Μιλήσαμε με τον Νίκο Ιωάννου, μέλος της Πανελλήνιας Κίνησης ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου, για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με το φαραωνικό έργο που προωθούν τα μεγάλα εργολαβικά συμφέροντα.
Ακόμα ζητήσαμε την γνώμη του για τις επιπτώσεις του έργου στην ζωή των κατοίκων και του περιβάλλοντος τόσο στην Θεσσαλία όσο και στην Αιτωλοακαρνανία.
Ως Πανελλαδική Κίνηση αγωνίζεστε εδώ και πολλά χρόνια κατά της εκτροπής του Αχελώου. Μπορείς να μας πεις τους λόγους που είστε αντίθετοι στο έργο αυτό; Ποια είναι η δική σας αντίληψη για το πρόβλημα της λειψυδρίας στο Θεσσαλικό κάμπο και για την αντιμετώπισή του; Τι θα έλεγες σε έναν αγρότη που πέρσι ήταν στα Τέμπη με το τρακτέρ του στα μπλόκα;
Η εκτροπή του Αχελώου, πρώτα συνελήφθη ως ιδέα, μετά σχεδιάστηκε ως έργο και μετά αναζητήθηκε η χρησιμότητά της. Μάλιστα αυτή έχει αλλάξει και εμπλουτιστεί τουλάχιστον τρεις φορές από την έναρξη των έργων. Καθαρά αρδευτικής σημασίας αρχικά, περιβαλλοντικής κατόπιν και ενεργειακής σημασίας το τελευταίο διάστημα. Κατά τη γνώμη μας, καμία από τις τρεις δεν ευσταθεί. Δεν μπορεί να χαρακτηρίζεις αρδευτικό ένα έργο όταν πρόκειται να αρδεύσεις εδάφη μιας μη προσοδοφόρας μονοκαλλιέργειας που στηρίζεται στην ευρωπαϊκή επιδότηση (το βαμβάκι) και σχεδιάστηκε αυθαίρετα, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι τοπικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. Αυτού του είδους οι καλλιέργειες σχεδιάζονται με βάση τα πλάνα των εταιρικών λόμπι και των αγροτικών προμηθευτών, καθώς και τις επενδύσεις των μεγαλοαγροτών. Στη συνέχεια, αυτό το κυρίαρχο μοντέλο το ακολουθούν όλοι οι μικροκαλλιεργητές, αφού γύρω απ’ αυτό αναπτύσσεται η αγορά. Έτσι, οι συνθήκες εξάρτησης του αγρότη γίνονται απόλυτες – και γίνεται, εδώ, απόλυτη και η ευθύνη της θέσης του ΚΚΕ. Αναφέρομαι σ’ αυτή επειδή πρόκειται για μοναδική περίπτωση τυφλής εμμονής στο θέμα της εκτροπής, που ταυτίζεται με το δόγμα Σουφλιά και τη θέση Καρατζαφέρη.
Όσον αφορά την περιβαλλοντική χρησιμότητα του έργου, ο τελευταίος φοιτητής περιβαλλοντολογίας ξέρει να σου πει ότι δεν καταστρέφουμε ένα ποτάμι για να φτιάξουμε ένα άλλο (Πηνειός), όταν μάλιστα δεν γνωρίζουμε ότι θα το φτιάξουμε. Είδα φέτος το Νοέμβριο τον Πηνειό πλημμυρισμένο και ειλικρινά δεν έχω ξαναδεί τόσο πλημμυρισμένο ποτάμι.
Η εκτροπή του Αχελώου και τα φράγματα της Μεσοχώρας και της Συκιάς θα είναι η ταφόπλακα σ’ ένα ποτάμι που αργοπεθαίνει από παρεμβάσεις σχεδόν ενός αιώνα. Από το φράγμα Καστρακίου μέχρι τις εκβολές ο Αχελώος είναι ένα απόλυτα ελεγχόμενο εγκιβωτισμένο ποτάμιο σύστημα με ελάχιστη οικολογική αλληλεπίδραση. Συνεχίζει όμως να διατηρεί τη σχέση εξάρτησης με τον υδροφόρο ορίζοντα της Αιτωλοακαρνανίας. Η ποσότητα των νερών του καθορίζει την ποιότητα των νερών της Αιτωλοακαρνανίας καθώς και την οικολογική βιωσιμότητα των λιμνοθαλασσών της. Να σημειώσουμε ότι η παροχή νερού στην κοίτη του ποταμού σήμερα είναι περίπου η μισή απ’ αυτή που η ΜΠΕ του νόμου Σουφλιά παίρνει υπόψη της. Με την πραγματοποίηση έστω και μερικής εκτροπής αλλά και με τη λειτουργία μόνο των φραγμάτων Μεσοχώρας και Συκιάς θα έχει την ίδια τύχη και ο άνω ρους του Αχελώου. Τότε θα μιλάμε σίγουρα για τον πρώην Αχελώο.
Στον αγρότη που πέρυσι ήταν με τα τρακτέρ του στα μπλόκα θα έλεγα ότι πρέπει να σκεφτεί πώς θα μπορούσαν να σχεδιάζουν μόνοι τους οι αγρότες μια αγροτική πολιτική με γνώμονα τις τοπικές ανάγκες και τις δυνατότητες του κάμπου τον οποίο καλλιεργούν. Γυρνώντας λίγο στη μνήμη μας θα δούμε ότι ο κάμπος της Θεσσαλίας μπορεί να είναι βιώσιμος όχι με υδροβόρες καλλιέργειες σαν το βαμβάκι, αλλά με άλλες που η γη και το μικροκλίμα επιτρέπουν. Αυτό θα ανέπτυσσε και την ίδια την τοπική αγροτική οικονομία.
