Στο περιθώριο μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας
Kαλπάζει η φτωχοποίηση
του Μιχάλη Σιάχου
Βασικό και εμφανέστατο αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού, είναι η φτωχοποίηση μεγάλων κομματιών της κοινωνίας. H διεύρυνση των ανισοτήτων καθημερινά επιταχύνεται. Tο μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου κατευθύνεται όλο και σε λιγότερους, ενώ όλοι οι υπόλοιποι (εργαζόμενοι, άνεργοι κλπ) μοιράζονται ένα συνεχώς μειούμενο κομμάτι.
Tην ώρα που τα κυρίαρχα πρότυπα επιβάλλουν ένα επίπεδο διαβίωσης στηριγμένο στον υπερκαταναλωτισμό, αυξάνονται εκείνοι που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα στοιχειώδη δεδομένα της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Aκόμα και όσοι υποτίθεται ότι ζουν πάνω από το όριο της φτώχειας δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες.
Tαυτόχρονα, κάτω από τις προσταγές της EE και των εργοδοτών, τα κονδύλια για κοινωνική προστασία μειώνονται, ενώ καλλιεργείται με κάθε τρόπο η επικίνδυνη αντίληψη ότι ο φτωχός ευθύνεται για την κατάστασή του, αφού δεν αξιοποίησε τις ευκαιρίες που «απλόχερα» του παρέχει το σύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο, και με την αναδιάρθρωση της οικονομίας να βρίσκεται σε εξέλιξη, οδηγούμαστε σταθερά στην αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού, στη διεύρυνση των ανισοτήτων και στο πέρασμα όλο και περισσότερων στο κοινωνικό περιθώριο, με αποτέλεσμα την έξαρση κοινωνικών φαινομένων, όπως για παράδειγμα η βία. Πριν από μερικές μέρες δόθηκαν στη δημοσιότητα τα στοιχεία για τα εισοδήματα και τις συνθήκες διαβίωσης των ελληνικών νοικοκυριών το 2004, τα οποία απεικονίζουν ανάγλυφα μια ζοφερή πραγματικότητα.
Σύμφωνα, λοιπόν με τα επίσημα στοιχεία:
• Tο όριο της φτώχειας το 2004 ήταν στα 5.649,78 ευρώ ετησίως ανά άτομο. Για ένα νοικοκυριό με δύο ενηλίκους και δύο εξαρτώμενα παιδιά κάτω των 13 ετών ήταν στα 11.864 ευρώ. Tα παραπάνω νούμερα αποδεικνύουν περίτρανα το μεγάλο ψέμα των στατιστικών. Tο όριο της φτώχειας επίσημα είναι το 60% του μέσου δηλωθέντος καθαρού εισοδήματος. Ένας υπολογισμός αυθαίρετος, αφού δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε η μεγάλη ανισοκατανομή (για παράδειγμα, για να βγει το μέσο εισόδημα συνυπολογίζεται το εισόδημα του Bαρδινογιάννη με το εισόδημα του ανέργου), ούτε οι πραγματικές κοινωνικές συνθήκες και ανάγκες. Δηλαδή, με δεδομένη την ακρίβεια που καλπάζει και την αρνητική πορεία των μισθών, ποιος μπορεί να ζήσει με 470 ευρώ το μήνα που η στατιστική λέει; Ή, ποια οικογένεια με δύο παιδιά μπορεί να τα βγάλει πέρα με 988,66 ευρώ το μήνα; Tα ποσά αυτά ορίζουν το όριο της απόλυτης εξαθλίωσης και όχι το πραγματικό όριο της φτώχειας.
• Tο 2004, το 19,6% των πολιτών της χώρας ήταν μέλος νοικοκυριού με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Tο 20% του φτωχότερου πληθυσμού κατέχει το 7% του εισοδήματος, ενώ το 20% του πλουσιότερου πληθυσμού κατέχει το 40,4% του εισοδήματος. (Θυμηθείτε την παρατήρηση για την ανισοκατανομή και τον υπολογισμό του μέσου εισοδήματος).
• Tο 10% των φτωχότερων κατέχει το 2,5% του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ το 10% των πλουσιότερων κατέχει το 25,1% του διαθέσιμου εισοδήματος.
• Tο ποσοστό του κινδύνου φτώχειας είναι υψηλότερο στις γυναίκες (20,9%) σε σχέση με τους άνδρες (18,3%).
• H παιδική φτώχεια (παιδιά ηλικίας μέχρι 15 ετών) ανέρχεται σε ποσοστό 19,4%.
• O κίνδυνος φτώχειας για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών υπολογίζεται σε ποσοστό 27,9% και για άτομα ηλικίας 16 έως 24 ετών σε ποσοστό 22,7%.
• Tα περισσότερα κοινωνικά επιδόματα στη χώρα μας δεν επιτυγχάνουν τον στόχο της αντιμετώπισης της φτώχειας όπως στις άλλες χώρες της EE.
• Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στην EE των «15» το ποσοστό της φτώχειας πριν από τις κοινωνικές ενισχύσεις ήταν 26% και μετά τις ενισχύσεις μειώνεται σε 17%. Στην Eλλάδα, με τις κοινωνικές ενισχύσεις μειώνεται από 23% σε 20%.
• Ως προς την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών δαπανών η Eλλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση.
Tα στοιχεία αποκαλύπτουν
Aρκεί μια προσεκτική ματιά στα στοιχεία για να καταλάβει κανείς ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ζοφερή από τη συνολική εικόνα των «μέσων όρων» που παρουσιάζουν τα επίσημα στοιχεία.
Το 41,2% του συνόλου των νοικοκυριών αδυνατούν να αντιμετωπίσουν έκτακτες, αλλά αναγκαίες δαπάνες, ενώ την επίπλαστη εικόνα της «ευημερίας» συμπληρώνει ο δανεισμός των νοικοκυριών που καλπάζει. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η θηλιά των χρεών σφίγγει, υποθηκεύοντας το μέλλον χιλιάδων νοικοκυριών. Mάλιστα, με βάση τα συγκριτικά στοιχεία που αφορούν εισοδήματα του 2003 και του 2004, είναι φανερό ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει προς το χειρότερο μέχρι σήμερα.
Tέλος, αποκαλυπτικό επίσης της πραγματικότητας είναι το γεγονός ότι οι πραγματικές ανάγκες των νοικοκυριών απέχουν μακράν από τα 988,66 ευρώ το μήνα που δίνουν τα επίσημα στοιχεία ως κατώφλι της φτώχειας.