Εύθραυστη "ηρεμία" στον Καύκασο
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τη Ρωσία με διαμεσολαβητή το Γάλλο πρόεδρο Σαρκοζί φαίνεται να σταθεροποιεί έστω και προσωρινά το "μέτωπο του Καυκάσου". Δεν χαροποιεί βέβαια τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που αντιμετωπίζουν μια διευθέτηση η οποία δεν επιτεύχθηκε με τους δικούς τους όρους και με δική τους διαπραγμάτευση. Η "πίκρα" εκδηλώθηκε και στην επίσκεψη του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γιάαπ ντε Χόοπ Σέφερ, που έφτασε τη Δευτέρα στην Τιφλίδα για διήμερη επίσκεψη, συνοδευόμενος από όλους τους πρεσβευτές των κρατών μελών του ΝΑΤΟ. Ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ μίλησε επικριτικά για τη συμφωνία που πατρονάρισαν οι δυνάμεις της "παλιάς Ευρώπης", οι οποίες προσπαθούν να πατήσουν σε δυο βάρκες, πασχίζοντας να μη συνθλιβούν από τη ρωσοαμερικανική αντιπαράθεση. Χαρακτήρισε τη συμφωνία αποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων ούτε λίγο ούτε πολύ "απαράδεκτη", και είπε "η παραμονή ρωσικού στρατού στις αποσχισθείσες γεωργιανές επαρχίες της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας", την οποία επιτρέπει η συμφωνία, "καταπίνεται πολύ δύσκολα". Ταυτόχρονα επανέλαβε τη βούληση για ένταξη της Γεωργίας και της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ παρά τις "επιφυλάξεις" μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Ο Ρώσος ΥΠΕΞ Λαβρόφ, που επισκέφθηκε την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία ταυτόχρονα με την επίσκεψη του Σέφερ στη Γεωργία, απάντησε: "Οι δηλώσεις του δεν αρμόζουν στον επικεφαλής μιας σοβαρής οργάνωσης όπως το ΝΑΤΟ"… Η Ρωσία από την πλευρά της υλοποιεί τη συμφωνία της με τον Σαρκοζί, αφού οι περισσότερες ρωσικές στρατιωτικές μονάδες που βρίσκονταν σε γεωργιανό έδαφος αποσύρθηκαν ήδη στη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία. Ταυτόχρονα ο Λαβρόφ τόνισε ότι "7.600 στρατιώτες θα παραμείνουν στα νέα ανεξάρτητα κράτη", κάνοντας σαφές ότι λίγο ενδιαφέρεται για τις ΝΑΤΟϊκές αντιρρήσεις. Έτσι παρατάσσονται πλέον ενισχυμένοι στην περιοχή οι στρατοί κάθε πλευράς, σε μια εύθραυστη ισορροπία, ενώ είναι σίγουρο ότι και οι ΗΠΑ θα απαντήσουν προωθώντας την εγκατάσταση της "αντιπυραυλικής ασπίδας" στην Πολωνία. Από κοντά κι η Ευρωπαϊκή Ένωση, προσπαθεί να διασφαλίσει την αναγνώριση του ρόλου της αποστέλλοντας στη Γεωργία 200 "παρατηρητές" (περιλαμβανομένων και Ελλήνων, αφού η κυβέρνηση Καραμανλή έσπευσε να δηλώσει πρόθυμα τη συμμετοχή της σε μία ακόμη τυχοδιωκτική περιπέτεια εκτός των συνόρων μας). Άγνωστο είναι βέβαια εάν οι Ευρωπαίοι θα μπορέσουν να "παρατηρήσουν" από κοντά τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία, αφού ο Πούτιν, αποδεικνύοντας ότι δεν του λείπει το χιούμορ, δήλωσε ότι "εναπόκειται στις κυρίαρχες αρχές των νέων ανεξάρτητων κρατών να εγκρίνουν την είσοδο ξένων παρατηρητών στα εδάφη τους".
Οι ΝΑΤΟϊκοί παραπονούνται ότι η συμφωνία αποχώρησης παραβιάζει το προ της σύγκρουσης στάτους κβο, όταν οι Ρώσοι διατηρούσαν στην περιοχή μερικές εκατοντάδες "κυανοκράνων". Όμως το Κρεμλίνο έκανε σαφές ότι οι ισχυρές μονάδες που βρίσκονται στις αποσχισθείσες επαρχίες "θα παραμείνουν όσο η Γεωργία απειλεί την κυριαρχία της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας". Από την πλευρά του ο Σαρκοζί δήλωσε ότι αν η Ρωσία ολοκληρώσει την αποχώρησή της από το γεωργιανό έδαφος, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ακυρώσει το πάγωμα των συζητήσεων Βρυξελλών-Μόσχας σχετικά με την υιοθέτηση συμφώνου οικονομικής συνεργασίας. Ταυτόχρονα η Κομισιόν υποσχέθηκε στη Γεωργία οικονομική βοήθεια ύψους μισού δισεκατομμυρίου ευρώ, που θα προστεθεί στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια οικονομικής και στρατιωτικής ενίσχυσης που ενέκρινε ο Μπους την περασμένη εβδομάδα.
