Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας γενικής προσπάθειας του βορειοαμερικάνικου ιμπεριαλισμού με στόχο την ανάκτηση του χαμένου πρώτου ρόλου σε μια σειρά περιοχές του πλανήτη – ή, τουλάχιστον, την επανεδραίωση της παρουσίας της αμερικανικής υπερδύναμης. Πέρα από τη Μέση Ανατολή, τέτοιες περιοχές είναι η Κεντρική Ασία (εξ ου και η επιχειρούμενη “πανστρατιά” για το γονάτισμα των Ταλιμπάν), η Νοτιοανατολική Ασία (την οποία επισκέφθηκε ο Ομπάμα με την ευκαιρία της συνόδου APEC), και φυσικά η Λατινική Αμερική (όπου η ανάδειξη της Κολομβίας σε προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ προσπαθεί να εξισορροπήσει το μάλλον εχθρικό περιβάλλον). Σ’ αυτό το πλαίσιο, η απόπειρα διάλυσης των θυλάκων των Ταλιμπάν στις Παραμεθόριες Επαρχίες του βόρειου Πακιστάν, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, είναι ζωτικής σημασίας για τις ΗΠΑ. Εάν οι Αμερικανοί επιτύχουν να πλήξουν αποφασιστικά τα μετόπισθεν των Ταλιμπάν σε πακιστανικό έδαφος, θα ανακουφιστούν τα κατοχικά στρατεύματα που τώρα κυριολεκτικά υποφέρουν στο Αφγανιστάν – ίσως μάλιστα μπορέσουν ακόμη και να ονειρευτούν αντεπιθέσεις…
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που το τελευταίο διάστημα οξύνονται στο βόρειο Πακιστάν οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των Ταλιμπάν και των ντόπιων οπαδών τους, από τη μια, και του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ πακιστανικού στρατού, από την άλλη. Συγκρούσεις που πλέον δίνουν την εντύπωση εμφυλίου πολέμου. Οι Αμερικανοί προχωρούν συστηματικά στην κλιμάκωση της σύρραξης, προσφέροντας πακτωλό χρημάτων στην κυβέρνηση Ζαρντάρι για να τα χρησιμοποιήσει εναντίον των Ταλιμπάν. Προσπαθούν να ελέγξουν τον στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν, στέλνοντας εκατοντάδες στρατιωτικούς συμβούλους και χτίζοντας εκεί τη μεγαλύτερη πρεσβεία τους στον κόσμο μετά απ’ αυτή της Βαγδάτης. Η ως τώρα “προσεκτική” συμμετοχή τους μπορεί σε δεύτερο χρόνο να εξελιχθεί σε πολύ πιο ενεργή και γενικευμένη εμπλοκή του αμερικανικού στρατού στις πολεμικές επιχειρήσεις.
Η ανάμιξη των ΗΠΑ στο Πακιστάν, προϋπόθεση για να “κρατηθούν” στο Αφγανιστάν
Ο Ομπάμα διακηρύττει ότι μοναδική προτεραιότητά του είναι η εξάλειψη των εστιών της “ακραίας βίας”, όπως αποκαλεί τη δράση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν. Δεν είναι τυχαίες και οι δηλώσεις του μερικές μέρες πριν στη Σαγκάη, όπου είπε ότι θεωρεί την Αλ Κάιντα τη μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ και ότι “τώρα έχουν μετακινηθεί στα σύνορα του Αφγανιστάν και βρίσκονται στο Πακιστάν, αλλά εξακολουθούν να συνδέονται με άλλες εξτρεμιστικές οργανώσεις στην περιοχή”, καταλήγοντας: “Ειλικρινά πιστεύω ότι είναι σημαντικό για εμάς να σταθεροποιήσουμε το Αφγανιστάν”. Ο Ομπάμα σε επιστολή του στον Πακιστανό πρόεδρο υπογραμμίζει: 1) ότι του προσφέρει ευρύ πεδίο κινήτρων ώστε να στραφεί αποτελεσματικά κατά της “ακραίας βίας”, 2) ότι σε αντάλλαγμα επιθυμεί μεγαλύτερο συντονισμό του πακιστανικού και του αμερικανικού στρατού, 3) ότι πρέπει να αναπτυχθεί η συνεργασία και σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών (διότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι τις πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες εν μέρει “διαβρωμένες” από τους Ταλιμπάν).
