Ολοκληρώθηκαν αρκετά καλά οι εργασίες του 8ου Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ στο Μπελέμ (όχι 9ου, γιατί μία από τις διεθνείς συναντήσεις που προηγήθηκαν δεν ήταν ακριβώς Φόρουμ, αλλά Μέρα Διεθνούς Κινητοποίησης). Τα συμπεράσματά του ήταν κατά τη γνώμη μας σημαντικότερα από όλα τα προηγούμενα, και θα σφραγίσουν την από εδώ και πέρα πορεία.
Η τελευταία μέρα ήταν η πιο δύσκολη και πολύπλοκη: τέθηκε προς συζήτηση η πρόταση των μελών της ιταλικής αντιπροσωπίας που συμμετέχουν στο Διεθνές Συμβούλιο (Μπερνόκι, Μπολίνι και Μεκότσι) ότι πρέπει να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στην τάση που βλέπει το Φόρουμ σαν ένα χώρο διαλόγου, κατάρτισης προγραμμάτων και αντιπαράθεσης απόψεων, και σε εκείνη που πιστεύει πως το Φόρουμ πρέπει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να προωθεί καμπάνιες και να οργανώνει αγώνες για να αλλάξει έμπρακτα ο κόσμος.
Η πρόταση αυτή υποστήριζε πως η σύγκλιση των δύο τάσεων θα μπορούσε να επιτευχθεί την τελευταία μέρα των εργασιών, με θεματικές συνελεύσεις, που θα κατέληγαν (κι αυτό ήταν το πιο δύσκολο) σε μια προσπάθεια σύνθεσης που προτείναμε να ονομαστεί "Συνέλευση των Συνελεύσεων", όπου έπρεπε να συζητηθούν στρατηγικές, προγράμματα, κινητοποιήσεις και αγώνες για το 2009.
Υπήρχαν πολλά εμπόδια που έπρεπε να υπερπηδηθούν:
1) Το ενδεχόμενο να προκύψει ένας τεράστιος αριθμός από θεματικές συνελεύσεις χωρίς κοινό στόχο, με ανεξάρτητο περιεχόμενο η καθεμία από τις υπόλοιπες, όπως συνέβη και στο προηγούμενο Φόρουμ του Ναϊρόμπι.
2) Οι αντικειμενικές δυσκολίες σύνθεσης των διαφορετικών θεματικών συνελεύσεων στην τελική Γενική Συνέλευση.
3) Αντιπαραθέσεις για τα περιεχόμενα, αφού θα είχε επέλθει συμφωνία για κοινές πρωτοβουλίες: αναφέρομαι στην πολυπλοκότητα του παλαιστινιακού ζητήματος, που ήταν το κεντρικό θέμα συζήτησης σε πολλές από τις συνελεύσεις.
4) Η πιθανότητα αντιθέσεων και διαφορετικών απόψεων ανάμεσα στην "παλιά" Συνέλευση των Κοινωνικών Κινημάτων (τη δομή που μέχρι τώρα ήταν επιφορτισμένη με την ανάληψη πρωτοβουλιών) και τη "νέα" Συνέλευση των Συνελεύσεων.
Κι όμως, απρόσμενα και κατά περίεργο τρόπο, όλα κύλησαν ομαλά, παρά τη γνωστή συνολική ανοργανωσιά που χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα τα Φόρουμ: να θυμηθούμε την επιμονή των διοργανωτών και της "ιστορικής" βραζιλιάνικης ομάδας, που ήθελαν να γίνει η Συνέλευση οπωσδήποτε σε ανοιχτό χώρο, τη στιγμή που στο Μπελέμ έβρεχε ασταμάτητα, χωρίς μετάφραση (με μοναδική εξαίρεση για τους Παλαιστίνιους, ενώ για όλους τους υπόλοιπους θα υπήρχε μετάφραση μόνο στα ισπανικά και στα πορτογαλικά), με το σκεπτικό πως έτσι θα έμοιαζε με λαϊκό πανηγύρι.
Παρόλα αυτά (με τη συμβολή της ομάδας του Ιταλικού Φόρουμ για μια ακόμη φορά), η διοργάνωση ήταν ικανοποιητική, αν λάβουμε υπόψη τις τεράστιες αντικειμενικές δυσκολίες και τα πιο λεπτά ζητήματα: τη Συνέλευση των Κοινωνικών Κινημάτων που δέχτηκε να συμμετάσχει στην τελική Γενική Συνέλευση, τον περιορισμένο αριθμό των θεματικών συνελεύσεων, που όμως κάλυψαν όλα τα σημαντικά θέματα, την ποικιλομορφία των θεμάτων, των κινητοποιήσεων και των αγώνων, τη σύνθεση των θεματικών πορισμάτων στο τελικό ψήφισμα.
Οι προγραμματικές προτάσεις και οι κινητοποιήσεις που αποφασίστηκαν από τις περισσότερες θεματικές συνελεύσεις ήταν σημαντικές, με ουσιαστικά αντικαπιταλιστική κατεύθυνση, αν και με νέους στόχους και πρωτότυπους τρόπους έκφρασης.
Καθοριστική ήταν η συμβολή των ιθαγενικών κοινοτήτων που παρουσιάστηκαν εξαιρετικά συμπαγείς (όλες συμφώνησαν με το τελικό ψήφισμα) σε όλα, συνοψίζοντας το όραμα για τον άλλο κόσμο που θέλουμε να χτίσουμε στο περιεκτικό σύνθημα για "όμορφη ζωή", με σεβασμό στη φύση και στον άνθρωπο.
