Πριν από μερικές μέρες οι ισχυροί και οι πλούσιοι του πλανήτη μαζεύτηκαν στο Βερολίνο για να γιορτάσουν την 20ή επέτειο από την πτώση του τείχους που χώριζε το Ανατολικό από το Δυτικό Βερολίνο. Η φαντασμαγορία των εκδηλώσεων αποσκοπούσε, εκτός των άλλων, να καλύψει το γεγονός ότι όλα έχουν αλλάξει προς το χειρότερο. Να αποκρύψει τα νέα τεράστια τείχη που έχουν υψωθεί στο μεταξύ απέναντι στους λαούς και στις κοινωνίες. Εδώ δεν θα εξετάσουμε τα ζητήματα που έχουν προκύψει από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ – αλλού έχουμε αναφερθεί εκτενώς στο “1989” (βλέπε και σελ. 24-25). Θα ασχοληθούμε με τα όσα ακολούθησαν την επανένωση του “σχίσματος” που προκάλεσαν οι επάρατοι μπολσεβίκοι μεταξύ του καπιταλισμού και ενός άλλου συστήματος κοινωνικής οργάνωσης…
Η ειρωνεία είναι ότι αυτοί που πανηγυρίζουν περισσότερο από όλους για την πτώση του “τείχους του αίσχους” χτίζουν τώρα τα μεγαλύτερα τείχη του κόσμου. Μάλιστα αυτό δεν αποτελεί μεταφορά, τουλάχιστον όσον αφορά τις ΗΠΑ: εκεί, στα σύνορα με το Μεξικό, η νέα Αρία Φυλή οικοδομεί ένα πολύ πραγματικό τείχος (μάλιστα το ονομάζουν “κουρτίνα της τορτίγια”!) ώστε να μην περνάνε οι “υπάνθρωποι” μετανάστες. Και θα δούμε παρακάτω πως διατηρούνται ακόμα άθικτα μια σειρά πραγματικά τείχη, ενώ υψώνονται και άλλα καινούρια – χωρίς να ιδρώνει το αυτί όσων πανηγύρισαν στο Βερολίνο. Και γιατί να ιδρώσει; Δικά τους είναι όλα…
20 χρόνια οδυνηρών διαψεύσεων
Το 1989 ειπώθηκαν πολλά από τους αστούς και τους κονδυλοφόρους τους. Καυχήθηκαν ότι έφτασε το τέλος της Ιστορίας. Ισχυρίστηκαν πως ο καπιταλισμός είναι το μόνο συμβατό με την ανθρώπινη φύση σύστημα. Μας υποσχέθηκαν κιόλας ότι έρχεται “εποχή παγκόσμιας ειρήνης και ευημερίας”. Πόσο μεγάλη είναι η διάψευση που βιώνουν σήμερα, μόλις 20 χρόνια μετά! Η εικοσαετία που μεσολάβησε έφερε τους λαούς, τους εργαζόμενους και τη νεολαία όλου του κόσμου πολύ πιο πίσω, σε όλα τα επίπεδα. Πολιτικά, πολιτιστικά, οικονομικά και κοινωνικά. Και σ’ αυτό “συνέβαλαν” τα δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες, νέα τείχη που υψώθηκαν. Τείχη ορατά και τοίχοι αόρατοι ανάμεσα σε ηπείρους, ανάμεσα σε λαούς, στο εσωτερικό της ίδιας της κοινωνίας.
Τείχη πολέμου
Ας αναφερθούμε πρώτα στο τείχος του πολέμου, αυτό το αποκρουστικό οικοδόμημα που ξεκληρίζει λαούς ολόκληρους και διαλύει χώρες. Οι πόλεμοι και οι ένοπλες συρράξεις έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Και θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο, ιδιαίτερα τώρα που έχουμε μπει για τα καλά στον αστερισμό της κρίσης και το σύστημα έχει ανάγκη να βάλει την πολεμική μηχανή να δουλεύει στο φουλ ώστε να καταστρέψει, μήπως κι έτσι ακολουθήσει η “ανάκαμψη”.
Αποτέλεσμα του πολέμου που έχει κηρύξει ο ιμπεριαλισμός στους λαούς είναι και μια σειρά από πραγματικά τείχη που ξεπερνούν κατά πολύ σε μάκρος, σε ύψος και σε συμβολισμό το τείχος του Βερολίνου. Π.χ. αυτό που χτίζουν οι ισραηλινοί στην Παλαιστίνη για να κρατήσουν τους Παλαιστίνιους μακριά από τη γη τους. Κι ακόμη, το αόρατο αλλά πολύ υπαρκτό τείχος του αποκλεισμού που περιβάλλει τη Γάζα – αυτό το τεράστιο γκέτο στους κατοίκους του οποίου έχει απαγορευτεί οποιαδήποτε επαφή με τον έξω κόσμο μόνο και μόνο επειδή επιμένουν να αντιστέκονται.
Πιο ανατολικά βρίσκονται τα τείχη που έχουν υψώσει οι Δυτικοί γύρω από τις πρεσβείες τους στη Βαγδάτη, στην Καμπούλ και αλλού – για να προστατευτούν από αυτούς που υποτίθεται πήγαν να απελευθερώσουν. Πιο νότια, στη Σαουδική Αραβία, ετοιμάζουν τείχος μήκους 900 χιλιομέτρων στη μεθόριο με το Ιράκ. Στη Βόρεια Αφρική υψώνεται ακόμα άλλο ένα πραγματικό τείχος (από τα παλιότερα, και πιο άγνωστα), που έχει χτιστεί για να εμποδίσει τους Σαχράουι, που αγωνίζονται για την απελευθέρωση της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο.
