Οι Βάσκοι έρχονται από πολύ μακριά. Έθνος εγκατεστημένο στην Ιβηρική χερσόνησο πριν καν τα ινδοευρωπαϊκά φύλα φτάσουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, σύμφωνα με τις επικρατέστερες θεωρίες. Με γλώσσα μοναδική και ανάδελφη, αρχαιότερη της ελληνικής. Οι Βάσκοι, λαός περήφανος και πεισματάρης, πέρασαν χιλιετηρίδες δια πυρός και σιδήρου. Δεν υπέκυψαν όμως σε κανένα εισβολέα, από τους Ρωμαίους, τους Φράγκους, τους Βησιγότθους και τους Άραβες ως τους Ισπανούς και τους Γάλλους. Γραπώθηκαν πάνω στην άγρια γη τους, υπεράσπισαν με νύχια και με δόντια την ύπαρξή τους, και ταξίδεψαν έτσι στην ιστορία μέχρι το σήμερα.
Η πρώτη φορά στη σύγχρονη εποχή που έζησαν λεύτεροι ήρθε το 1936, όταν ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος, και η δημοκρατική κυβέρνηση αναγνώρισε αυτονομία στη Χώρα των Βάσκων. Το πιο γνωστό και συμβολικό έγκλημα του φασισμού ήταν ακριβώς η ισοπέδωση της ιστορικής βασκικής πόλης Γκερνίκα από τη ναζιστική αεροπορία το 1937, κατά παράκληση του Φράνκο. Ο οποίος, αφότου επέβαλε την αιματηρή δικτατορία του (1939-1975), αποφάσισε και διέταξε ότι δεν υπάρχουν Βάσκοι: τους ονόμασε “ορεσίβιους Ισπανούς” (όπως η Άγκυρα ονόμασε “ορεσίβιους Τούρκους” τους Κούρδους) και τους απαγόρευσε να μιλούν τη γλώσσα τους ακόμη και στο σπίτι τους. Το 1975 ο Φράνκο πέθανε, η δημοκρατία “αποκαταστάθηκε”… Σχεδόν 35 χρόνια μετά, οι Βάσκοι, πεισματάρηδες, ακόμη υπάρχουν, ακόμη μιλούν την αρχαία γλώσσα τους, και ακόμη ψάχνουν φως στην άκρη του τούνελ.
Ας κάνουμε λοιπόν ένα άλμα στο σήμερα: ενώ πλησιάζουμε στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, στην καρδιά της δημοκρατικής Ευρώπης, τι συμβαίνει με αυτόν τον ακατανόητο, για πολλούς, λαό; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ένα ολόκληρο πολιτικό και κοινωνικό ρεύμα της βασκικής κοινωνίας, η Πατριωτική Αριστερά, δεν δικαιούται να υπάρχει. Δεν δικαιούται να μιλάει. Δεν δικαιούται να αναπνέει. Και, κυρίως, δεν δικαιούται να προτείνει τη δημοκρατική επίλυση της σύγκρουσης μέσα από διάλογο και δέσμευση για σεβασμό της απόφασης της πλειοψηφίας. Μέσα στην αδυναμία του, το ισπανικό κράτος (αδιάφορο αν στην κυβέρνηση βρίσκεται η δεξιά ή οι σοσιαλιστές) επιλέγει πάντα το δρόμο της εξώθησης της σύγκρουσης στα άκρα.
Δείτε τι έγινε πριν δυο εβδομάδες: η ισπανική αστυνομία συνέλαβε (για πολλοστή φορά) τον Βάσκο ηγέτη Αρνάλντο Οτέγκι και τέσσερα ακόμα ηγετικά στελέχη της Πατριωτικής Αριστεράς. Την επόμενη ημέρα σημειώθηκε η μεγαλύτερη διαδήλωση των τελευταίων δεκαετιών, με ένα τεράστιο ανθρώπινο ποτάμι να κατακλύζει τη βασκική πόλη Ντονόστια απαιτώντας να μπει επιτέλους τέλος στην καταστολή. Ο Οτέγκι έστειλε μέσα από τη φυλακή μήνυμα στο λαό, και ιδίως στη νεολαία: “Δεν θα υποχωρήσουμε ούτε βήμα από την απόφασή μας να επιλύσουμε δημοκρατικά τη σύγκρουση. Μην ενδώσετε στις προκλήσεις της Μαδρίτης. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή, κουράγιο και πείσμα, αυτοσυγκράτηση και αποφασιστικότητα. Ενωμένοι θα νικήσουμε”.
Δυο μέρες αργότερα, πώς απάντησε η ισπανική κυβέρνηση; Έστειλε τις κουκουλοφόρες ειδικές μονάδες να μπουκάρουν σε γραφεία και σπίτια, να τα σπάσουν και να χτυπήσουν κόσμο. Και να κάνουν 34 ακόμη συλλήψεις. Όχι πλέον ηγετικών στελεχών, αλλά νεολαίων. Οι οποίοι αυτή τη στιγμή ζουν την “παραδοσιακή” περιποίηση μιας αστυνομίας που ποτέ δεν ξέχασε όσα έμαθε επί Φράνκο. Η ισπανική κυβέρνηση είναι μια κυβέρνηση αδύναμη, γι’ αυτό επιδιώκει την αιματοχυσία. Γι’ αυτό παραβιάζει ακόμη και τους δικούς της νόμους, γι’ αυτό έχει κουρελιάσει διαχρονικά τα όποια στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα και τις όποιες βασικές δημοκρατικές εγγυήσεις του όποιου κράτους δικαίου.
Όμως οι Βάσκοι επέζησαν των Ρωμαίων, των Βησιγότθων, του Φράνκο… ε, θα επιβιώσουν και του σοσιαλιστή Θαπατέρο. Η ιστορία θα επιβεβαιώσει μια ακόμη φορά ότι δεν μπορείς να καταπιέζεις για πάντα ένα λαό. Σ’ αυτό ας βάλουμε ένα χεράκι, με την αλληλεγγύη μας, όλοι όσοι έχουμε ακούσει τι σημαίνει να σου βροντούν την πόρτα τα ξημερώματα, και να μην είναι ο γαλατάς…
Ε.Φ.