"Δεν πρέπει να μας κυβερνά η χρηματοπιστωτική τρέλα"
Αναδημοσίσευση αποσπασμάτων από κείμενο των Ζακ Ντελόρ, Ζακ Σαντέρ (πρώην πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), του Χέλμουτ Σμιτ (πρώην καγκελάριος της Γερμανίας), του Μάσιμο ντ’ Αλέμα, του Λιονέλ Ζοσπέν, του Πάβο Λίπονεν, του Γκόραν Πέρσον, του Πουλ Ρασμούσεν, του Μισέλ Ροκάρ (πρώην πρωθυπουργοί), του Ντάνιελ Νταϊάνου, Χανς Αϊχελ, Παρ Νούντερ, Ρουάρι Κουίν, Οτο Γκραφ Λάμπσντορφ (πρώην υπουργοί Οικονομίας και/ ή Οικονομικών) σχετικά με την οικονομική κρίση.
Μια ομάδα επιφανών πολιτικών, που είχαν διατελέσει σε κρίσιμες θέσεις της ΕΟΚ και της ΕΕ στο παρελθόν (ανάμεσα τους Ζακ Ντελόρ, Ζακ Σαντέρ, Λ. Ζοσπέν, Χ. Σμιτ, Μάσιμο ντ’Αλέμα, Μισέλ Ροκάρ), δημοσίευσαν ένα κείμενο με τον παραπάνω χαρακτηριστικό τίτλο. Ολόκληρο το κείμενο υπάρχει στο "Βήμα" (23 Μαΐου 2008 – http://tovima.dolnet.gr).
Οι διαπιστώσεις τους είναι εξαιρετικά εύγλωττες: "Η κρίση αυτή δεν είναι καρπός της τύχης. Η κρίση ενσαρκώνει, στην πραγματικότητα, την αποτυχία των αγορών, που είναι ελάχιστα ρυθμισμένες ή και κακο-ρυθμισμένες, και μας δείχνει, για μία ακόμη φορά, ότι αυτές δεν είναι σε θέση να αυτορρυθμιστούν.
Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις της κρίσης αυτής στην πραγματική οικονομία, φαίνεται ότι οι οικονομικοί υπεύθυνοι του κόσμου ολόκληρου μασάνε τα λόγια τους. Κανείς δεν τολμά να πει καθαρά αν η Ευρώπη απειλείται με οικονομική ύφεση ή όχι. Ωστόσο, μερικά από τα συμπτώματα είναι αμείλικτα. Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια ύφεση εφέτος ή του χρόνου θα είχε δραματικές επιπτώσεις.
Η διογκούμενη ανισότητα των εισοδημάτων εδραιώθηκε παράλληλα με τη μεγέθυνση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο αντιπροσωπεύει τώρα δεκαπέντε φορές το παγκόσμιο ακαθάριστο προϊόν (ΑΕΠ). Το συσσωρευμένο χρέος των νοικοκυριών, των χρηματοπιστωτικών και μη ιδρυμάτων και του Δημοσίου στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύει πάνω από τρεις φορές το ΑΕΠ αυτής της χώρας, δηλαδή είναι δύο φορές υψηλότερο από το επίπεδο που βρισκόταν κατά το χρηματιστηριακό κραχ του 1929. Ο κόσμος του χρηματοπιστωτικού συστήματος έχει συσσωρεύσει μια γιγαντιαία μάζα πλασματικού κεφαλαίου, η οποία όμως δεν βελτιώνει παρά ελάχιστα την ανθρώπινη ύπαρξη και τη διατήρηση του περιβάλλοντος".
Αλλά, ενώ είναι αναγκασμένοι να πουν αλήθειες, όταν φθάνουν στις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν, είναι εντελώς αδύναμοι. Να τι προτείνουν:
"Είναι κατηγορηματική η ανάγκη να βελτιωθούν ο έλεγχος και το ρυθμιστικό πλαίσιο των τραπεζών. Οι ελεύθερες αγορές δεν μπορούν να αγνοούν την κοινωνική ηθική. Ο Άνταμ Σμιθ είχε επίσης γράψει τη "Θεωρία των ηθικών συναισθημάτων", ενώ και ο Μαξ Βέμπερ είχε συνδέσει τη σκληρή δουλειά και τις ηθικές αξίες, από τη μια, με την ανάπτυξη του καπιταλισμού, από την άλλη. Ένας αξιοπρεπής καπιταλισμός (δηλαδή, ένας καπιταλισμός που να σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Αμάρτια Σεν) απαιτεί αποτελεσματική δημόσια παρέμβαση. Η αναζήτηση κέρδους αποτελεί την ουσία της οικονομίας της αγοράς. Αλλά, όταν όλα φτάσουν να πωλούνται, η κοινωνική συνοχή απογυμνώνεται και το σύστημα καταρρέει. Κινδυνεύουμε να βρεθούμε μπροστά σε μια εξαθλίωση χωρίς προηγούμενο, σε έναν πολλαπλασιασμό κρατών σε πτώχευση, σε πιο ισχυρά μεταναστευτικά ρεύματα και σε περισσότερες ένοπλες συγκρούσεις. Ας σκεφθούμε επίσης τον οικονομικό εθνικισμό και το λαϊκισμό, που και οι δυο τους βρίσκονται σε άνοδο.
Το 2000 είχαμε συμφωνήσει να κάνουμε την Ευρωπαϊκή Ενωση την πιο ανταγωνιστική περιοχή του κόσμου. Η φιλοδοξία αυτή επαναεπιβεβαιώθηκε το 2005. Πρέπει να εγγυηθούμε πως η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης θα υποστηρίζεται και δεν θα υποσκάπτεται από τις χρηματοπιστωτικές αγορές".
Ένα μικρό σχόλιο. Το περισπούδαστο think tank, ακριβώς λόγω των πολιτικοϊδεολογικών του δεσμεύσεων, αδυνατεί να ξεκολλήσει τη σκέψη του από τις ράγες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Καταλήγουν να ζητούν ηθικολογία από αυτούς που έχουν τη δύναμη να ληστεύουν τον πλανήτη. Θέλουν έναν αξιοπρεπή καπιταλισμό, αγνοώντας ότι η εξέλιξη του καπιταλισμού (την οποία κι αυτοί οι ίδιοι διαχειρίστηκαν) οδηγεί αναπότρεπτα στο χρηματιστικό κανιβαλισμό πάνω στις κοινωνίες. Και, φυσικά, μένουν σταθερά προσανατολισμένοι στη σύγχρονη θεά, την ανταγωνιστικότητα. Άλλη μια απόδειξη του αδιέξοδου του σύγχρονου καπιταλισμού και της αναγκαιότητας ενός άλλου δρόμου, του σοσιαλισμού.