Αν έρθουμε πιο κοντά, θα δούμε ότι παραμένει όρθιο το κατοχικό τείχος της “πράσινης γραμμής” στην Κύπρο. Ένα τείχος που θα πέσει μόνο αν πληρώσει βαρύ τίμημα ο κυπριακός λαός, μόνο αν αποδεχτεί τα τετελεσμένα και απεμπολήσει την κυριαρχία του. Βέβαια δεν είναι “το τελευταίο τείχος”, όπως θέλησε τεχνηέντως να το παρουσιάσει ο πρωθυπουργός μας ώστε να εκβιάσει μια λύση σε βάρος του κυπριακού λαού…
Ένα ακόμη παράδειγμα, πιο μακρινό αυτό: το τεράστιο τείχος που έχουν χτίσει οι ΗΠΑ κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας. Ένα ακόμη πολύ πραγματικό τείχος, μια ακόμη πληγή στο σώμα της κορεατικής χερσονήσου. Στόχος των Αμερικανών, να αποτραπεί πάση θυσία η επανένωση της Κορέας – κι ας την επιθυμεί διακαώς η συντριπτική πλειοψηφία “βόρειων” και “νότιων” Κορεατών.
Τείχη προστασίας των λίγων από τους πολλούς
Υπάρχει ακόμα το κοινωνικό τείχος που έχει σηκωθεί ενάντια και μέσα στις κοινωνίες και σε χώρες. Ένα τείχος που το βιώνουν δισεκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά. Καταρχήν έχουν δημιουργηθεί τείχη απέναντι σε ολόκληρες ηπείρους, όπως η Αφρική, όπου εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ζουν (και πεθαίνουν) με ένα τίποτα. Κατόπιν υπάρχουν τα δισεκατομμύρια που ζουν σε παρόμοια κατάσταση στην Ασία, στις Αμερικές και αλλού. Σπρωγμένοι στον Καιάδα της ανεργίας, της μαύρης εργασίας, της ζωής χωρίς δικαιώματα, χωρίς μέλλον. Αυτό το τείχος το βλέπουμε παντού πλέον, ακόμα και στις χώρες του “ανεπτυγμένου” κόσμου. Ακόμα και στην Ελλάδα. Σε κάποιες χώρες έχουν σηκωθεί και πραγματικά τείχη ή φράκτες για να μην ενοχλούνται οι πλούσιοι από τη θέα και τη μυρωδιά των φτωχών. Στη βόρεια και νότια Αμερική υπάρχουν εκατοντάδες “ιδιωτικές” πόλεις-φρούρια για τους πλούσιους, κυριολεκτικά φυτεμένες ανάμεσα στην εξαθλίωση που οι ίδιοι δημιουργούν.
Τείχη αποκλεισμού της δημοκρατίας
Άλλο ένα τείχος που έχει στηθεί είναι της καταστολής, της προληπτικής αστυνόμευσης, της παρακολούθησης των πάντων. Ο καπιταλισμός για να αισθάνεται ασφαλής (γιατί όταν μιλάνε για ασφάλεια αυτό εννοούν, την ασφάλεια του συστήματός τους) χρειάζεται την καταστολή. Ας δει κανείς τις νομοθετικές ρυθμίσεις ποινικοποίησης ακόμη και της σκέψης που υιοθετούν σταδιακά παντού. Εδώ κι αν μιλάμε για τείχη και για φυλακές ολόκληρες! Ποιος ξεχνά το Γκουαντανάμο, το Αμπού Γκράιμπ, τα λευκά κελιά, όλα όσα εφηύραν για να εξοντώσουν όποιον τολμά να αντιστέκεται; Υπάρχουν και πολλά ακόμα τείχη. Το τείχος του ρατσισμού υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες του “ανεπτυγμένου” κόσμου, και όχι μόνο. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για τα τείχη του εθνικισμού, του δηλητηρίου που συστηματικά χύνεται στις ψυχές των λαών. Ή τα τείχη των αποκλεισμών από την υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό…
Και όμως, τα τείχη θα πέσουν!
Όμως η τελευταία μας αναφορά θα είναι στο μεγαλύτερο τείχος που έχει στηθεί απέναντι στην ανθρωπότητα. Στο τείχος του καπιταλισμού. Πρέπει να απαλλαγούμε από αυτό. Πρέπει να το γκρεμίσουμε. Επειδή φέρνει μόνο δεινά, δυστυχία και θάνατο. Ήδη πολύ κόσμος σε όλο τον πλανήτη έχει αρχίσει να το συνειδητοποιεί και αντιστέκεται. Είναι σίγουρο ότι αυτή η αντίσταση θα ξημερώσει έναν καλύτερο κόσμο. Ας δανειστούμε λοιπόν τα λόγια μιας σημαντικής συγγραφέως και ακτιβίστριας, της Αρουντάτι Ρόι:
“Μια άλλη κοινωνία όχι μόνο είναι εφικτή, αλλά είναι καθ’ οδόν. Όταν η μέρα είναι ήσυχη, αν αφουγκραστείς πολύ προσεκτικά, μπορείς να την ακούσεις να αναπνέει…”
Νίκος Ταυρής