Ενώ η κρίση βαθαίνει, ειδικά στη χώρα μας, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είναι έτοιμη να προχωρήσει σε σκληρά αντιλαϊκά μέτρα, δήθεν για την αντιμετώπιση της κατάρρευσης των δημόσιων οικονομικών. Με ποια γραμμή πρέπει να σταθεί η Αριστερά μπροστά σ’ αυτή τη νέα επίθεση; Αυτό το ζήτημα επιχειρούμε να διερευνήσουμε στο παρακάτω κείμενο.
Χρειάζεται να ξεκαθαριστεί ότι δεν βρισκόμαστε μπροστά σε ένα συγκυριακό φαινόμενο. Στην πραγματικότητα, μιλάμε όχι για το χρέος αλλά για τη χρεομηχανή, μια σύγχρονη μορφή εκμετάλλευσης και αφαίμαξης των εργαζομένων.
Η χρεομηχανή αποτελεί μια μέθοδο του μεγάλου διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου να απομυζά τεράστια κέρδη από τις κοινωνίες όλου του πλανήτη και, παράλληλα, να τις κρατά σε απόλυτο έλεγχο. Μια χώρα που μπαίνει στη φάση της μεγάλης χρέωσης, από ένα σημείο και μετά, αρχίζει να δανείζεται, για να ξεπληρώσει παλιότερα χρέη – το χρέος παράγει ακόμη μεγαλύτερο χρέος, γι’ αυτό χρησιμοποιούμε την έκφραση «χρεομηχανή».
Η χρεομηχανή στην Ελλάδα λειτουργεί μια χαρά. Το χρέος από 159 εκατ. ευρώ το 2002 θα φτάσει στα 296 εκατ. ευρώ το 2010. Μέσα σε 8 χρόνια αυξάνεται κατά 85% περίπου. Η δε «διεθνής του πλούτου», κατά πρώτο λόγο, και η μεγαλοαστική τάξη, εν συνεχεία, βγάζουν τεράστια κέρδη–και μάλιστα στο διηνεκές– που τα πληρώνει ο λαός. Κι έτσι ένα δάνειο το πληρώνουμε τρεις και τέσσερις και πέντε φορές πάνω από το αρχικό ποσό.
Χρειάζεται επίσης να είναι σαφής η αιτία του προβλήματος: μεταπρατισμός, νεοφιλελευθερισμός και ευρωπαϊσμός οδηγούν στη χρεοκοπία.
Για την εκτίναξη του χρέους και των ελλειμμάτων η ευθύνη βρίσκεται όχι τόσο σε επιμέρους χειρισμούς αλλά (βλέπε διπλανό άρθρο) συνολικά στο συγκεκριμένο μοντέλο που υιοθετήθηκε στη χώρα τα τελευταία είκοσι χρόνια. Σε τελική ανάλυση, η ρίζα του προβλήματος της χρέωσης και των ελλειμμάτων είναι το μεγάλο παραγωγικό έλλειμμα της χώρας, που υπερδιογκώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Ακριβώς καθώς αφέθηκε αναξιοποίητο ή να παρακμάζει το πλουτοπαραγωγικό δυναμικό (ενέργεια, ορυκτός πλούτος, εύφορη γη και κυρίως ανθρώπινο δυναμικό). Αποδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού. Καμιά πρωτοβουλία για τη βαριά βιομηχανία, καμιά πρωτοβουλία για τις νέες τεχνολογίες, με τις εισαγωγές να πολλαπλασιάζονται και τις εξαγωγές να μειώνονται. Αυτή ήταν η επιλογή του αστισμού. Μα αυτός ήταν επίσης και ο λεγόμενος «δρόμος του εκσυγχρονισμού και του ευρωπαϊσμού». Η πραγματικότητα βοά ότι η παραγωγική υποβάθμιση της χώρας ήταν το αντίτιμο των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων – και δεν ήταν καθόλου «κουτόφραγκοι» οι της ΕΕ, αντίθετα πριμοδοτούσαν την κυριαρχία των δικών τους μονοπωλίων στη χώρα μας.
Η οριακότητα της κατάστασης: χρέη και ελλείμματα πνίγουν ένα λαό, που δεν αντέχει να πληρώσει κι άλλο. Τα μέτρα που κυνικά προωθεί η κυβέρνηση, υπό τις άμεσες εντολές της ΕΕ, είναι ακριβώς αυτά που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο.
