Η άποψή μας
Επίκαιρες οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις
Όχι, δεν μας ζεσταίνει μια νοσταλγική διάθεση για περασμένα μεγαλεία, που ποτέ πια δεν θα ξανάρθουν. Όχι, δεν καταφεύγουμε στο παρελθόν γιατί δεν έχουμε τίποτε άλλο καλύτερο να κάνουμε, ούτε η αναφορά μας σε επετείους έχει τυπικό χαρακτήρα διεκπεραίωσης ορισμένων κληρονομημένων υποχρεώσεων.
Αποτελεί βασική πεποίθησή μας ότι οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις είναι αναπόφευκτες και ότι, μάλιστα, συντελούν στο να προχωρούν οι κοινωνίες και οι λαοί. Αν αφαιρέσεις από το μαρξισμό αυτό το καθοριστικό συμπέρασμα, ότι, δηλαδή, η ταξική πάλη είναι ο κινητήριος τροχός της ιστορίας, και αν λησμονήσεις πως οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις σημαδεύουν τις κοινωνίες και την ιστορική εξέλιξη, τότε έχεις «ευνουχιστεί» πολιτικά, ιδεολογικά και οργανωτικά. Ο ευνουχισμένος μαρξισμός μπορεί να μπει στα σαλόνια, να γίνει «μέθοδος» οικονομική, να θεωρηθεί μια κοινωνιολογική μέθοδος για πάσα νόσο και ερμηνεία συμβάντων μιας, έτσι κι αλλιώς, ανιαρής ζωής…
Όμως και η Οκτωβριανή Επανάσταση, που σημάδεψε ολόκληρο τον 20ό αιώνα, και η εξέγερση του Πολυτεχνείου, που χρωμάτισε ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο, αποδεικνύουν τη ζωτικότητα και την αλήθεια του επαναστατικού μαρξισμού: Όπου υπάρχει καταπίεση και εκμετάλλευση, όπου υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στις ανάγκες και τις δυνατότητες, από τη μια μεριά, δισεκατομμυρίων ανθρώπων και, από την άλλη, στην απεγνωσμένη προσπάθεια μιας μειοψηφίας και ενός γερασμένου συστήματος να διαιωνίσουν την κυριαρχία τους σπέρνοντας πολέμους και καταστροφές, οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις θα είναι στην ημερήσια διάταξη.
Φυσικά, υπάρχει διαφορά και απόσταση ανάμεσα σε επανάσταση και εξέγερση. Η πρώτη προϋποθέτει ένα πρόγραμμα, μια προετοιμασία, μια ανατροπή των αντιδραστικών τάξεων, την εγκαθίδρυση μιας νέας πολιτικής εξουσίας. Η δεύτερη εκφράζει, περισσότερο με αυθόρμητο τρόπο, την οργή και τη δυσαρέσκεια, το «κοινωνικό γαμώτο» που δεν έβρισκε άλλον τρόπο να εκφραστεί: αψηφώντας την τρομοκρατία και την καταστολή ή ακόμα την κυρίαρχη αντίληψη περί νομιμότητας, η εξέγερση φέρνει στο προσκήνιο λαϊκές μάζες χωρίς πολιτική έκφραση ή, ακόμα, φέρνει στο προσκήνιο κοινωνικές δυνάμεις που κατάλαβαν πως ο χειρισμός και η «πολιτική» εντός των πλαισίων και ορίων μιας αβίωτης κατάστασης για τους καταπιεζόμενους τους οδηγεί στην εξέγερση σαν μοναδική απάντηση.
Τις επαναστάσεις τις ακολουθούν τεράστιες προσπάθειες παλινόρθωσης και αντεπανάστασης, που φέρνουν σε κοινή θέση εσωτερικούς εχθρούς και διεθνή στηρίγματα, εκστρατείες συκοφάντησης και καθαρές πολεμικές επεμβάσεις για την ανατροπή των επαναστατικών καθεστώτων. Τις εξεγέρσεις τις ακολουθούν προσπάθειες μετριασμού της δράσης των μαζών, ενσωμάτωσης σε ακίνδυνα κανάλια, μετατροπής των συμβόλων της σε σουβενίρ. Όλα αυτά τα ξέρουμε καλά και τα έχουμε ζήσει στο πετσί μας στη μεταπολιτευτική Ελλάδα.
Όμως οι αντιδραστικοί δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το γεγονός πως κάθε χρόνο, για 34 χρόνια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώνουν ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και το φασισμό, επιμένουν να πηγαίνουν στην αμερικάνικη πρεσβεία. Η ιστορική μνήμη παραμένει ζωντανή παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει για να λοβοτομηθεί. Παράλληλα, νέες γενιές, που δεν έχουν την πείρα των παλιότερων, βλέπουν την επέτειο του Πολυτεχνείου σαν μια ευκαιρία να διαδηλώσουν την αγανάκτησή τους για την ανυπαρξία μέλλοντος που τους «προμηθεύει» αυτό το σύστημα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που διαδηλώνει κάθε χρόνο δεν είχε ζήσει τα γεγονότα, κι όμως αισθάνεται, νιώθει, ζει και αγωνιά για τα ίδια πάνω κάτω πράγματα: «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» και «Έξω οι Αμερικάνοι». Δεν υπάρχει «κομμουνιστικός δάκτυλος», η ίδια η πραγματικότητα σπρώχνει κατά ’κεί.