Πρόσφατα το ζήτημα της εκτροπής του Αχελώου ξαναήρθε στην επικαιρότητα, πρώτα με τη δίκη που έγινε στα Τρίκαλα και μετά με τις δηλώσεις της νέας υπουργού Περιβάλλοντος Τ. Μπιρμπίλη ότι τάσσεται κατά της εκτροπής αλλά υπέρ του να λειτουργήσει το φαραωνικό φράγμα της ΔΕΗ στη Μεσοχώρα. Τι ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο ζήτημα του Αχελώου;
Το 1996 η ΔΕΗ ζητούσε από το ελληνικό κράτος αποζημίωση 146 δισ. δραχμές για τη λειτουργία του φράγματος Μεσοχώρας εφόσον θα έπεφτε η ισχύς των επόμενων φραγμάτων (Κρεμαστών, Καστρακίου, Στράτου). Ποια λοιπόν η ενεργειακή ανάγκη για τη λειτουργία του φράγματος ανεξάρτητα από την εκτροπή; Είναι τόσο σημαντικές είναι οι ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας, που για 160MW από τη Μεσοχώρα κι άλλα τόσα από το άλλο φράγμα-τέρας της Συκιάς αξίζει να καταστρέψουμε τον άνω ρου του Αχελώου και τα οικοσυστήματα της Νότιας Πίνδου;
Προφανώς, η κυρία Μπιρμπίλη ενστερνίζεται τη θέση Σουφλιά και Καραμανλή: «Μα έχουμε ξοδέψει τόσα χρήματα, τσάμπα θα πάνε;». Εγώ ρωτώ: τι θα κερδίσουμε από το φράγμα της Μεσοχώρας; 160 MW που θα κόψουμε από άλλα φράγματα; Ποιο το οικονομικό κέρδος; Οι θέσεις εργασίας που έχουν εκλείψει από τότε που τελείωσε το έργο – εδώ και 15 χρόνια, δηλαδή; Μ’ αυτή τη λογική, το ίδιο συμφέρει –και πιο πολύ θα έλεγα– να γκρεμίσουμε το φράγμα της Μεσοχώρας, κι όχι να το θέσουμε σε λειτουργία. Η εμμονή ακόμη και της κ. Μπιρμπίλη στο φράγμα της Μεσοχώρας κατά τη γνώμη μου συνδέεται με τον ανταγωνισμό των ενεργειακών λόμπι. Από τη μία, η επιθυμία για τον έλεγχο του νερού από την κατά 50% ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ, από την άλλη, η πίεση των Ρώσων για τα φράγματα Συκιάς και Πευκόφυτου: δεν θα ’χουν άλλο αποτέλεσμα από την καταστροφή και ερήμωση της Νότιας Πίνδου.
Στις 11/11 θα γινόταν η συζήτηση στο πρωτοδικείο Τρικάλων σχετικά με την τιμή μονάδας για τις αποζημιώσεις των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων της Μεσοχώρας αλλά αναβλήθηκε, πράγμα που οι ίδιοι οι κάτοικοι επιθυμούσαν. Ως κίνηση τασσόμαστε κατά των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, καθώς και κατά των αποψιλώσεων που ήδη προχωρούν στην περιοχή.
Έχετε διοργανώσει –τρεις φορές και με μεγάλη επιτυχία– οικολογικό-κινηματικό κάμπινγκ στο ποτάμι, κάτω ακριβώς από τη Μεσοχώρα. Τι σκέψεις υπάρχουν για το μέλλον;
Στόχος μας είναι οι άνθρωποι να συμβιώνουν με το ποτάμι, να χαίρονται τα νερά του, εκεί, στην κοίτη του, στη θέση Καζάνια, κάτω από την ιστορική Μεσοχώρα. Και χαμηλότερα να σταθεί η στάθμη της λίμνης, το χωριό –ως παραλίμνιο μιας λίμνης-σκαφίδας, με κατεστραμμένο το παλιό οικοσύστημα και χωρίς τη δυνατότητα ανάπτυξης άλλου–, θα ακολουθήσει το δρόμο της ερημοποίησης. Η θέση της χαμηλότερης στάθμης είναι για να είμαστε και με τον έναν και με τον άλλον. Δεν είναι αυτοσκοπός το κάμπινγκ, αλλά είναι αρκετοί εκείνοι που θα προτάξουν τη ζωή τους κατασκηνώνοντας στο σημείο όπου γίνεται, όταν η ΔΕΗ αποφασίσει να κλείσει τις πόρτες της ροής του Αχελώου για να φτιάξει τη λίμνη της. Από τη στάση των ανθρώπων, πολλά πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Μάλλον θα γίνει και του χρόνου το κάμπινγκ.
Ενόψει της Συνόδου της Κοπεγχάγης, τι σκέφτεστε;
Ενόψει της Συνόδου της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή, η Πανελλαδική Κίνηση Ενάντια στην Εκτροπή του Αχελώου θα συμμετάσχει στο συλλαλητήριο που διοργανώνεται στο Σύνταγμα στις 12 Δεκεμβρίου. Τα περιβαλλοντικά κινήματα πρέπει να συναντιούνται στις κεντρικές διοργανώσεις γιατί στην πραγματικότητα είναι αλληλοσυνδεόμενα. Υπάρχει ένα νήμα πολιτικής που παράγεται από τα κάτω και συνδέει τα περιβαλλοντικά κινήματα ακόμη και με τα εργασιακά ζητήματα, τα ζητήματα των ελευθεριών, της παραγωγής και της κατανάλωσης. Μ’ αυτή την έννοια, οι κλιματικές αλλαγές μάς αφορούν όλους.