ΤΟ ΘΕΜΑ: Σκανδάλων συνέχεια, του Μιχάλη Σιάχου

Οι μίζες θρέφουν την εξάρτηση και το νεοφιλελευθερισμό

Οι παλιότεροι θα θυμούνται το μοτίβο της διαφήμισης: η τεχνική SIEMENS εγγυάται… Αδιαμφισβήτητα υψηλή η ποιότητα της γερμανικής τεχνολογίας. Όμως, όπως προκύπτει από το σκάνδαλο, η υψηλή τεχνολογία μόνο αν συνδυάζεται με υψηλές μίζες μπορεί να φέρει μεγάλες "δουλειές" και μεγάλα κέρδη. Η SIEMENS είναι ένα από τα μεγαλύτερα πολυκλαδικά μονοπώλια με ιστορία που ξεκινά από το πέρασμα του καπιταλισμού στο μονοπωλιακό-ιμπεριαλιστικό στάδιο. Αναφέρεται σε πολλά σημεία στην μπροσούρα του Λένιν "Για τον Ιμπεριαλισμό". Παράλληλα, είναι ένα από τα σημαντικότερα πολυκλαδικά μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η "τεχνική" της ενδείκνυται για να βγουν (σωστότερα, να επαληθευτούν) πολιτικά συμπεράσματα για το πώς δουλεύει το σύστημα.

Πώς κλείνονται οι δουλειές

Από έγγραφο που κατασχέθηκε σε θυρίδα στη Ζυρίχη (ανήκει σε διαχειριστή off-shore εταιρειών που κυκλοφορούσαν το μαύρο χρήμα της SIEMENS) αποδεικνύεται ότι για τις συμβάσεις στην Ελλάδα είχε εγκριθεί από τη μητρική ποσοστό 8% του τζίρου των τηλεπικοινωνιών για μίζες. Από αυτό, το 2% κατευθυνόταν σε κόμματα και σε πολιτικούς. Πώς χρησιμοποιούνταν αυτά τα τεράστια ποσά; Ας δούμε τα γεγονότα.

Οι μίζες που αποκαλύπτονται τελευταία αφορούν το διάστημα 1997-2005. Το 1997, με απόφαση της κυβέρνησης Σημίτη, δρομολογήθηκαν στον ΟΤΕ οι προγραμματικές συμφωνίες με άλλοθι την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας. Τότε μόλις είχε τελειώσει η υπόθεση των ψηφιακών παροχών του ΟΤΕ, άλλη μια υπόθεση με προμήθειες υλικών εκατοντάδων δισ. δραχμών από SIEMENS και INTRACOM, που είχαν δοθεί από την κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, το 1986 -1988 και κατόπιν από την οικουμενική συγκυβέρνηση το 1990. Το ΔΣ του ΟΤΕ, στις 10/12/1997, ενέκρινε 5ετείς συμφωνίες-πλαίσιο (1998-2002) αξίας 222,7 δισ. δρχ. για την INTRACOM του Σωκράτη Κόκκαλη και 158 δισ. δρχ. για τη SIEMENS. Λίγο πριν, ο ίδιος ο αρμόδιος υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών Τ. Μαντέλης ζητούσε από τον ΟΤΕ εξηγήσεις γιατί καθυστερούσε η έγκριση των προγραμματικών. Οι προγραμματικές συμφωνίες έγιναν η χαρά των προμηθευτών. Η 8002 της SIEMENS έφθασε τα 885 εκατ. ευρώ και η 8004 της INTRACOM ξεπέρασε το 1,205 εκατ. ευρώ (αλλά το μεγαλύτερο τμήμα της αφορούσε προμήθειες υλικών από τη SIEMENS). Τελικά, η μερίδα του λέοντος πήγε στη SIEMENS με ενδιάμεσο το Σ. Κόκκαλη. Έκτοτε δεν έγινε διαγωνισμός στον ΟΤΕ, αλλά χρησιμοποιήθηκε η φόρμουλα των επεκτάσεων και οι δύο εταιρείες προμήθευαν τα πάντα. Δίχως το φόβο των ανταγωνιστών, οι τιμές ξεσάλωσαν και ο ΟΤΕ πλήρωνε… για τον εκσυγχρονισμό του. Οι συμφωνίες είχαν τόσο μεγάλο πλαίσιο που ξεχείλωσαν μέχρι και το 2004, με ολυμπιακά έργα, με ADSL, ενώ το 2005 οι δύο εταιρείες εξασφάλισαν και τα διαβόητα 3ετή συμβόλαια τεχνικής υποστήριξης που κατέστησαν τον νυν πρόεδρο του ΟΤΕ Π. Βουρλούμη κατηγορούμενο για απιστία (η σχετική υπόθεση εκκρεμεί στην ανάκριση).