Ο πλανήτης δοκιμάζεται από το ζουρλομανδύα της Νέας Τάξης, από τα δεσμά που βάζει στην ίδια τη ζωή η γενίκευση του νεοφιλελευθερισμού και το γκρέμισμα όλων των κατακτήσεων. Ο πόλεμος και οι καταστροφές του περιβάλλοντος δημιουργούν εκρηκτικές καταστάσεις. Ο αντικομμουνισμός (βλ. ανατολική Ευρώπη) και οι δικτατορικές λύσεις (βλ. Βιρμανία και Πακιστάν πρόσφατα) δεν μπορούν να κρατήσουν το καπάκι πάνω στο καζάνι που βράζει, δεν μπορούν να καταργήσουν τις αντιθέσεις, δεν μπορούν να σταματήσουν την πάλη και τον «τροχό της ιστορίας».
Ο καπιταλισμός συνεχίζει να χορεύει πάνω σε τεντωμένο σχοινί και πληθαίνουν όλο και περισσότερο οι φωνές για μια μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση χωρίς αντίστοιχο ιστορικό προηγούμενο. Αρκετά από τα μέτρα που παίρνουν οι κυβερνήσεις δικαιολογούνται σαν προληπτικά μέτρα για τα τεράστια κοινωνικά τσουνάμι (εξεγέρσεων και ξεσηκωμών) που δημιουργεί η οικονομική πολιτική τους. Ο πόλεμος ενάντια στην «τρομοκρατία» είναι πόλεμος ενάντια στους λαούς όλου του κόσμου.
Εδώ δεν χρειάζεται πολλή φιλοσοφία για να βγει ένα συμπέρασμα στηριγμένο στην ιστορική πείρα: Από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ξεπήδησαν οι πρώτες σοσιαλιστικές επαναστάσεις, και ειδικά αυτή που προετοιμάστηκε καλύτερα και νίκησε, η Οκτωβριανή. Από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ξεπήδησαν μια σειρά άλλες, με σπουδαιότερη την Κινέζικη Επανάσταση. Από το γενικευμένο πόλεμο ενάντια στους λαούς του κόσμου, που έχει κηρύξει ο ιμπεριαλισμός με επικεφαλής τις ΗΠΑ, και από την παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού, δεν θα ορθωθούν νέες επαναστάσεις, νέα κοινωνικά εγχειρήματα, νέες λαϊκές εξεγέρσεις;
Εδώ ισχύει αυτό που είπε –μέσα σε κλουβί, το ξέρουμε– ο Αμπιμαέλ Γκουζμάν, πρόεδρος του Κ.Κ. Περού, όταν συνελήφθη το 1993: «Αφήστε τους να ονειρεύονται πως τέλειωσαν με την επανάσταση».
Μόνο που πρέπει να προετοιμαζόμαστε γι’ αυτά που έρχονται. Και δεν ξεχνάμε πως πρέπει να δράσουμε σε συνθήκες που πολύ σωστά περιέγραφε ο σ. Γιάννης Χοντζέας σε δύο κείμενά του που γράφτηκαν σε διαφορετικές εποχές: «Το πέρασμα από μια κατάσταση “παθητικότητας”, δηλαδή σε παγκόσμιο επίπεδο γενικά παθητικής άμυνας, σε μια ενεργητική άμυνα, επομένως σε μια ποιοτικά άλλη κατάσταση, πρέπει να είναι ο στρατηγικός στόχος. Για να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστούν χιλιάδες μεγάλες και μικρές μάχες σε όλα τα μέτωπα, που μέσα σε αυτές να σφυρηλατούνται τα πρωτοπόρα αποσπάσματα αλλά και οι βασικές δυνάμεις που θα εκφράζουν τις βαθύτερες επιδιώξεις και ελπίδες για μια στροφή στην παγκόσμια εξέλιξη.» (1993)
«Η επικαιρότητα του κομμουνισμού, όσο και αν απωθείται, διαστρέφεται ή γελοιοποιείται, είναι το μεγάλο δίδαγμα που βγαίνει για όποιον μελετήσει σε βάθος το πλήθος από τα όποια φαινόμενα αμφισβητούνται, ερμηνεύονται έτσι ή αλλιώς, αναθεματίζονται ή προβάλλονται. Και η επικαιρότητα αυτή θα παραμείνει σαν μια αντικειμενική απαίτηση όσο παρατείνονται και περιπλέκονται τα προβλήματα που εμφανίζονται σαν αδιέξοδα της σημερινής εποχής. Και με αυτή θα αναμετρηθούν οι γενιές του σήμερα και του αύριο.» (1983)
Να συμβάλλουμε με όλες μας τις δυνάμεις ώστε να ανοίξει ο δρόμος στις εξεγέρσεις και τις επαναστάσεις του 21ου αιώνα!