Η Ρωσία παραμένει το μοναδικό κράτος που έχει αναγνωρίσει τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία, μαζί με τη Νικαράγουα. Όμως αρκετές ακόμη χώρες αναμένουν μια σχετική παγίωση του νέου στάτους κβο στην περιοχή για να αναγνωρίσουν τα "ανεξάρτητα" προτεκτοράτα του Κρεμλίνου: ανάμεσά τους η Λευκορωσία, που δέχεται μεγάλες πιέσεις από τη Μόσχα. Η Ρωσία κατόρθωσε πάντως να αποσπάσει δηλώσεις υποστήριξης του "ειρηνευτικού της ρόλου" από τους συμμάχους της στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), και συγκεκριμένα την Κίνα, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν – παρά τις επιφυλάξεις του Πεκίνου να υποστηρίξει οποιαδήποτε αποσχιστική κίνηση. Ο Ρώσος πρόεδρος Μεντβιέντεφ καλωσόρισε την κοινή δήλωση των κρατών μελών της SCO, υπογραμμίζοντας ότι "η κοινή θέση μας στέλνει μήνυμα στη Δύση". Είναι χαρακτηριστικό ότι θέση παρατηρητή στην SCO, που ιδρύθηκε το 2001 ως περιφερειακό αντίβαρο στο ΝΑΤΟ, έχει και το Ιράν.
Αλλά και η επίσκεψη του Τσέινι στο Αζερμπαϊτζάν κάθε άλλο παρά είχε τα αναμενόμενα για τις ΗΠΑ αποτελέσματα. Το έως πρόσφατα απροκάλυπτα φιλοδυτικό καθεστώς του Αλίεφ τηρεί πλέον "προσεκτική" στάση και προσπαθεί να μην εκνευρίσει τη Ρωσία. Άλλωστε ο Αλίεφ έχει ήδη κάνει σαφές ότι το σχέδιο για τον "Ναμπούκο", έναν ακόμη αγωγό που θα παρέκαμπτε τη Ρωσία, μάλλον θα παραμείνει στα χαρτιά. Η "συμβολική" τηλεφωνική κλήση που πραγματοποίησε, μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, ο Αλίεφ προς τον Ρώσο πρόεδρο Μεντβιέντεφ αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Τσέινι ήταν μια κίνηση όχι μόνο ταπεινωτική για την αμερικανική υπερδύναμη, αλλά και ενδεικτική της σταδιακής αναδίπλωσης ακόμη και ορισμένων μέχρι χθες "σίγουρων" συμμάχων-υποτελών των ΗΠΑ στην περιοχή.
Συμπερασματικά, φαίνεται ότι στον Καύκασο υπάρχει μια σχετική σταθεροποίηση, ενώ συνεχίζεται και διεθνοποιείται ολοένα και περισσότερο ο επικίνδυνος για τους λαούς ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός. Εφτά χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την εξαπόλυση μιας "ένοπλης παγκοσμιοποίησης" από την κυβέρνηση Μπους, οι ΗΠΑ, λαβωμένες από την κρίση και με ανοιχτά περισσότερα μέτωπα απ’ όσα αντέχουν, προσπαθούν απεγνωσμένα να διατηρήσουν την επιρροή τους. Μεταξύ άλλων, η πτώση (!) της τιμής του πετρελαίου θα χρησιμοποιηθεί σαν όπλο εναντίον των πλούσιων σε ενεργειακές ύλες δυνάμεων, που πρωτοστατούν στην αμφισβήτηση της αμερικανικής κυριαρχίας. Όμως, πέρα από το βάλτο του Ιράκ και του Αφγανιστάν και τη λατινοαμερικάνικη "ανταρσία", πολλές ακόμη αλλεπάλληλες "ατυχίες" (όπως η κατάρρευση του φιλοδυτικού συνασπισμού στην Ουκρανία, την οποία οι ΗΠΑ θέλουν επίσης να εντάξουν στο ΝΑΤΟ) δυσχεραίνουν τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον. Την ίδια στιγμή, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το 2009 θα αυξήσει τις "αμυντικές" δαπάνες της κατά 27%. Θυμάται άραγε σήμερα κανείς το… ανέκδοτο για "είσοδο σε μια νέα εποχή διεθνούς ειρήνης και ευημερίας", που από κοινού υπόσχονταν στους λαούς το 1989 Δυτικοί και Ανατολικοί;
Κείμενα: Ερρίκος Φινάλης