Η Ελλάδα έχει φτάσει να έχει και μεγάλο δημόσιο χρέος αλλά και μεγάλο ετήσιο έλλειμμα. Το ποσό που συγκεντρώνει το κράτος από τους φόρους δεν επαρκεί για να πληρώσει, από τη μια, μισθούς, συντάξεις, λειτουργικές δαπάνες και προμήθειες του δημοσίου και, από την άλλη, τους τόκους των δανείων. Δεν μιλάμε για επενδύσεις, γιατί αυτές προ πολλού έχουν δραματικά περικοπεί. Κι αυτό παρά το ότι τα τελευταία χρόνια διαρκώς αυξάνονται οι φόροι που πληρώνει ο λαός ενώ μειώνονται οι δαπάνες για μισθούς, συντάξεις κ.λπ. Και έρχεται η «διεθνής του πλούτου» και τα υπερεθνικά της όργανα (ΕΕ, Κομισιόν, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) και με την πειθήνια στάση του δικομματισμού, και τι λέει; Κόψτε τους μισθούς, κόψτε τις συντάξεις, κόψτε τις κοινωνικές δαπάνες, αυξήστε τα όρια συνταξιοδότησης. Περισσότεροι φόροι στο λαό. Ακραία μέτρα μείωσης των μισθών ετοιμάζονται. Ενώ κάθε μήνα πλέον η επιτηρούσα ΕΕ θα ελέγχει. Αλλά όλο αυτό το πακέτο, που εισηγούνται τάχα για την αντιμετώπιση της χρεοκοπίας, είναι αυτό ακριβώς που ουσιαστικά οδήγησε στη χρεοκοπία! Δηλαδή, δεν έχουν άλλη λύση – κι αυτή είναι άλλη μια πλευρά της οριακότητας της κατάστασης.
Αντικειμενικά, λοιπόν, δημιουργούνται οι όροι για μια μεγάλη όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων. Η γραμμή του κεφαλαίου: μονόδρομος η συνολική και γενικευμένη σκλήρυνση, η πολύ μεγαλύτερη φτώχεια για πολύ περισσότερους ανθρώπους. Από την άποψη αυτή, το σκληρό μοντέλο διαχείρισης της κρίσης μετατρέπει την Ελλάδα σε «πειραματόζωο της Ευρώπης». Οι ιθύνουσες ελίτ δοκιμάζουν το μέχρι πού μπορεί να φτάσουν. Άλλωστε, ήδη σήμερα ο κίνδυνος της χρεοκοπίας απειλεί μια σειρά χώρες της ζώνης του ευρώ – αν αύριο βαθύνει η κρίση…
Ο αστικός κόσμος και ο δικομματισμός, που τον υπηρετεί, αδυνατεί να υπερασπίσει την πολιτική, την οικονομική και, τελικά, την εθνική ανεξαρτησία.
Η τραγική οικονομική κατάσταση τείνει να γίνει απειλή για την εθνική κυριαρχία της χώρας. Έτσι η ΕΕ τη χρησιμοποιεί σαν μοχλό πίεσης, για να μην τεθεί βέτο στην ένταξη της Τουρκίας, η οποία αποθρασύνεται και θέτει θέμα 130.000 Τούρκων στη Θράκη, στέλνει τα Φάντομ της μέχρι έξω από την Άνδρο, στο Αιγαίο, ενώ απαιτεί ένα νέο σχέδιο, τύπου Ανάν, στην Κύπρο.
Η σύζευξη του κοινωνικού και του εθνικού ζητήματος σε μια στιγμή έντασης των αντιθέσεων, όπως η τωρινή, φέρνουν, για μια ακόμη φορά, στο προσκήνιο την αναγκαιότητα ενός μεγάλου λαϊκού μετώπου με ευρύτατη κοινωνική βάση και με αντιμπεριαλιστικό και αντινεοφιλελεύθερο προσανατολισμό.
Να χαραχτεί μια γραμμή ρήξης με τον αστισμό και να οργανωθεί ο λαός.
Χρειάζεται η Αριστερά να χαράξει μια γραμμή πραγματικά υπεύθυνη, απέναντι στο λαό κι όχι απέναντι στο σύστημα. Να πάρει ενωτικές πρωτοβουλίες για ένα πλατύ, αντινεοφιλελεύθερο και αντιμπεριαλιστικό μέτωπο και να προωθήσει την οργάνωση του λαού στη βάση. Σύγκλιση –όχι κατατεμαχισμός– των αγώνων και εξαπόλυση κινημάτων.
Να μην περάσει η προσπάθεια του αστισμού να χρησιμοποιήσει την απειλή της χρεοκοπίας για να υλοποιηθούν αντικοινωνικές αναδιαρθρώσεις.
Να αναδειχθεί ότι η αιτία της εκτόξευσης χρέους και ελλειμμάτων είναι η καταβαράθρωση της εργασίας, οι ιδιωτικοποιήσεις, το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, οι αποικιοκρατικές συμβάσεις, ο νεοφιλελευθερισμός, η αποδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού και ο μεταπρατισμός.
• Κάτω τα χέρια από μισθούς, συντάξεις, κοινωνικές δαπάνες, δικαιώματα.
