Ο Κώστας Βεργόπουλος μιλάει στην “Αριστερά!”
Μια συνομιλία με τον Κώστα Βεργόπουλο έχει πάντα ξεχωριστό ενδιαφέρον, πολύ περισσότερο όταν το θέμα της είναι η εξέγερση του περσινού Δεκέμβρη.
Με την απόσταση του ενός χρόνου από τα γεγονότα, ο Κώστας Βεργόπουλος μιλά στην “Αριστερά!” για το μήνυμα που έστειλε στην Ευρώπη και τον κόσμο η νεολαία, για τη στάση της Αριστεράς, για τις αιτίες της εξέγερσης και σημειώνει χαρακτηριστικά ότι “η εντύπωση που υπάρχει στο εξωτερικό, η οποία είναι και δική μου βέβαια, είναι ότι αυτού του τύπου τα γεγονότα πολύ απέχουν από το να έχουν τελειώσει”.
Επίσης αναφέρεται στις μετατοπίσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ υπό την κοινωνική πίεση, αλλά και στην Αριστερά, η οποία όπως επισημαίνει “δεν έχει φορέσει νέα ρούχα, αλλά έχει ξαναβάλει τα προηγούμενα και έχει γυρίσει προς τα πίσω”.
Τέλος, μιλά για την προσπάθεια εμπέδωσης κλίματος φόβου και αστυνομοκρατίας στην κοινωνία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τονίζοντας, όμως, ότι “οι νέοι είναι σήμερα αποφασισμένοι, τα αψηφούν, δεν αποθαρρύνονται”.
Κλείνοντας ένα χρόνο από τον Δεκέμβρη του 2008, ποιος θα ήταν ένας απολογισμός από την πλευρά σας; Τι ακριβώς ήταν η εξέγερση που ακολούθησε τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, και τι εκτιμάτε ότι έχει μείνει στην Ευρώπη ως εικόνα ή μήνυμα;
Καταρχήν επειδή εγώ μένω το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στο Παρίσι, είναι δύσκολο να είμαι πολύ ακριβής και τεκμηριωμένος. Μπορώ να μιλήσω για εντυπώσεις που έχω, και μάλιστα εντυπώσεις που έχει η Ευρώπη ή ο κόσμος για την Ελλάδα. Γι’ αυτά θα σας μιλήσω περισσότερο, παρά για τα περιστατικά αυτά καθ’ αυτά. Η εντύπωση που υπάρχει στο εξωτερικό, η οποία είναι και δική μου βέβαια, είναι ότι αυτού του τύπου τα γεγονότα πολύ απέχουν από το να έχουν τελειώσει. Επρόκειτο για ένα κύμα που κράτησε ένα μήνα. Και αυτό το κύμα, εάν υποτεθεί ότι ήταν ένα κύμα κοινωνικής διαμαρτυρίας των νέων και ειδικά της μαθητικής νεολαίας που εκφράζει την απόγνωσή της, την ασφυξία της για την κοινωνία στην οποία πρόκειται να ζήσει τα επόμενα χρόνια, δεν φαίνεται ότι έχει φτάσει στο μέγιστο σημείο, στο απόγειό του. Φαίνεται ότι ήταν ένα προστάδιο, μία δοκιμή, μία πρόβα-τζενεράλε κάποιου άλλου πράγματος, που θα ακολουθήσει σε μεγαλύτερη έκταση. Ή και πολλών άλλων πραγμάτων που θα ακολουθήσουν – όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και του κόσμου. Έτσι εισπράττεται ο ελληνικός Δεκέμβρης στο εξωτερικό. Δεν είναι η ελληνική ιδιορρυθμία, δεν είναι κάτι που συμβαίνει αποκλειστικά και μόνο στην Ελλάδα. Δεν έχει σχέση με τους Ατρείδες, όπως κάποιος κριτικός εδώ είπε για την πρόσφατη ταινία του Λάνθιμου, τον “Κυνόδοντα” – επειδή αναφέρεται στην οικογένεια, είπε ότι κατά την παράδοση οι Έλληνες ασχολούνται με την οικογένεια από την εποχή των Ατρειδών. Αυτό μπορεί να μην είναι λάθος, όμως μιλάμε για κάτι που ξεπερνάει αυτή την παράδοση και αφορά όλη την ανθρωπότητα. Και πολύ απέχει αυτό το κίνημα από το να έχει εξαντληθεί ή να έχει φτάσει στο μέγιστο που μπορεί να δώσει.