Αντίθετα αποτελέσματα;
Όμως η κατάσταση των Αμερικανών στο Πακιστάν μόνο εύκολη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Η ίδια τους η πολιτική αποσταθεροποιεί το καθεστώς στο οποίο στηρίζονται. Η πακιστανική κυβέρνηση βρίσκεται μεταξύ των συμπληγάδων της συμμαχίας της με την Ουάσινγκτον από τη μια, και από την άλλη της πίεσης των ισλαμικών κομμάτων αλλά και του πακιστανικού λαού, που απεχθάνεται τις ΗΠΑ. Εκτός των άλλων, οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τελευταία τους δεσμούς τους με την Ινδία, παραδοσιακό εχθρό του Πακιστάν – εκνευρίζοντας έτσι τμήματα του πακιστανικού κατεστημένου, όπως και τις πανίσχυρες μυστικές υπηρεσίες του.
Στο Αφγανιστάν, τώρα, το βάλτωμα των ΗΠΑ είναι πλέον ξεκάθαρο. Οι Αμερικανοί ξέρουν καλά ότι δεν μπορούν να κερδίσουν τον πόλεμο μόνο με στρατιωτικά μέσα, ούτε όμως βρίσκουν τρόπο να “κερδίσουν τις καρδιές του πληθυσμού”. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν ήθελαν τον μισητό πλέον Καρζάι – ελλείψει όμως ικανού αντικαταστάτη ο Καρζάι μένει, και οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην αφετηρία: δηλαδή την ως τώρα ατελέσφορη προσπάθεια στρατιωτικής εξουδετέρωσης των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν.
Εδώ να σημειωθεί ότι ο Μπαράκ Ομπάμα αναμένεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες να ανακοινώσει νέα στρατηγική για το Αφγανιστάν, η οποία θα περιλαμβάνει και την αποστολή περίπου 40.000 επιπλέον στρατιωτών για να πάρουν μέρος στον πόλεμο – έναν πόλεμο που διαρκεί ήδη οκτώ χρόνια, και στον οποίο επιχειρούν περίπου 100.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ.
Η μάχη της Κεντρικής Ασίας
Ο βασικός στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ στην περιοχή είναι να εδραιωθούν σε μια χώρα που έχει θέση-κλειδί στον χάρτη που δημιουργήθηκε μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Έτσι, θα ελέγχουν την “πύλη” της Κεντρικής Ασίας, μιας περιοχής με εξαιρετική σημασία για τον έλεγχο του πετρελαίου της Κασπίας Θάλασσας και των “διαδρόμων της ενέργειας”. Η μάχη της Κεντρικής Ασίας δίνεται ανάμεσα στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα (που έχει κι αυτή προνομιακές σχέσεις με το επίμαχο Πακιστάν), ενώ εμπλέκονται και άλλες περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ιράν και η Ινδία. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο οι Αμερικανοί θέλουν να “κλειδώσουν” την Κεντρική Ασία και να έχουν έτσι καλυμμένα τα νώτα τους και σε ό,τι ήδη επιχειρούν στη Νότια Ασία. Οι ΗΠΑ χρειάζονται απελπιστικά μια τέτοια επιτυχία, ειδικά σε μια περίοδο όπου το καπιταλιστικό σύστημα είναι βαθιά χτυπημένο από την οικονομική κρίση, καθιστώντας τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών, του νερού, των θαλάσσιων και ηπειρωτικών δρόμων ζωτικής σημασίας ζήτημα για τον ιμπεριαλισμό.
Ο έλεγχος του Αφγανιστάν προσφέρει και άλλα πλεονεκτήματα στις ΗΠΑ: τη δημιουργία, καταρχάς, ενός εξαιρετικού προγεφυρώματος στην καρδιά της Ασίας όπου εγκαθιστούν βάσεις, στρατό, αεροπλάνα και συστήματα παρακολούθησης πολύ κοντά στη Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία, το Ιράν και το Πακιστάν. Παράλληλα, βρίσκονται δίπλα σε μια σειρά από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ και του τωρινού “Συμφώνου της Σαγκάης”, όπως το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν. Σ’ αυτές τις χώρες πριν μερικά χρόνια οι ΗΠΑ είχαν προκαλέσει μια σειρά από “πορτοκαλί” και “λεμονί” επαναστάσεις, όμως τώρα αυτές έχουν ξαναπεράσει στη ρώσικη σφαίρα επιρροής…
Πενιχρά είναι όμως, μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα της νέας διεθνούς εφόρμησης των ΗΠΑ υπό τον… νομπελίστα Ειρήνης πρόεδρό τους. Τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όσο και σε ό,τι αφορά την προσπάθεια ανάκτησης πρωταγωνιστικού οικονομικού ρόλου. Ο ορίζοντας σκοτεινιάζει κι άλλο…
Σπύρος Παναγιώτου