατίας” στο Αφγανιστάν. Ο ελληνικός εναέριος χώρος και τα ραντάρ της Πολεμικής μας Αεροπορίας παραχωρούνται στο ΝΑΤΟ, ενώ το Άκτιο μπαίνει σε συναγερμό. Στη Σούδα πραγματοποιούνται 67 ελλιμενισμοί πλοίων, 575 πτήσεις και 155 ανεφοδιασμοί πολεμικών αεροπλάνων. Το αντιπολεμικό κίνημα και πάλι παρόν.
2003, Ιράκ: Εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ ψάχνοντας για τα θρυλούμενα χημικά όπλα του Σαντάμ. Η βάση της Σούδας στο φόρτε της. Από τις εγκαταστάσεις της εκτελούνται περισσότερες από 6.000 πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών, ενώ περνούν 200 πολεμικά πλοία και 16 υποβρύχια και καθημερινά απογειώνονται 25 κατασκοπευτικά αεροπλάνα. ΝΑΤΟϊκή αρμάδα, που κατευθύνεται στον Περσικό, περνά από το λιμάνι του Πειραιά.
Με αφετηρία τις μεγάλες αντιπολεμικές διαδηλώσεις της 15ης του Φλεβάρη (ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο) το αντιπολεμικό κίνημα πλημμυρίζει τους δρόμους όλης της Ελλάδας με πολλές δεκάδες κινητοποιήσεις. Οι συνεχείς διαδηλώσεις του κρητικού λαού στη βάση της Σούδας αντιμετωπίζουν την αστυνομική βία, με αποκορύφωμα την απρόκλητη επίθεση στην κινητοποίηση του διήμερου αποκλεισμού της βάσης, που διοργάνωσε το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ, στις 5 και 6 του Απρίλη.
Η “υπερ-βάση” της Σούδας
Το καθεστώς που διέπει τη βάση της Σούδας ορίζεται από τις διμερείς ελληνοαμερικανικές συμφωνίες του 1953 και τις από τότε ανανεώσεις και επεκτάσεις τους, έχει όμως χρησιμοποιηθεί σε όλες τις πολεμικές εκστρατείες του ΝΑΤΟ των τελευταίων δεκαετιών. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία –που σίγουρα υπολείπονται των πραγματικών– από το 2001 ως σήμερα η Σούδα εξυπηρέτησε περισσότερα από 14.000 στρατιωτικά αεροσκάφη και 2.500 πλοία.
Η γεωγραφική θέση της Σούδας και το μέγεθος της βάσης –είναι μία από τις πέντε μεγαλύτερες βάσεις των ΗΠΑ παγκοσμίως– την καθιστά τη σημαντικότερη αυτή τη στιγμή ξένη βάση στη χώρα μας, μετά και τη μεταφορά σ’ αυτή των λειτουργιών των βάσεων του Ελληνικού, της Νέας Μάκρης και των Γουρνών Ηρακλείου πριν από αρκετά χρόνια. Σημαντική τόσο για τις ΗΠΑ, που κατά καιρούς έχουν κάνει δηλώσεις του τύπου “Η Κρήτη είναι το 51ο αστέρι της αστερόεσσας” (1973), όσο και για το αντιπολεμικό και αντιμπεριαλιστικό κίνημα, που θέτει μεταξύ των βασικών του αιτημάτων το κλείσιμό της.
Ειδικά στα Χανιά, στο στόχαστρο του κινήματος, εκτός από τη συμμετοχή της βάσης στις κατά καιρούς ιμπεριαλιστικές εκστρατείες, έχουν μπει και άλλα ζητήματα, καθώς ο χανιώτικος λαός δέχεται, πέραν των άλλων, την περιβαλλοντική επιβάρυνση από τον ελλιμενισμό στη Σούδα πυρηνοκίνητων υποβρυχίων και αεροπλανοφόρων και τις συνεχείς βολές στο ΝΑΤΟϊκό πεδίο βολής, τις επιπτώσεις στην υγεία του, που, παρά τα αυξημένα κρούσματα καρκίνου στο νομό Χανίων, δεν ανησυχούν κανέναν υπεύθυνο (παλιότερες επιδημιολογικές έρευνες έχουν θαφτεί ή εμποδιστεί και κανένα σχετικό επίσημο στοιχείο δεν έχει δημοσιευτεί) και το πλήθος των επεισοδίων από ΑμερικανοΝΑΤΟϊκούς στρατιώτες, όπως επιθέσεις, ξυλοδαρμοί και άλλες “συμμαχικές αβρότητες”, ελέω πάντα της απαράδεκτης ετεροδικίας.
Ρούλα Μουτσέλου