Έχει μείνει, λοιπόν, διεθνώς η εικόνα ότι πρόκειται για μια νεανική εξέγερση απόγνωσης και απελπισίας. Αυτό που είπε ο Μάικ Ντέιβις από την Καλιφόρνια, ότι είναι μία μαύρη εξέγερση. Μαύρη, δηλαδή, χωρίς ελπίδα, απελπισμένη. Βέβαια, κι αυτό πρέπει να ερμηνευθεί με έναν τρόπο. Έχουμε πει προηγουμένως ότι σ’ αυτή την κοινωνία που όλα ενσωματώνονται, η μόνη ελπίδα για αλλαγή, όπως τόνιζε ο Μαρκούζε, προέρχεται από τους απελπισμένους. Οι απελπισμένοι είναι οι φορείς της ελπίδας. Αυτοί που έχουν χάσει κάθε ελπίδα, αυτοί είναι η ελπίδα μας.
Εκτιμάτε ότι η Αριστερά στη χώρα μας έχει καταλάβει τα μηνύματα που εξέπεμψε η νεολαία το Δεκέμβρη του 2008;
Πολύ αμφιβάλλω ότι τα έχει καταλάβει. Το μεν ΚΚΕ αναδεικνύεται σε πρωτοπορία της αντίδρασης και έχει μπει μπροστά και από τη δεξιά. Δείχνει στη δεξιά και στο κατεστημένο το δρόμο, πώς να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα, δηλαδή με την μέθοδο της καταστολής. Ο δε Συνασπισμός, ενώ έκανε μία αξιόλογη προσπάθεια να βρεθεί συμπαραστάτης των παιδιών, στη συνέχεια διαχώρισε κάπως τη θέση του και έχει κανείς την εντύπωση ότι φοβήθηκε και έχει μαζευτεί. Δεν αποκλείω αν ξανασυμβούν γεγονότα να βρεθεί πάλι δίπλα στη νεολαία, αλλά η εντύπωση που υπάρχει είναι ότι έτσι κι αλλιώς ούτε τα γεγονότα του περασμένου Δεκέμβρη, ούτε αυτά που μπορεί να γίνουν καθοδηγούνται από κανέναν. Η Αριστερά, η επίσημη Αριστερά, είτε μπορεί να είναι εχθρική, όπως είπα στην πρώτη περίπτωση, ή μπορεί να ακολουθεί στην καλύτερη περίπτωση – αλλά πάντως, σε καμία περίπτωση δεν είναι υπεύθυνη γι’ αυτά. Στην καλύτερη των περιπτώσεων σύρεται από αυτά.
Η οικονομική κρίση και οι ακολουθούμενες πολιτικές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη συνολικά, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για νέους Δεκέμβρηδες;
Ακριβώς αυτό είναι το θέμα. Τα προβλήματα που προκάλεσαν τον Δεκέμβρη είναι ότι η κοινωνία έχει κλειδωθεί και δεν προσφέρει καμία ελπίδα, κανένα μέλλον. Λοιπόν, αυτή η κατάσταση από πέρυσι μέχρι φέτος έχει γίνει χειρότερη, δεν έχει βελτιωθεί καθόλου. Δεν έχει ανοίξει κανένα παράθυρο, καμία αχτίδα φωτός. Αντιθέτως, η κατάσταση έχει γίνει πιο σκοτεινή με όλη την πορεία των οικονομικών προς το χειρότερο. Η ανεργία ξέρετε ότι αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς. Πενήντα χιλιάδες νέοι άνεργοι προστίθενται κάθε μήνα. Είναι τρομερό αυτό που συμβαίνει, και αχτίδα φωτός δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Σήμερα είναι πολύ πιο σκοτεινή η κατάσταση απ’ ό,τι ήταν πριν από 12 μήνες. Βέβαια, είχαμε στο μεταξύ πολιτικά γεγονότα, τα οποία ίσως να οφείλονταν στην πίεση των πραγμάτων. Δεν το αποκλείω. Το πρώτο είναι το ότι υπό την πίεση των πραγμάτων η κυβέρνηση παραδόθηκε στο ΠΑΣΟΚ. Η ΝΔ κατέρρευσε μπροστά στα κοινωνικά γεγονότα και παραδόθηκε αμαχητί. Στη