• Φραγμός-απαγόρευση των απολύσεων. Φραγμός στον εργασιακό Καιάδα. Σταθερή δουλειά για όλους με αξιοπρεπή αμοιβή.
• Να καταργηθεί το τρομο-κατασταλτικό πλαίσιο, εθνικό και ευρωπαϊκό. Όχι στη σιδηρόφρακτη δημοκρατία.
• Να φορολογηθεί, επιτέλους, ο πλούτος. Να σταματήσει η προκλητική χαριστική πολιτική απέναντι στο κεφάλαιο και στην εκκλησία. Άμεση ανάκληση του πακέτου των 28 δισ. για τις τράπεζες. Άμεσα μέτρα στήριξης των χρεωμένων νοικοκυριών, με επιβάρυνση των τραπεζών.
• Κάτω το εγκληματικό Σύμφωνο Σταθερότητας. Κάτω η Συνθήκη του Μάαστριχτ και η Συνθήκη της Λισαβόνας – το αντιδραστικό ευρωσύνταγμα. Άμεση επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους και απαίτηση για ελαχιστοποίηση των επιτοκίων και διαγραφή των τόκων, για όσο διαρκεί η κρίση.
• Να διεκδικηθεί ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης με επίκεντρο τις ανάγκες και τα συμφέροντα των εργαζομένων του χεριού και του μυαλού, με αξιοποίηση του πλουτοπαραγωγικού δυναμικού της χώρας αλλά και απόλυτη προστασία του φυσικού πλούτου.
• Υπεράσπιση της πολιτικής, οικονομικής και εθνικής ανεξαρτησίας. Όχι στη νατοποίηση του Αιγαίου, να ξηλωθούν οι βάσεις και τα αγκυροβόλια. Όχι στην ευρω-διχοτόμηση, την προτεκτορατοποίηση της Κύπρου και στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Βέτο στην ένταξη του τουρκικού φασιστικού, σοβινιστικού και επεκτατικού καθεστώτος στην ΕΕ.
Από την άποψη αυτή, είναι μεγάλες οι ανεπάρκειες της Αριστεράς.
Η ευρωπαΐζουσα πτέρυγα (που συμπεριλαμβάνει αλλά εκτείνεται και πέρα από την Ανανεωτική Πτέρυγα του ΣΥΝ) α) βρίσκει καταφύγιο στη «σιγουριά» του ευρώ και θεωρεί ότι όλη η αναφορά στη χρεοκοπία είναι απλά και μόνο ένα παιχνίδι κερδοσκόπων β) αδιαφορεί για τις αιτίες της χρέωσης, για το οικονομικό μοντέλο του μεταπρατισμού και την αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας και γ) αδιαφορεί για την ιμπεριαλιστική πολιτική και σιωπά για τα εθνικά θέματα, καταγγέλλοντας σαν οπισθοδρόμηση τον «αριστερό πατριωτισμό», ενώ θεωρεί πρόοδο, με βάση τα κοσμοπολίτικα κριτήριά της, τον «αριστερό ευρωπαϊσμό». Ουσιαστικά, μπροστά σε μια περίοδο έντασης των αντιθέσεων και αποφασιστικής σύγκρουσης με το σύστημα, επιλέγει ένα συστημικό μεταρρυθμιτισμό, αδύναμο να διαφοροποιηθεί από την αστική πολιτική. Καθόλου τυχαία η πρόσφατη ανακοίνωση της ΑΠ του ΣΥΝ καλεί σε εθνικό διάλογο – στον ίδιο δρόμο, όπως ίσως οι παλιότεροι θυμούνται, με την ΕΑΔΕ της μεταπολίτευσης.
Η «ταξικιστική» πτέρυγα οχυρώνεται πίσω από το ολόσωστο «έτσι είναι ο καπιταλισμός» και δεν παίρνει καμιά πρωτοβουλία με αιχμές ουσιαστικής αντιπαράθεσης με την αστική πολιτική. Κάνει πως δεν αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν συγκεκριμένα πεδία ρήξης με τον αστισμό, αντιδρά σε κάθε ενωτική στάση –ανεξάρτητα ακόμη κι από το πλαίσιο που έχει, καθώς βρίσκει πάντα ένα στόχο πιο μάξιμουμ να θέσει, π.χ. δεν αρκεί η ρήξη με το ΣΣ και το Μάαστριχτ, χρειάζεται ρήξη με την ΕΕ συνολικά– και αναμένει, με βάση το μοντέλο των περιχαρακωμένων συγκεντρώσεων, να υπάρξει αφύπνιση της λαϊκής συνείδησης – πράγμα που ούτε έγινε ούτε θα γίνει ποτέ. Έτσι, με έναν ιδιότυπο τρόπο, αφήνει το σύστημα ήσυχο να κάνει τη δουλειά του.
Χρίστος Καραμάνος