Οι κραυγές ανακούφισης για τη συγκράτηση της κατάρρευσης των χρηματιστηρίων και την αποσόβηση της επανάληψης της "Μαύρης Δευτέρας" γρήγορα έσβησαν. Οι πανηγυρισμοί για τη δυνατότητα της αγοράς να αυτορρυθμίζεται, για την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να διαχειρίζονται τις κρίσεις, ή ακόμα για τις ευνοϊκές προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, έδωσαν τη θέση τους σε ένα νέο σκεπτικισμό.
"Κανένας δεν θα αποφύγει τη διεθνή επιβράδυνση της οικονομίας.
Γι’ αυτό άλλωστε αποκαλείται διεθνής"
Σ. Τζόνσον, εκπρόσωπος του ΔΝΤ
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τροποποίησε προς τα κάτω τις προβλέψεις του για το ρυθμό ανάπτυξης όλων ανεξαιρέτως των κέντρων του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού για το 2008. Για πρώτη φορά γίνεται λόγος για πτώση του ρυθμού ανάπτυξης ακόμα και της Κίνας, που ήταν η ατμομηχανή της παγκόσμιας κατανάλωσης, παρ’ ότι βρίσκεται στην καρδιά του Ολυμπιακού έτους. Τραπεζικοί κολοσσοί των ΗΠΑ και της Ευρώπης συνεχίζουν να καταγράφουν και να παρουσιάζουν μέρος από τεράστιες ζημιές λόγω της εμπλοκής τους με τη φούσκα της αγοράς ακινήτων στην Αμερική.
Με τον ίδιο τρόπο, τεράστιες ζημιές καταγράφουν και τα μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια που τζογάρουν στην παγκόσμια χρηματαγορά. Τεράστιες ζημιές άρχισαν να καταγράφουν και οι πολυεθνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην ασφάλιση των επενδυτικών κινδύνων. Όλοι αυτοί οι παίκτες της παγκόσμιας κερδοσκοπίας αποσύρονται από την αγορά και ρευστοποιούν τα κέρδη τους στα διεθνή χρηματιστήρια, προκαλώντας αναταράξεις και κινδύνους για απώλεια κάθε ισορροπίας. Η κρίση, παρά τις ενέσεις ρευστότητας από κεντρικές τράπεζες και πλεονάζοντα κεφάλαια, αγκαλιάζει την πραγματική οικονομία και συρρικνώνει την πραγματική ζήτηση, δείχνοντας ότι το τελευταίο επεισόδιο της χρηματιστηριακής κρίσης όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε αλλά ίσως αποδειχθεί το πιο επώδυνο από όλα τα προηγούμενα.
Συναγερμός στην Ευρώπη
Η ίωση που μαστίζει την αμερικανική οικονομία φαίνεται ότι έκανε απόβαση και στην Ευρώπη. Χώρες όπως η Βρετανία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και άλλες θεωρούνται από τους διεθνείς οργανισμούς επικίνδυνες για την εμφάνιση ανάλογων καταστάσεων με αυτές που σάρωσαν την αμερικανική αγορά. Η κάμψη της ανάπτυξης και τεράστιες ζημιές του τραπεζικού τομέα αγκαλιάζουν πια την ευρωζώνη. Έτσι σήμανε συναγερμός.
Οι "Τέσσερις Μεγάλοι" (Βig 4) της Ευρώπης πραγματοποίησαν έκτακτη συνάντηση για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας συναντήθηκαν εσπευσμένα στις 31/1 για να εκτιμήσουν την κατάσταση και να πάρουν μέτρα. Στη συνάντηση πήγε από μόνος του και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, επιχειρώντας έτσι να δώσει πιστοποιητικά νομιμότητας σε άλλο ένα εξωθεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι τέσσερις μεγάλοι βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα. Ο Γκόρντον Μπράουν της Αγγλίας αντιμετωπίζει την κατάρρευση της τράπεζας Νorthern Rock, τη βρετανική κρίση των στεγαστικών δανείων, αλλά και το σκάνδαλο των παράνομων χρηματοδοτήσεων του Εργατικού κόμματος. Ο Σαρκοζί βρίσκεται αντιμέτωπος με την κρίση της τράπεζας Societe Generale, η Μέρκελ αναζητά διέξοδο από το σκάνδαλο της SIEMENS αλλά και από τις συνέπειες της εκλογικής της ήττας στην Έσση και την Κάτω Σαξονία, ενώ ο Πρόντι, την παρουσία του οποίου επέβαλε η Γερμανίδα καγκελάριος, βρίσκεται ήδη εκτός εξουσίας.
Το μήνυμα αυτής της συνάντησης δεν είναι άλλο από τη συγκρότηση ενός Διευθυντηρίου (αυτό ομολογείται ακόμα και από τους αναλυτές των "έγκριτων" οικονομικών εφημερίδων), που θα πάρει τις κρίσιμες αποφάσεις για την αποτροπή του ντόμινο των υποχωρήσεων των χρηματιστηρίων στην Ευρώπη αλλά και της αντιμετώπισης της κρίσης στην ευρωζώνη. Οι "Τέσσερις Μεγάλοι" έθεσαν τους εαυτούς τους και τα συμφέροντα των χωρών τους πάνω από τους υπόλοιπους 23 της Ευρώπης. Περιφρόνησαν ανοικτά τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και επιδεικτικά απαξίωσαν να καλέσουν στη συνάντησή τους, έστω για να τηρηθούν τα προσχήματα, τον Τσέχο προεδρεύοντα των "27".
Από την άλλη πλευρά, στο σκέλος των αποφάσεων, οι τέσσερις του Διευθυντηρίου δεν κατάφεραν σημαντικά πράγματα. Πέρα από ρητορικές επισημάνσεις και εφησυχασμούς διατύπωσαν έκκληση προς τα πιστωτικά ιδρύματα να… ενημερώνουν τους επενδυτές για τους κινδύνους στην αγορά δομημένων προϊόντων και να υιοθετήσουν περισσότερη διαφάνεια υπακούοντας στις οδηγίες του ΔΝΤ για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις αγορές. Φωτογράφισαν έτσι τις τράπεζες, τους χρηματιστές, τους διαχειριστές επιθετικών "επενδυτικών κεφαλαίων" σαν τον κρίσιμο κρίκο της διεθνούς αστάθειας. Στην πραγματικότητα δεν κατάφεραν να κρύψουν ότι, όχι μόνο οι κίνδυνοι συνεχίζουν να υπάρχουν, αλλά ακόμα δεν έχουν γίνει γνωστές οι ζημιές και οι συνέπειες από το τελευταίο επεισόδιο της διεθνούς κρίσης.
Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην "προηγμένη Εσπερία", εδώ, σε αυτή τη μικρή γειτονιά του πλανήτη, συνεχίζουμε να υπομένουμε, θέλοντας και μη, τις "αποκαλύψεις" του σκανδάλου Ζαχόπουλου και τις κόντρες Μάκη-Θέμου…
Σπύρος Παναγιώτου