Εξαιρετική ήταν η πρόταση για παγκόσμιες κινητοποιήσεις στις 12 Οκτώβρη 2009, επέτειο της "ανακάλυψης" της Αμερικής: Δεν θέλουμε, είπαν οι ιθαγενείς, να είναι αυτή μια αφορμή για να παραπονεθούμε για τα βάσανα και τις καταστροφές που έχουμε περάσει – αλλά μια μέρα που πρέπει να αναλογιστούμε ότι σηματοδότησε μια ποιοτική αλλαγή στην εκμετάλλευση και την εξόντωση των ανθρώπων, της φύσης, των συναισθημάτων και των ιδεών από τους ισχυρούς του πλανήτη, και πως η επαναφορά της ισορροπίας και η σωτηρία του κόσμου μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν το τέλος της εκμετάλλευσης ανθρώπου (και κυρίως της γυναίκας) από άνθρωπο συνοδευτεί από το τέλος της άγριας εκμετάλλευσης των άλλων έμβιων όντων του πλανήτη και της Μητέρας Γης, της "pacha mama", με την οποία ζουν αρμονικά μέχρι σήμερα οι ιθαγενικοί λαοί.
Σε απόλυτη σύμπνοια με τις ιθαγενικές κοινότητες, που δικαιολογημένα έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο, εξήχθησαν τα συμπεράσματα των Συνελεύσεων για το Περιβάλλον και τις Κλιματικές Αλλαγές (που αποφάσισαν για μια παγκόσμια μέρα δράσης το Δεκέμβρη του 2009, όταν θα γίνει η διεθνής συνάντηση αρχηγών κρατών για τις κλιματικές αλλαγές στην Κοπεγχάγη), για το Νερό (που αποφάσισε εβδομάδα κινητοποιήσεων μέσα στο Μάρτη 2009, παράλληλα με το Διεθνές Φόρουμ για το Νερό που θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη), για τις γυναίκες. Το ίδιο ισχύει για τα συμπεράσματα των συναισθηματικά φορτισμένων "αδελφικών" Συνελεύσεων για τον Πόλεμο και για την Παλαιστίνη, που αποφάσισαν μια μέρα διεθνούς δράσης στις 4 Απρίλη 2009 (όταν όλοι οι Ευρωπαίοι θα βρίσκονται στο Στρασβούργο για τον εορτασμό της 60ής επετείου του ΝΑΤΟ) με το σύνθημα: "60 χρόνια ΝΑΤΟ είναι πολλά: το ΝΑΤΟ πρέπει να διαλυθεί", για το κλείσιμο όλων των στρατιωτικών βάσεων (ενάντια στην εγκατάσταση νέων, με ιδιαίτερη μνεία στην υπερσύγχρονη αμερικανική στρατιωτική βάση της Βιντσέντσα), και για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων, και παράλληλα αποφάσισαν ομόφωνα τη διοργάνωση μιας μέρας διεθνούς αλληλεγγύης με τον παλαιστινιακό λαό, ενάντια στα εγκλήματα πολέμου και στο ισραηλινό απαρτχάιντ, στις 30 Μάρτη 2009.
Γενικά, στη Συνέλευση των Συνελεύσεων εκφράστηκε μια πολύ σημαντική αντικαπιταλιστική και ανανεωτική προγραμματική συμμαχία: μια συμμαχία που ήταν τόσο ισχυρή, με τα κοινωνικά κινήματα τόσο αποφασισμένα, που τέσσερις λατινοαμερικάνοι πρόεδροι δήλωσαν πως η στάση τους θα "εξαρτηθεί" ολοκληρωτικά από τα κινήματα αυτά.
Τέλος, πρέπει να τονίσουμε πως η ομάδα των Ιταλών είχε σημαντική παρουσία στην τελική Συνέλευση, δεύτερη σε βαρύτητα μετά τους Βραζιλιάνους: έκανε τρεις παρεμβάσεις (μία από εμένα εκ μέρους της Συνέλευσης για τον Πόλεμο, η άλλη της Μεκότσι για την Εργασία, και του Φατόρι για το Νερό).
Η εμφάνιση αυτή διέλυσε την άσχημη εικόνα για την Ιταλία που προκλήθηκε στη Βραζιλία από τη στάση θεσμών του ιταλικού κράτους και των ιταλικών ΜΜΕ (εκτός από τις εφημερίδες "Λιμπερατσιόνε" και "Μανιφέστο"), που αναφέρονταν στη Βραζιλία όχι για να προβάλουν τις σημαντικές διαδικασίες του Φόρουμ, αλλά για να υποστηρίξουν πως πρέπει να διακοπούν οι διπλωματικές σχέσεις με τη χώρα σαν αντίποινα για την "υπόθεση Μπατίστι". *
Ο Πιέρο Μπερνόκι
είναι Ιταλός ακτιβιστής και συνδικαλιστής,
στέλεχος των συνδικάτων βάσης COBAS
και μέλος του "Διεθνούς Συμβουλίου"
του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ.
* Ο Τσέζαρε Μπατίστι κατηγορήθηκε από το ιταλικό κράτος για "τρομοκρατικές ενέργειες" που διαπράχθηκαν τη δεκαετία του ’90, αλλά αρνείται την ενοχή του. Το 1990 διέφυγε από την Ιταλία στη Γαλλία, όπου ζούσε ως αναγνωρισμένος πολιτικός πρόσφυγας ως το 2004. Τότε η γαλλική κυβέρνηση άλλαξε το νομοθετικό πλαίσιο που τον προστάτευε, και ο Μπατίστι κατέφυγε στη Βραζιλία, όπου του χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο. Πέρυσι ο Μπερλουσκόνι ζήτησε εκ νέου την έκδοσή του, αλλά η κυβέρνηση της Βραζιλίας αρνήθηκε, με αποτέλεσμα να προκληθεί διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στις δύο χώρες.