Σε επόμενη περίοδο, η SIEMENS, συμμαχώντας με αμερικανικές πολυεθνικές (RAYTHEON), ανέλαβε τη δουλειά της λεγόμενης "Ολυμπιακής Ασφάλειας" με το διαβόητο σύστημα C4i, το οποίο συνδέθηκε άμεσα με το σκάνδαλο των υποκλοπών και την ασυδοσία των ξένων μυστικών υπηρεσιών και του διεθνούς παρακράτους. Το αντάλλαγμα για την ανάληψη του C4i ήταν μεγάλα μαύρα πακέτα στα υπουργεία Άμυνας, Δημόσιας Τάξης, Αθλητισμού και σε ένα τέταρτο που δεν κατονομάστηκε. Αργότερα, στις εκλογές του 2004, δόθηκαν νέα μεγάλα μαύρα πακέτα προς τα δύο μεγάλα κόμματα προκειμένου να διασφαλισθεί η SIEMENS, οποιοσδήποτε κι αν αναλάμβανε την κυβέρνηση. Μετεκλογικά, επειδή υπήρχαν μεγάλες διεκδικήσεις της SIEMENS σε εκκρεμότητα, δόθηκαν κι άλλα μαύρα πακέτα.

Πολιτική "ανοικτών θυρών" στο ξένο κεφάλαιο

Όσα έρχονται στην επιφάνεια σχετικά με τη SIEMENS οδηγούν σε σημαντικές διαπιστώσεις σχετικά με την επίδραση των πολυεθνικών σε χώρες όπως η Ελλάδα, εξαρτημένες και με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού. Δεν πρόκειται μόνο για τις χρηματοδοτήσεις αλλά και για βαθύτερες διαδικασίες και συνέπειες:

1. Η περίπτωση της SIEMENS δείχνει ότι κάθε πολυεθνική έχει διαμορφώσει το μηχανισμό εκείνο που της επιτρέπει να παίρνει σχεδόν όλες τις μεγάλες δουλειές. Ο μηχανισμός αυτός αφορά από ανώτατο πολιτικό προσωπικό μέχρι στελέχη του κρατικού μηχανισμού. Μάλιστα, μόνο πολυκλαδικά μονοπώλια του μεγέθους SIEMENS μπορούν να συντηρούν οικονομικά έναν τέτοιο μηχανισμό. Έχουν, ακόμη, και την "τεχνογνωσία" να χρηματοδοτούν αυτόν το μηχανισμό με τρόπο (εταιρίες off shore, εικονικές συμβάσεις συμβούλου, διαφημιστικές εταιρίες) που να μην αφήνει ίχνη. Παράλληλα, διαμορφώνουν ένα δίκτυο από ντόπιους αντιπροσώπους και υπεργολάβους που αναλαμβάνουν, υπό τον έλεγχο της πολυεθνικής, μέρος της δουλειάς ώστε να μετριάζονται οι αντιδράσεις.
2. Έτσι, οι πολυεθνικοί κολοσσοί έχουν τη δυνατότητα να αποσπούν τεράστια υπερ-κέρδη. Αφού ο ανταγωνισμός έχει εξοβελιστεί, αφού αυτοί που θα όφειλαν να ασκούν έλεγχο έχουν γίνει "κολλητοί", ο πακτωλός των κερδών είναι εξασφαλισμένος. Την ίδια στιγμή, η πολυεθνική δεσμεύει ακόμη πιο σφιχτά την κάθε εξαρτημένη χώρα, καθώς μπορεί να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση της δουλειάς που αναλαμβάνει. Αυτό γίνεται με την εξασφάλιση είτε α) κοινοτικών πόρων, καθώς οι πολυεθνικές έχουν ιδιαίτερες προσβάσεις στις Βρυξέλλες, είτε β) δανείων προς το κράτος από φιλικές προς τις πολυεθνικές τράπεζες.
3. Οι συνέπειες για τις εξαρτημένες χώρες, όπως η Ελλάδα, είναι σημαντικές και αφορούν δύο επίπεδα: α) οικονομική καταλήστευση, όπως αναλύθηκε προηγούμενα β) τεχνολογική καθυστέρηση. Με τη SIEMENS να ελέγχει την τεχνολογική βάση του ΟΤΕ και των τηλεπικοινωνιών και την INTRACOM σε πλήρως υπεργολαβικό ρόλο, χάθηκε για την Ελλάδα η δυνατότητα δυναμικής ανάπτυξης τεχνολογίας στους τομείς αιχμής. Η πλευρά αυτή είναι εξίσου σημαντική και σχετική με την οικονομική. Αρκετός κόσμος αναρωτιέται γιατί οι νέες τεχνολογίες αναπτύχθηκαν όχι μόνο στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες αλλά ακόμη και σε χώρες όπως οι Σκανδιναβικές αλλά πάντως όχι στην Ελλάδα. Η απάντηση βρίσκεται στη φύση του αστισμού της Ελλάδας, του δικομματισμού και του επιχειρηματικού κόσμου. Η ηγέτιδα τάξη της χώρας μας, προσανατολισμένη στις "ανοικτές θύρες" προς το ξένο κεφάλαιο και στον εύκολο πλουτισμό μέσα από διαδικασίες διαμεσολάβησης, αντιπροσώπευσης, υπεργολαβίας, αποτρέπει έναν ουσιαστικό σχεδιασμό για την επιστημονική, τεχνολογική αλλά και την ευρύτερη κοινωνική ανάπτυξη. Η δυνατότητα αυτή μόνον μέσα από μια ριζικά νέα πολιτική εξουσία των λαϊκών τάξεων μπορεί να προχωρήσει.
4. Τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν συνθέτουν και ολοκληρώνονται στο σύστημα του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης, το οποίο συγκροτείται με βάση τη συνολική δράση του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου αλλά και την παρέμβαση των ιμπεριαλιστικών κρατών και των υπερεθνικών κέντρων (ΕΕ, ΔΝΤ κ.λπ.). Η παρέμβαση αυτή είναι καθοριστική για να εφαρμόζονται πολιτικές που να διασφαλίζουν τα μονοπωλιακά υπερκέρδη, καθώς και για την αντιμετώπιση των ανταγωνιστών. Οι μίζες πήγαιναν και στα δύο μεγάλα κόμματα, και για να συνεχίζονται οι δουλειές και για να διαιωνίζεται ο νεοφιλελευθερισμός και η εξάρτηση. Οικονομία και πολιτική στην πιο ισχυρή σύμφυση. Γι’ αυτό, άλλωστε, όταν ξεσπούν ανταγωνισμοί, τότε αυτοί παίρνουν οξύτατη μορφή και πυροδοτούν από πολιτικές κρίσεις μέχρι πολέμους.