συνέχεια ήρθε το ΠΑΣΟΚ, στο οποίο επικράτησε ο Παπανδρέου, με στήριγμα το λαϊκό ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή, έκανε στροφή προς τ’ αριστερά παρά προς το κέντρο, όπως του συνιστούσαν σύμβουλοί του. Τους αγνόησε και με το ένστικτό του είδε σωστά και κινήθηκε προς τα ’κεί. Στη ΝΔ βγήκε ο Σαμαράς, ο οποίος, επίσης, είναι διαφορετικός από την προηγούμενη ηγεσία και τη συνυποψήφιά του, εμφανιζόμενος πλησιέστερα στη λαϊκή δεξιά. Λαϊκό ΠΑΣΟΚ, εναντίον λαϊκής δεξιάς. Πολιτικές μεταβολές έχουν οπωσδήποτε γίνει, αλλά υπό την πίεση του κοινωνικού βρασμού. Και το ΠΑΣΟΚ και η δεξιά έχουν αλλάξει ρούχα. Αυτός που δεν έχει φορέσει νέα ρούχα, αλλά έχει ξαναβάλει τα προηγούμενα και έχει γυρίσει προς τα πίσω, είναι η Αριστερά, η οποία δεν έχει προσγειωθεί στην πραγματικότητα και μένει στάσιμη. Λέω, λοιπόν, ότι πολιτικά το τοπίο είναι οπωσδήποτε περισσότερο αμφίσημο μεν, αλλά ίσως αυτό δεν είναι αρκετό για να αποσοβήσει μία νέα έκρηξη της νεολαίας. Συνεπώς, εγώ δεν κάνω πρόβλεψη –δεν είμαι ούτε μάντης, ούτε προφήτης– αλλά δεν θα εκπλαγώ καθόλου αν έχουμε νέα έκρηξη τώρα με την επέτειο, γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί μέσα στη λογική των πραγμάτων.
Ήδη στην Ελλάδα ενόψει του Δεκέμβρη καλλιεργείται μεθοδικά από την κυβέρνηση κλίμα φόβου και έντασης της καταστολής. Εκτιμάτε ότι διαμορφώνεται αντίστοιχο κλίμα και στην Ευρώπη; Επιπλέον, αυτές οι μεθοδεύσεις μπορούν να αποτρέψουν κινητοποιήσεις των κομματιών της κοινωνίας που σπρώχνονται συστηματικά στο περιθώριο;
Ναι, τα πάντα, παντού σε όλη την Ευρώπη αστυνομοκρατούνται, με περιπολίες, όπως είναι οι περιπολίες του Μπερλουσκόνι στην Ιταλία και του Σαρκοζί στη Γαλλία, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Οι νέοι δεν πτοούνται από τέτοιες κινήσεις. Αυτά είναι για να εντυπωσιάζουν το κοινό. Πρόκειται για γελοίες ιστορίες με στόχο να καθησυχάζουν τους “φιλήσυχους” πολίτες, ότι η αστυνομία είναι παρούσα και φροντίζει γι’ αυτούς. Αλλά οι νέοι είναι σήμερα αποφασισμένοι, τα αψηφούν, δεν αποθαρρύνονται. Όσοι θέλουν να διαμαρτυρηθούν, θα το κάνουν. Είδατε τελευταία είχαμε γεγονότα στη Γενεύη εναντίον του ΠΟΕ, και προετοιμάζονται και άλλα. Μη νομίζουμε ότι επειδή οι αστυνομίες και οι ασφάλειες παίρνουν μέτρα, με παρακολουθήσεις, τράπεζες DNA, κάμερες κ.λπ. φέρνουν αποτέλεσμα. Αυτά δεν μετράνε στην ιστορία. Μετράνε μόνο στη φιγούρα. Είναι φιγούρα για να καθησυχάζουν τους φοβισμένους πολίτες και να αποσπούν την ψήφο τους. Τίποτα παραπάνω. Στην ιστορία, κανένα σύστημα καταστολής δεν μπόρεσε ποτέ ν’ αποτρέψει γεγονότα που επρόκειτο να συμβούν. Για να μην προσθέσω ότι και εκ των υστέρων οι ευθύνες αποδόθηκαν κατά κανόνα με απαράδεκτες ανακρίβειες, με στοιχειώδη έλλειψη τεκμηρίωσης και σχεδόν πάντα με κριτήρια αποκλειστικά και μόνον δημαγωγικά.