Ο όμιλος SIEMENS στην Ελλάδα

Η SIEMENS Ελλάδας δραστηριοποιείται για περισσότερο από έναν αιώνα. Το 1931 ιδρύεται η Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία και λειτουργεί με κεφάλαια της SIEMENS. Το 1949 η εταιρεία μεταβιβάζεται στο ελληνικό κράτος για να μετεξελιχθεί στον ΟΤΕ. Ο όμιλος SIEMENS Ελλάδας κατέχει ηγετική θέση σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως Πληροφορική και Επικοινωνίες, Ανάπτυξη Λογισμικού, Ασφάλεια και Ολοκληρωμένες Λύσεις, Βιομηχανία & Αυτοματισμοί, Ενέργεια, Ιατρικά Συστήματα και Λύσεις, Συστήματα & Λύσεις Συγκοινωνιών, καθώς και Φωτισμός και Οικιακές Συσκευές (το 1977 εξαγόρασε την ελληνική ΠΙΤΣΟΣ). Με 11 εταιρείες και συμμετοχές, απασχολεί πάνω από 3.000 εργαζομένους (2006) και αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς εργοδότες, καθώς και έναν από τους μεγαλύτερους επενδυτές. Με όγκο εργασιών της τάξης των 850 εκ. ευρώ για το 2006 και εγχώρια προστιθεμένη αξία, η οποία πενταπλασιάστηκε τα τελευταία δέκα χρόνια, φτάνοντας τα 400 εκατ. ευρώ, η SIEMENS έχει εγκαταστήσει στην Ελλάδα διεθνείς δραστηριότητες όπως το Διεθνές Κέντρο Ανάπτυξης Λογισμικού και τα κεντρικά (παγκοσμίως) του ομίλου στον τομέα των Ολοκληρωμένων Συστημάτων Ασφαλείας. Η αρχή έγινε με το C4i και πλέον απ’ εδώ εξάγει τις τεχνολογίες ασφαλείας για τους πανασιατικούς αγώνες, για παράδειγμα, το 2006 στο Κατάρ και στην Ολυμπιάδα του Πεκίνου. Επίσης, η Ελλάδα είναι η βάση του ομίλου για την επέκταση στα νότια Βαλκάνια (Αλβανία, Fyrom) και στην Κύπρο.

κείμενα: Μιχάλης Σιάχος